INTEGRATING A HOLISTIC PERSPECTIVE ON POSITIVE LEARNING ENVIRONMENT IN MEDICAL EDUCATION

Yıl 2025, Cilt: 24 Sayı: 74, 19 - 31, 22.12.2025

Hülya Güç

https://doi.org/10.25282/ted.1699517

Öz

Aim: A holistic approach is important when addressing positive learning environments in medical education. A positive learning environment is characterised by harmonious arrangements such as appropriate physical educational conditions, teaching tools, supportive student-educator interactions and psychological safety. A positive learning environment has been shown to support student-educator interaction, learning motivation, and academic development at all stages of medical education, from pre- to post-graduation and continuing professional development. This study aims to emphasise the positive and lasting effects of structured, supportive learning environments in medical education.
Methods: This compilation study examined research on the effects of positive learning environments in medical education at pre- and postgraduate levels, as well as in continuing professional development. The keywords “medical education”, “positive learning environment”, “learning climate”, “continuing professional development” and “postgraduate education” were used to search the Google Scholar, PubMed, Web of Science and TRDizin databases. It examined the effects of positive learning environments on pre- and post-graduation medical education and continuing professional development. A total of 44 studies were included: Four studies were from before 2000, 24 were from 2000 to 2020, and 16 were from 2020 onwards. Theoretical approaches and assessment scales related to the learning environment were also examined. The review interpreted findings from different disciplines within a holistic framework to evaluate the role of a positive learning environment at all stages of medical education.
Results: A review of the literature on positive learning environments in medical education reveals that the learning environment and climate have a significant impact on academic achievement and professional development. During the pre-graduation period, a positive learning climate motivates students, encourages their participation in learning and strengthens their positive perceptions of education. At postgraduate and continuous professional development levels, a supportive learning environment plays an important role in reinforcing professional skills, increasing job satisfaction and ensuring service quality is maintained. Research emphasises that a learning environment characterised by open communication, constructive feedback, academic guidance and a safe educational atmosphere is more effective. In this context, a structured, assessable learning climate is one of the fundamental elements that enhances quality in medical education.
Conclusions: In medical education, a positive learning environment is defined as one that includes safe and appropriate physical conditions and adequate equipment, as well as a positive learning climate involving supportive behaviour between students and educators, open communication and constructive feedback. A positive learning climate is known to enhance learning quality by supporting students' cognitive, emotional, and professional development. Evaluating and improving the physical, social and cultural components of the learning environment is also believed to contribute significantly to the sustainability of healthcare services. In conclusion, it is of great importance to develop systematic approaches to positive learning environments in medical schools, increase research in this area, and train qualified healthcare professionals.

Anahtar Kelimeler

Learning climate , medical education , Positive Learning Environment

TIP EĞİTİMİNDE OLUMLU ÖĞRENME ORTAMINA BÜTÜNCÜL YAKLAŞIM

Öz

Amaç: Tıp eğitiminde olumlu öğrenme ortamının bütüncül bir yaklaşımla ele alınması önemlidir. Olumlu öğrenme ortamı, uygun fiziksel eğitim koşulları, öğretim araçları, destekleyici öğrenci-eğitici etkileşimleri ve psikolojik güvenlik gibi bileşenlerin uyum içinde düzenlenmesini ifade eder. Mezuniyet öncesi tıp eğitimi, mezuniyet sonrası tıp eğitimi ve sürekli mesleki gelişim aşamalarında olumlu bir öğrenme ortamının; öğrenci ve eğiticilerin etkileşimini, öğrenme motivasyonunu ve akademik gelişimi desteklediği bilinmektedir. Bu çalışma, tıp eğitiminde yapılandırılmış ve destekleyici bir öğrenme ortamının olumlu ve kalıcı etkilerini vurgulamayı amaçlamaktadır.
Yöntem: Bu derleme çalışması, Google Scholar, PubMed, Web of Science, TRDizin veri tabanlarında “tıp eğitimi”, “olumlu öğrenme ortamı”, “öğrenme iklimi”, “sürekli mesleki gelişim” ve “mezuniyet sonrası eğitim” anahtar kelimeleri kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, mezuniyet öncesi tıp eğitiminde, mezuniyet sonrası tıp eğitiminde ve sürekli mesleki gelişim düzeylerinde olumlu öğrenme ortamının etkilerini ele alan araştırmalar incelenmiştir. 2000 öncesi 4 çalışma, 2000-2020 yılları arası 24 çalışma ve 2020 ve sonrası 16 çalışma olmak üzere toplam 44 çalışma dahil edilmiştir. Ayrıca, öğrenme ortamına ilişkin kuramsal yaklaşımlar ve değerlendirme ölçekleri de incelenmiştir. Taramada, farklı disiplinlerden elde edilen bulgular bütüncül bir çerçevede yorumlanarak tıp eğitiminin tüm aşamalarında olumlu öğrenme ortamının rolü değerlendirilmektedir.
Bulgular: Tıp eğitiminde olumlu öğrenme ortamına ilişkin alanyazı incelendiğinde, öğrenme ortamı ve ikliminin hem akademik başarı hem de mesleki gelişim üzerinde belirleyici bir etkiye sahip olduğu görülmektedir. Mezuniyet öncesi dönemde olumlu öğrenme iklimi; öğrencilerin motivasyonunu artırmakta, öğrenmeye katılımı desteklemekte ve eğitime dair olumlu algılarını güçlendirmektedir. Mezuniyet sonrası ve sürekli mesleki gelişim düzeylerinde ise destekleyici bir öğrenme ortamı, mesleki becerilerin pekiştirilmesi, meslek içi doyumun artırılması ve hizmet kalitesinin sürdürülebilirliği açısından önemli rol oynamaktadır. Araştırmalar, öğrenme ortamının açık iletişim, yapıcı geribildirim, akademik rehberlik ve güvenli bir eğitim atmosferi ile ilişkilendirildiğinde daha etkili sonuçlar doğurduğunu vurgulamaktadır. Bu bağlamda, yapılandırılmış ve değerlendirilebilir bir öğrenme iklimi, tıp eğitiminde kaliteyi artıran temel unsurlardan biri olarak değerlendirilebilir.
Sonuç: Tıp eğitiminde; olumlu öğrenme ortamı; güvenli ve uygun donanımlara sahip fiziksel koşulların yanı sıra öğrenci ve eğitici arasında destekleyici davranışları içeren, karşılıklı açık iletişim ve yapıcı geribildirim sağlayan olumlu öğrenme iklimini de içeren bir yapı olarak tanımlanabilir. Olumlu öğrenme ikliminin de, öğrencilerin bilişsel, duyuşsal ve mesleki gelişim süreçlerini destekleyerek öğrenmenin niteliğini artırdığı bilinmektedir. Öğrenme ortamının fiziksel, sosyal, kültürel bileşenleriyle birlikte değerlendirilmesinin ve iyileştirilmesinin, sağlık hizmetlerinin sürdürülebilirliğine de ciddi katkılar sağlayacağı düşünülebilir. Sonuç olarak, tıp fakültelerinde olumlu öğrenme ortamına yönelik sistematik yaklaşımlar geliştirilmesi, bu alanda araştırmaların artırılması, nitelikli sağlık profesyonellerinin yetiştirilmesi açısından büyük bir öneme sahiptir.

Anahtar Kelimeler

Öğrenme iklimi , Tıp eğitimi , Olumlu öğrenme ortamı

Etik Beyan

Çalışmanın tüm süreçlerinin araştırma ve yayın etiğine uygun olduğunu, etik kurallara ve bilimsel atıf gösterme ilkelerine uyduğumu beyan ederim.

Teşekkür

Tıp eğitiminde bütüncül bakış açısıyla olumlu öğrenme ortamı ve ikliminin önemine ilişkin bu derlemede akademik danışmanlıkları ve geri bildirimleri açısından değerli katkıları için Doç. Dr. İbrahim Başhan, Doç. Dr. Hüseyin Selvi’ye, Dr. Öğr. Üyesi Asena Ayça Özdemir’e teşekkür etmek isterim.

Kaynakça

• 1. Cobo-Rendón R, García-Álvarez D, Rendon RC, Santana J. Perception of the learning climate and its prediction of wellbeing in psychology students at a Chilean university. Front Educ. 2024;9:1456878.
• 2. Demiralp M. Mezuniyet öncesi tıp eğitiminde klinik dönem ve intörnlük. Türkiye Klinikleri Tıp Eğitimi Özel Dergisi. 2021;3(1):5–10.
• 3. Yılmaz ND, Yalçınkaya M. Tıp öğrencilerinin öğrenme iklimi algılarının; akademik özyeterlik, hekimlik mesleğine yönelik tutum ve akademik başarı açısından incelenmesi. Tıp Eğitimi Dünyası. 2018;53:13–23.
• 4. Yükseköğretim Kurulu. Mezuniyet Öncesi Tıp Eğitimi - Ulusal Çekirdek Eğitim Programı 2020 (UÇEP-2020). Ankara: Yükseköğretim Kurulu; 2020. Erişim tarihi: 02.08.2025.Erişimlinki: https://eski.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Ulusal-cekirdek-egitimi-programlari/mezuniyet-oncesi-tip-egitimi-cekirdek-egitimi-programi.pdf
• 5. Çuhadaroğlu-Çetin F. Evidence based practice in child and adolescent mental health. In: Hamilton J, editor. IACAPAP Textbook of Child and Adolescent Mental Health. [Internet]. 2012 [cited 2025 May]; Chapter A6. Available from: https://iacapap.org
• 6. Fraser BJ. Twenty thousand hours: Editor’s introduction. Learn Environ Res. 2001;4(1):1–5.
• 7. Alışır ZN, Doğan O, Yılmaz Z, Çakır M. Öğrencilerin öğrenme ortamı ve öğretmenlerinin kişilerarası davranışına yönelik algılarının fen başarı ve tutumlarına etkisi. İstanbul Aydın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2022;8(1):1–29.
• 8. Flexner A. Medical education in the United States and Canada. Science. 1910 Jul 8;32(810):41–50. doi:10.1126/science.32.810.41
• 9. Harden RM, Sowden S, Dunn WR. Educational strategies in curriculum development: the SPICES model. Med Educ. 1984;18(4):284–97.
• 10. Duffy TP. The Flexner Report—100 years later. Yale J Biol Med. 2011;84(3):269–76.
• 11. Şahin H, Özan S, Gürpınar E. Abraham Flexner’i doğru anlamak. Tıp Eğitimi Dergisi. 2011;30(30):60–71.
• 12. Kolcu G, Kolcu Başer MI. Evaluation of learning environment. TJFMPC. 2021;15(1):63–71.
• 13. Khan UA, Ayub R, Ayub JU, Khan AR, Ahsan J. Evaluation of MBBS curriculum using SPICES model. Afr J Basic Sci. 2022. Available from: https://www.afjbs.com/issue-content/educational-strategies-in-curriculum-development-the-spices-model-7543
• 14. O'Connell HP. Spicing up medical education. BMJ. 2009;339:b2779.
• 15. Fraser BJ, Wilkinson WJ. Science laboratory classroom climate in British schools and universities. Res Sci Technol Educ. 1993;11(1):49–66.
• 16. Genn JM. AMEE medical education guide No. 23 (Part 1): Curriculum, environment, climate, quality and change in medical education—a unifying perspective. Med Teach. 2001;23(4):337–44.
• 17. World Federation for Medical Education (WFME). WFME Standards. WFME; Erişim Tarihi: 02.08.2025. Erişim Linki: https://wfme.org/standards/
• 18. Anduv G, Özcan M, İkiışık H, Çakır M, Maral I. Ulusal Çekirdek Eğitim Programı-2020’nin tıp fakültesi öğrencileri ile tanıştırılması. Tıp Eğitimi Dünyası. 2024;23(70):24–32.
• 19. Rolfe IE, Sanson-Fisher RW. Translating learning principles into practice. Med Educ. 2002;36:345–52.
• 20. Spencer J. ABC of learning and teaching in medicine: learning and teaching in the clinical environment. BMJ. 2003;326:591–4.
• 21. Gordon J, Hazlett C, ten Cate O, Kilminster S, Prince K, O'Driscoll E, et al. Strategic planning in medical education: enhancing the learning environment for students in clinical settings. Med Educ. 2000;34(10):841–50.
• 22. Kassab SE, Al Shafei AI, Salem M, Otoom S, Al Faris EA, Abu Hijleh MF. The impact of the educational environment on student engagement and academic performance in health professions education. BMC Med Educ. 2024;24:6270.
• 23. Gordon J. ABC of learning and teaching in medicine: one to one teaching and feedback. BMJ. 2003;326(7388):543–5. doi:10.1136/bmj.326.7388.543
• 24. Clapham M, Wall D, Batchelor A. Educational environment in intensive care medicine—use of Postgraduate Hospital Educational Environment Measure (PHEEM). Med Teach. 2007;29(6):e184–91.
• 25. Kara CO, Gürpınar E. Ters yüz sınıf uygulamasında klinik öğrenme ikliminin değerlendirilmesi. Tıp Eğitimi Dünyası. 2018;53:24–40.
• 26. Roff S, McAleer S. What is educational climate? Med Teach. 2001;23(4):333–4.
• 27. Roff S, McAleer S, Harden RM, Al-Qahtani M, Ahmed AU, Deza H, et al. Development and validation of the Dundee Ready Education Environment Measure (DREEM). Med Teach. 1997;19(4):295–9.
• 28. Sezer B, Taşdelen Teker G, Sezer TA, Elçin M. Dundee Mevcut Eğitim Ortamı Değerlendirme Ölçeği (DREEM-TR): Türkçe uyarlama çalışması. Tıp Eğitimi Dünyası. 2019;18(56):16–29.
• 29. Yılmaz ND. Tıp öğrencilerinin öğrenme iklimi algılarının; akademik öz yeterlik, hekimlik mesleğine yönelik tutum ve akademik başarı açısından incelenmesi (doktora tezi). İzmir: Ege Üniversitesi; 2010.
• 30. Yılmaz ND, Velipaşaoğlu S, Ozan S, Başusta BU, Midik O, Mamaklı S, et al. A multicenter study: how do medical students perceive clinical learning climate? Med Educ Online. 2016;21:30846.
• 31. Uzun Başusta B, Midik O, Coşkun O, et al. A de novo tool to measure the preclinical learning climate of medical faculties in Turkey. Educ Sci Theory Pract. 2015;15(6):1503–15.
• 32. Gülpınar MA. İşbaşında/klinikte öğrenme, klinik kültür/iklim ve olumlu öğrenme iklimi oluşturma. Turkiye Klinikleri J Med Educ-Special Topics. 2016;1(1):31–7.
• 33. Tıpta ve Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi Yönetmeliği, Resmî Gazete Tarih : 3 Eylül 2022; Sayı: 31942 [Erişim Tarihi: 02.08.2025]. Erişim Linki: https://resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/09/20220903-2.htm?utm
• 34. Tıpta Uzmanlık Kurulu - T.C. Sağlık Bakanlığı. [Erişim Tarihi: 02.08.2025]. Erişim Linki: https://tuk.saglik.gov.tr/TR-87040/v-25-dokumanlari.html
• 35. Yılmaz ND. Mezuniyet sonrası tıp eğitiminde: öğrenme ortamı ve öğrenme iklimi. Türkiye Klinikleri J Med Educ-Special Topics. 2016;1:1–7.
• 36. Balcıoğlu H, Özyurda F. Tıpta uzmanlık öğrencilerinin eğitim ortamı algılamaları ve buna etkili faktörlerin değerlendirilmesi [yüksek lisans tezi]. Ankara: Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Tıp Eğitimi ve Bilişimi Anabilim Dalı; 2008.
• 37. Roff S, McAleer S, Skinner A. Development and validation of an instrument to measure the postgraduate clinical learning and teaching educational environment for hospital-based junior doctors in the UK. Med Teach. 2005;27(4):326–31.
• 38. Gamsızkan Z, Sungur MA, Uludağ G. Tıpta uzmanlık öğrencilerinin eğitim ortamı algılarını etkileyen etkenlerin değerlendirilmesi. Sakarya Tıp Dergisi. 2022;12(4):664–71.
• 39. Alhenaidi A, Alqallaf B, Alsalahi S, Al-Haqan A, Elsherif M, Kelendar H. Association between learning environment and well-being of postgraduate residents in Kuwait. BMC Med Educ. 2025;25(1):457.
• 40. Boor K, Van Der Vleuten C, Teunissen P, Scherpbier A, Scheele F. Development and analysis of D-RECT, an instrument measuring residents' learning climate. Med Teach. 2011;33(10):820–7.
• 41. Jacobsen RB, Boor K, Christensen KB, Ung VH, Carlsen J, Kirk O, et al. The postgraduate medical educational climate assessed by the Danish Residency Educational Climate Test (DK-RECT): a validation and cross-sectional observational study. BMC Med Educ. 2023;23(1):943.
• 42. Majbar MA, Majbar Y, Benkabbou A, Amrani L, Bougtab A, Mohsine R, et al. Validation of the French translation of the Dutch residency educational climate test. BMC Med Educ. 2020;20(1):338.
• 43. Schönrock-Adema J, Visscher M, Raat AN, Brand PL. Development and validation of the Scan of Postgraduate Educational Environment Domains (SPEED): a brief instrument to assess the educational environment in postgraduate medical education. PLoS One. 2015;10(9):e0137872.
• 44. Malau-Aduli BS, Alele F, Collares CF, Fatima Y, Van der Kruk Y, Smith S. Validity of the Scan of Postgraduate Educational Environment Domains (SPEED) questionnaire in a rural general practice training setting. BMC Med Educ. 2019;19:25.
• 45. Seyedhassan S, Mahsa M, Jeyran O, Nasrin A, Ramin A. Scan of the postgraduate educational environment domains questionnaire: a reliable and valid tool for the evaluation of educational environment in postgraduate medical education. BMC Med Educ. 2024;24:1130.
• 46. Merry L, Castiglione SA, Rouleau G, Létourneau D, Larue C, Deschênes MF, Gonsalves DM, Ahmed L. Continuing professional development (CPD) system development, implementation, evaluation and sustainability for healthcare professionals in low- and lower-middle-income countries: a rapid scoping review. BMC Med Educ. 2023 Jul 6;23(1):498.
• 47. Andrews JS, Lomis KD, Richardson JA, Hammoud MM, Skochelak SE. Expanding innovation from undergraduate to graduate medical education: a path of continuous professional development. Med Teach. 2021;43(sup2):S49–55.
• 48. Mitchell S, Phaneuf JC, Astefanei SM, Guttormsen S, Wolfe A, de Groot E, et al. A changing landscape for lifelong learning in health globally. J CME. 2023;12(1):2154423.
• 49. Al-Omary H, Soltani A, Stewart D, Nazar Z. Implementing learning into practice from continuous professional development activities: a scoping review of health professionals’ views and experiences. BMC Med Educ. 2024;24:1031.
• 50. Sfard A. On two metaphors for learning and the dangers of choosing just one. Educational Researcher. 1998;27(2):4–13.