Okul Yöneticilerinin Duygusal Zekâ Düzeyleri ile Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 33 - 47, 30.12.2024

Mustafa Öğük , Zehra Silci , Mehmet Zahid Şafak

Öz

Bu çalışma, okul yöneticilerinin duygusal zekâ düzeyleri ile liderlik stilleri arasındaki ilişkiyi araştırmayı amaçlamaktadır. Duygusal zekâ, bireylerin duyguları algılama, anlama, kullanma ve ifade etme yeteneklerini kapsar. Araştırma- da, okul yöneticilerinin duygusal zekâ düzeylerinin cinsiyet, yaş, kıdem, eğitim düzeyi ve çalıştıkları okul türüne göre farklılık gösterip göstermediği incelenmiştir. Ayrıca, liderlik stillerinin bu demografik değişkenlere göre farklılıkları araştırılmıştır. Araştırma, İstanbul’un Avrupa yakasında 2015-2016 eğitim-öğretim yılında görev yapan okul yöneticilerinden oluşan 314 kişilik bir örneklem üzerinde gerçekleştirilmiştir. Veri toplama araçları olarak “Kişisel Bilgi Formu”, Goleman’ın “Duygusal Zekâ Ölçeği” ve Bass’ın “Çok Faktörlü Liderlik Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma sonuçları, okul yöneticilerinin duygusal zekâ düzeylerinin cinsiyet, yaş ve kıdem gibi değişkenlere göre farklılaşmadığını, ancak liderlik stillerinin yaş ve kıdeme göre farklılık gösterdiğini ortaya koy- muştur. Duygusal zekâ ile liderlik stilleri arasında anlamlı bir ilişki bulunmuş olup, bu ilişkinin etkileşimci liderlik stilinde dönüşümcü liderliğe göre daha belirgin olduğu tespit edilmiştir. Bu bulgular, okul yöneticilerinin duygusal zekâ düzeylerinin liderlik performanslarını ve okullardaki örgütsel davranışları etkileyebileceğini göstermektedir. Araştırmanın sonuçları, eğitim kurumlarında yönetici seçim ve atama süreçlerinde duygusal zekâ ve liderlik stilleri arasındaki ilişkinin dikkate alınmasının önemini vurgulamaktadır. Duygusal zekâ düzeyleri, çoğu demografik değişkene bağlı olarak sabit kalırken, liderlik stilleri belirli demografik faktörlere göre değişmektedir. Özellikle, duygusal zekâ ile etkileşimci liderlik arasındaki ilişki daha belirgindir.

Anahtar Kelimeler

Duygusal zekâ, liderlik, okul yöneticileri, örgütsel davranış, eğitim

The Relationship Between School Administrators’ Emotional Intelligence Levels and Leadership Styles

Öz

Kaynakça

• Acar, F. (2002). Duygusal zekâ ve liderlik. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 53-68.
• Açıkalın, A. (2000). İlköğretim okulu yöneticilerinin dönüşümcü liderlik özellikleri ile empati becerileri arasındaki ilişki: Ankara ili örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Arıcıoğlu, A. (2002). Yönetsel başarının değerlemesinde duygusal zekânın kullanımı: Öğrenci yurdu yöneticileri bağlamında bir araştırma. Akdeniz Üniversitesi İİBF Dergisi, 4, 26-42.
• Ayiro, L. P. (2009). An analysis of emotional intelligence and the performance of principals in selected schools in Kenya. Advances in Developing Human Resources, 11(6), 719-746. http:/ dx.doi.org/10.1177/1523422309360958
• Bar-On, R. (1997). The emotional intelligence inventory (EQ-I): Technical manual. Multi-Health Systems.
• Black. J. S. ve Porter, W.L. (2000). Management: Meeting new challenges. Prentice Hall.
• Brinia, V., Zimianiti, L., & Panagiotopoulos, K. (2014). The role of the principal’s emotional intelligence in primary education leadership. Educational Management Administration and Leadership, 42(4), 28-44.
• Bursalıoğlu, Z. (1994). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Pegem Yayıncılık.
• Cooper, R. K., Sawaf, A., Labovitz, G. H., ve Rosansky, V. (1997). Executive EQ. Audio-Tech Business Book Summaries.
• Çapkulaç, O. (2013). Yöneticilerin duygusal zekâ düzeylerinin iş tatmini ve iş performans algısı üzerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Goleman, D. (1999). Duygusal Zekâ, (Çev: Banu Seçkin Yüksel). Varlık Yayınları.
• Goleman, D. (1996). Vital lies, simple truths: The psychology of self deception. Simon and Schuster.
• Goleman, D. P. (1995). Emotional intelligence: Why it can matter more than IQ for charac- ter, health and lifelong achievement. Bantam Books.
• Hopkins, M. M., O’Neil, D. A., & Williams, H. W. (2007). Emotional intelligence and board governance: Leadership lessons from the public sector. Journal of Managerial Psychology, 22(7), 683-700. http:/dx.doi.org/10.1108/02683940710820109
• Köknel, Ö. (1998). Bağımlılık. Altın Kitaplar Yayınevi.
• Mayer, J. D., Salovey, P., Caruso, D. R., ve Sitarenios, G. (2001). Emotional intelligence as a standard intelligence. Emotion, 1(3), 232-242.
• Mayer, J. D., ve Salovey, P. (1993). The intelligence of emotional intelligence. Intelligence, 17(4), 433-442.
• Merih, K. (2006). Liderlik bir sosyal kalitedir. http://www.merih.net/m2/lid/liderlik.htm
• Maulding, W. S., Peters, G. B., Roberts, J., Leonard, E., & Sparkman, L. (2012). Emotional intelligence and resilience as predictors of leadership in school administrators. Journal of Leadership Studies, 5(4), 20-29. doi: http:/dx.doi.org/10.1002/jls.20240
• Salovey, P., Caruso, D., ve Mayer, J. D. (2004). Emotional intelligence in practice. Positive psychology in practice, 447-463.
• Salovey, P., ve Mayer, J. D. (1990). Emotional intelligence. Imagination, cognition and personality, 9(3), 185-211.
• Şişman, M. (2002). Öğretim liderliği. Pegem A yayıncılık.
• Williams, H. W. (2008). Characteristics that distinguish outstanding urban principals: Emotional intelligence, social intelligence and environmental adaptation. Journal of Manage- ment
• Development, 27(1), 36-54. http:/dx.doi.org/10.1108/02621710810840758
• Yaylacı, G. Ö. (2006). Kariyer yaşamında duygusal zekâ ve iletişim yeteneği. Hayat Yayıncılık.