Sevgi Ayakları: “Uysal Özneler” Üzerinden Bir 12 Eylül Okuması

Yıl 2021, Sayı: 32, 125 - 144, 21.06.2021

Ayşe Sancak Deniz

https://doi.org/10.26650/jtcd.818543

Öz

Bu çalışma Bilgi Sosyologu olan Peter L. Berger ve Thomas Luckmann’ın gerçekliğin sosyal inşası kuramından yola çıkarak Memet Baydur’un 1992 yılında yazdığı Sevgi Ayakları adlı oyununu egemen güçlerin hegemonik olduğu toplumsal gerçekliği içselleştiren bireylerin kendi ürettikleri gerçekliğe yabancılaşması bağlamında incelemeyi amaçlamaktadır. Bu anlamda 12 Eylül 1980 Askeri Darbesinin baskı ve şiddetle kurguladığı siyasal, ekonomik ve kültürel gerçekliklerini içselleştiren bireylerinin kendilerine ve topluma yabancılaşması, toplumsal gerçeklik üzerinde hegemonik olan egemen gücün kolektif belleği hedef alarak gerçeklik zeminini bozması yönünden ele alınacaktır. Ayrıca 12 Eylül’ün ideolojik ve baskı aygıtları aracılığıyla uysal özne inşa etme sürecinde bireyin öznel gerçekliklerini ve normlarını değiştirmesi, Michel Foucault’un disiplinci iktidar kavramıyla birlikte değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

12 Eylül,, Toplumsal Gerçeklik,, Uysal Özne,, Yabancılaşma, Kolektif Bellek

Sevgi Ayakları: A Reading of the 1980 Coup through “Docile Subjects”

Öz

This study analyses Sevgi Ayakları, a 1992 play written by Memet Baydur, within the framework of individual alienation and the internalization of social reality prevailed upon by dominant powers. The analysis also draws from sociologists Peter L. Berger and Thomas Luckmann’s theory of social construction of reality. In this regard, the fact that individuals, who have internalized cultural, economic and political realities constructed by the September 12th, 1980 coup d’état through oppression and violence, have become self-alienated from the society is dealt with by considering the breakdown of reality by the dominant powers reigning over social reality, aiming at collective memory. Furthermore, the 1980 coup’s altering individuals’ subjective realities and norms while creating docile subjects through ideological and oppression apparatus is evaluated using Michel Foucault’s concept of “disciplinary power“.

Anahtar Kelimeler

September 12, Social Reality, Docile Subject, Alienation, Collective Memory

Kaynakça

• Baudrillard, Jean. Simülakrlar ve Simülasyon, çev. Oğuz Adanır. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2017. google scholar
• Baydur, Memet. Tiyatro Oyunları Sevgi Ayakları. İstanbul: İletişim Yayınları, 2016. google scholar
• Beckett, Samuel. “Godot’yu Beklerken”, Toplu Oyunları 1, çev: Uğur Ün. İstanbul: Mitos-Boyut Yayınları, 1933. google scholar
• Belge, Murat. “Yeni İnsan Yeni Kültür”, Yüzyıl Biterken Cumhuriyet Ansiklopedisi 13. İstanbul: İletişim Yayınları, 1996. google scholar
• Belge, Murat. 12 Yıl Sonra 12 Eylül. İstanbul: Birikim Yayınları, 2000. google scholar
• Berger, Peter L., Luckmann, Thomas. Gerçekliğin Sosyal İnşası: Bir Bilgi Sosyolojisi İncelemesi, çev. Vefa Saygın Öğütle. İstanbul: Paradigma Yayınları, 2008. google scholar
• Buttanrı, Müzeyyen. “Cumhuriyet Devri Türk Tiyatrosunda Batı Etkisi” Turkish Studies, Language and Literature 5/2, 2010. google scholar
• Çavdar, Tevfik. Türkiye’nin Demokrasi Tarihi (1950’den Günümüze). Ankara: İmge Kitabevi, 2013. google scholar
• Foucault, Michel. “Büyük Kapatılma”, Seçme Yazılar, çev. Ferda Keskin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2011. google scholar
• Foucault, Michel. Hapishanenin Doğuşu, çev. Mehmet Alı Kılıçbay. Ankara: İmge Yayınları, 1992. google scholar
• Gemalmaz, Mehmet Semih. “12 Eylül Rejimi”, Yüzyıl Biterken: Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi 14. İstanbul: İletişim Yayınları, 1996. google scholar
• Gleason, Paul. “Kimliği Tanımlamak: Semantik Bir Tarih”, Kimlik Politikaları Tanınma, Özdeşlik, Farklılık. Derleyen Fırat Mollaer. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2014. google scholar
• Gürbilek, Nurdan. Vitrinde Yaşamak. İstanbul: Metis Yayınları, 2001. google scholar
• Halbwachs, Maurice. Kolektif Hafıza, çev. Banu Barış. Ankara: Heretik Yayıncılık, 2017. google scholar
• Kozanoğlu, Can. Cilalı İmaj Devri. İstanbul: İletişim Yayınları, 1992. google scholar
• Nichanian, Marc. Edebiyat ve Felaket, çev. Ayşe Gül Altınay. İstanbul: İletişim Yayınları, 2011. google scholar
• Orwell, George. 1984, çev. Celal Üster. İstanbul: Can Yayınları, 2016. google scholar
• Schutz, Alfred. Fenomenolojik İlişkiler, çev. Adnan Akan-Seyda Kesikoğlu. Ankara: Heretik Yayınları, 2018. google scholar
• Schutz, Alfred. “Yabancı: Bir Sosyal Psikoloji Makalesi”, Yabancı. Bir İlişki Biçimi Olarak Ötekilik. Derleyen google scholar
• Levent Ünsaldı. Ankara: Heretik Yayıncılık, 2016. google scholar
• Şaylan, Gencay. Postmodernizm. İstanbul: İmge Yayınevi, 2002. google scholar
• Şener, Sevda. Gelişim Sürecinde Türk Tiyatrosu. İstanbul: Mitos-Boyut Yayınları, 2011. google scholar
• Yüksel, Ayşegül. Çağdaş Türk Tiyatrosundan On Yazar. İstanbul: Mitos-Boyut Yayınları, 1997. google scholar