Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Bedenleşme ve Enaksiyon Teorilerinin Çağdaş Tiyatro Uygulamalarına Yansımaları: Oyunculuk Eğitiminde Somatik Yaklaşım

Yıl 2021, Sayı: 32, 145 - 168, 21.06.2021
https://doi.org/10.26650/jtcd.908412

Öz

Yirmi birinci yüzyılda bilişsel bilimler, sinirbilimleri ve fenomenolojinin ortaklığında gelişen enaksiyon teorileri, doğrudan tiyatro ve performans sanatları alanına giren imgelem, algı, duygu, his ve düşünce gibi bilişsel süreçlere ilişkin kavrayışımızı değiştirir. Enaksiyon teorileriyle anlamlandırma süreçlerinde bedensel eylemliliğe yapılan vurgu, kişinin birincil hareket deneyimini anahtar kavram haline getirir. Bu çalışmada da tiyatro ve performans alanında bu kavrayış değişikliğinin izi teorik olarak sürülerek, bedenleşmiş bilinç kavramıtartışmaya açılır. Bu bağlamda hareket deneyimi üzerine öz-gözlemsel bir uygulama alanı olan somatik uygulamaların bedenleşmiş bir deneyimi nasıl sağladığı ve böylelikle oyunculuk eğitimine nasıl katkı sağlayabileceği üzerinde durulur. Özetle, bu makalenin temel amacı bedenleşme teorilerinden kısaca bahsederek olası tartışma alanlarına işaret etmek ve somatik uygulamaların oyunculuk eğitimine nasıl katkı sunabileceğini tartışmaktır.

Kaynakça

  • Andreasen, Nancy C. Yaratıcı Beyin: Dehanın Nörobilimi, çev. Kıvanç Güney. Ankara: Akılçelen, 2019. google scholar
  • Barba, Eugenio, ve Nicola Savarese. Oyuncunun Gizli Sanatı: Tiyatro Antropoloji Sözlüğü, çev. Ayşın Candan. İstanbul: YKY,2000. google scholar
  • Barret, Louise. Beynin Ötesi, çev. İlkay A. Demir. İstanbul: Alfa, 2007. google scholar
  • Bartenieff, Irmgard, ve Dori Lewis. Body Movement: Coping with the Environment. NY: Routledge, 1980. google scholar
  • Batson, Glenna. “Somatic Studies and Dance”. Erişim: 10 Temmuz 2018 https://www.iadms.org/page/248. google scholar
  • Bumin, Tülin. Tartışılan Modernlik: Descartes ve Spinoza. İstanbul: YKY, 2019. google scholar
  • Colombetti, Giovanna. The Feeling Body: Affective Science Meets the Enactive Mind. Cambridge: MIT Press. 20014. google scholar
  • Damasio, Antonio. Descartes’in Yanılgısı: Duygu, Akıl ve İnsan Beyni. çev. Bahar Atlamaz. İstanbul: Varlık Bilim, 2006. google scholar
  • Descartes. Meditasyonlar: Metafizik Üzerine Düşünceler, çev. Çiğdem Dürüşken, İstanbul: Alfa Yayınları, 2019. google scholar
  • Eddy, Martha. “A Brief History Of Somatic Practices And Dance: Historical Development Of The Field of Somatic Education And its Relationship To Dance.” Journal Of Dance And Somatic Practices, 2009. google scholar
  • Edmund Husserl, Fenomenoloji Üzerine Beş Ders, çev. Harun Tepe. Ankara: Bilgesu Yayıncılık, 2015. google scholar
  • Moshe Feldenkrais, “Bodily Expressions”, Embodied Wisdom The Collected Papers of Moshe Feldenkrais. California: North Atlantic Books, 2010. google scholar
  • Moshe Feldenkrais, “Awarness Through Movement”, Embodied Wisdom The Collected Papers of Moshe Feldenkrais. California: North Atlantic Books, 2010. google scholar
  • Fischer-Lichte, Erica. Performatif Estetik. çev: Tufan Acil. İstanbul: Ayrıntı, 2004. google scholar
  • Gallagher, Shaun. How the Body Shapes the Mind. NY: Oxford University Press, 2005. google scholar
  • Gallagher, Shaun. “Phenomenological And Experimental Contributions To Understanding Embodied Experience” Body, Language and Mind: Vol1: Embodiment, Ed. Tom Ziemke, Jordan Zlatev ve Roslyn M. Frank, 271-280. Berlin: De Gruyter, 2007. google scholar
  • Gallagher, Shaun. “Theory, Practice and Performance”. Connection Science. 2006. google scholar
  • Gallagher, Shaun, ve Dan Zahavi. The Phenomenological Mind an Introduction to Philosophy of Mind and Cognitive Science. New York: Routledge, 2008. google scholar
  • Gare, Arren. “The Grand Narratıve Of The Age Of Reembodıments: Beyond Modernısm And Postmodernısm” Cosmos and History: The Journal of Natural and Social Philosophy 9/1, 327-357, 2003. google scholar
  • Green, Jill. “Somatic Knowledge: The Body as Content and Methodology in Dance Education” Journal of Dance Education, 18 March: 114-118, 2011. google scholar
  • Grotowski, Jerzy. “Yoksul Bir Tiyatroya Doğru”, Yoksul Bir Tiyatroya Doğru, çev. Osman Akınhay, İstanbul: Agora. 2016. google scholar
  • Hackney, Peggy. Making Connections: Total Body Integration Through Bartenieff Fundemantals. NY: Routledge.2002. google scholar
  • Hanna, Thomas. Somatics: Reawakening the Mind’s Control of Movement. Cambridge: Da Capo Press.1988. google scholar
  • Hanna, Thomas. The Body of Life: Creating New Pathways for Sensory Awareness and Fluid Movement. New York: Healing Arts Press. 1980. google scholar
  • Harvie, Jen. Making Contemporary Theatre: International Rehearsal Processes, Manchester: Manchester Universty Press, 2010. google scholar
  • Jay, Martin. Deneyim Şarkıları, çev. Barış Engin Aksoy. İstanbul: Metis, 2012. google scholar
  • Johnson, Mark. The Meaning of the Body: Aesthetics of Human Understanding. Chicago: University of Chicago Press. 2007. google scholar
  • Johnson, Mark. The Body in The Mind: The Bodily Basis of Meaning, Imagination, and Reason. Chicago: The University of Chicago Press, 1992. google scholar
  • Juhan, Deane. Job’s Body: A Handbook for Bodywork. NY: Station Hill Press. 1998 google scholar
  • Keysers, Christian. Empatik Beyin: Ayna nöronların keşfi insan doğasını anlama yetimizi nasıl değiştirdi?, çev. Ayber Eper. İstanbul: Alfa Yayınları, 2019. google scholar
  • Lakoff, George, and Johnson Mark. Philosophy in The Flesh: The Embodied Mind And Its Challenge to Western Thought. NY: Basic Books. 1999. google scholar
  • Leder, Drew. The Absent Body. London: The University of Chicago Press. 1990. google scholar
  • Legrand, Dorothee. “Pre-reflective self-consciousness: On being bodily in the World” Janus Head 9/2, 493519. 2007. google scholar
  • Lehmann, Hans-Thies. Postdramatic Theatre. Çeviren Karen Jürs-Munby. NY: Routledge. 2006. google scholar
  • Lutterbie, John. “Neuroscience and Creativity in the Rehearsal Process”. Performance and Cognition: Theatre Studies and the Cognitive Turn içinde, Ed. Bruce McConachie ve F. Elizabeth Hart. NY: Routledge. 2006. google scholar
  • Merleau-Ponty, Maurice. Algının Fenomenolojisi, çev. Emine Sarıkartal, İstanbul: İthaki Yayınları, 2016. google scholar
  • Montero, Barbara Gail. “Thinking In The Zone: The Expert Mind In Action.” The Southern Journal of Philosophy 53, 126-140. 2015. google scholar
  • Nearman, Mark J. “Zeami’s Kyui. A Pedagogical Guide for Teachers of Acting.” Monumenta Nipponica 33, 299-332. 1978. google scholar
  • Pavis, Patrice. Contemporary Mise En Scene: Staging Theatre Today, çev. Joel Anderson. London/New York: Routledge, 2013. google scholar
  • Peirce, C. S., James, W. & Dewey, J. Felsefenin Yeniden Yapılandırılması, Pragmatizm: Pratik Bir Felsefe Seçme Yazılar, çev. ve Ed. Sarah Çelik, İstanbul: Doruk Yayımcılık, 2018. google scholar
  • Ramachandran, V.S. Öykücü Beyin, çev. Ayşe Cankız Çevik. İstanbul: Alfa Yayınları, 2016. google scholar
  • Schmidt, Richard ve Lee, Tim. Motor Control and Learning: A Behavioral Emphasis. NY: Human Kinetics.2011. google scholar
  • Seigel, Jerrold. The Idea of the Self: Thought and Experience in Western Europe since the Seventeenth Century. NY: Cambridge University Press. 2005. google scholar
  • Sheets-Johnstone, Maxine. The Primacy of Movement. Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins Publishing Company. 2011. google scholar
  • Shusterman, Richard. “Body Consciousness and Performance: Somaesthetics East and West” The Journal of Aesthetics and Art Criticism 67/2, 133-145, 2009. google scholar
  • Sinigaglia, Corrado, ve Giacomo Rizzolatti, Beyindeki Aynalar:Zihinlerimiz Eylemleri ve Duyguları Nasıl Paylaşır?, çev. Devin Keleş İstanbul: Alfa Yayınları, 2016. google scholar
  • Star Institute, Your 8 Senses, erişim: 20.05.2019 https://www.spdstar.org/basic/your-8-senses#f8. google scholar
  • The International Somatic Movement Education and Therapy Association (ISMETA) Erişim: 04.01.2019, https://ismeta.org/about-ismeta/scope-of-practice . google scholar
  • Toner, John., Montero Barbara Gail, ve Moran Aidan. “Reflective and Prereflective Bodily Awareness in Skilled Action” Psychology of Consciousness: Theory, Research, andPractice 3/4, 303-315, 2016. google scholar
  • Tribble, Evelyn B. “Distributed Cognition, Mindful Bodies and the Arts of Acting”, Ed: R. Blair, A. Cook,&N. Shaughnessy, Theatre, Performance and Cognition (Performance and Science:Interdisciplinary Dialogues). London: Bloomsbury,2016. google scholar
  • Varela, Francisco; Rosch, Eleanor, ve Thompson, Evan. The Embodied Mind: Cognitive Science and Human Experience. Massachusetts: MIT Press. 1991. google scholar
  • Whyman, Rose. Oyunculukta Stanislavski Sistemi:Modern Performans Alanındaki Mirası ve Etkisi, çev. Hakan Gür. İstanbul: Dost. 2012. google scholar
  • Zahavi, Dan. Husserl’in Fenomenolojisi, çev. Seçim Bayazit. İstanbul: Say Yayınları. 2018. google scholar

Reflections of Embodiment and Enaction Theories on Contemporary Theater Practices: Somatic Approach in Acting Training

Yıl 2021, Sayı: 32, 145 - 168, 21.06.2021
https://doi.org/10.26650/jtcd.908412

Öz

In the 21st century, enaction theories that have emerged as a result of the intersection of neuroscience, cognitive science, and phenomenology have changed our understanding of cognitive processes, such as imagination, perception, feeling, emotion, and thought, which are directly related to theater and performing arts. In enaction theories, the emphasis on bodily action in the process of providing meaning makes one’s primary movement experience a key concept. The study thus traces such theoretical shift in theater and performing arts and discusses the concept of embodied consciousness that expectedly occurs during the performance. Furthermore, based on embodiment theories, the study elucidates how somatic practices provide an embodied experience that facilitates performative awareness and how such practices contribute to actor training. Briefly, the main objectives of this study are to highlight possible discussions and emphasize the contribution of somatic practices in actor training based on embodied theories.

Kaynakça

  • Andreasen, Nancy C. Yaratıcı Beyin: Dehanın Nörobilimi, çev. Kıvanç Güney. Ankara: Akılçelen, 2019. google scholar
  • Barba, Eugenio, ve Nicola Savarese. Oyuncunun Gizli Sanatı: Tiyatro Antropoloji Sözlüğü, çev. Ayşın Candan. İstanbul: YKY,2000. google scholar
  • Barret, Louise. Beynin Ötesi, çev. İlkay A. Demir. İstanbul: Alfa, 2007. google scholar
  • Bartenieff, Irmgard, ve Dori Lewis. Body Movement: Coping with the Environment. NY: Routledge, 1980. google scholar
  • Batson, Glenna. “Somatic Studies and Dance”. Erişim: 10 Temmuz 2018 https://www.iadms.org/page/248. google scholar
  • Bumin, Tülin. Tartışılan Modernlik: Descartes ve Spinoza. İstanbul: YKY, 2019. google scholar
  • Colombetti, Giovanna. The Feeling Body: Affective Science Meets the Enactive Mind. Cambridge: MIT Press. 20014. google scholar
  • Damasio, Antonio. Descartes’in Yanılgısı: Duygu, Akıl ve İnsan Beyni. çev. Bahar Atlamaz. İstanbul: Varlık Bilim, 2006. google scholar
  • Descartes. Meditasyonlar: Metafizik Üzerine Düşünceler, çev. Çiğdem Dürüşken, İstanbul: Alfa Yayınları, 2019. google scholar
  • Eddy, Martha. “A Brief History Of Somatic Practices And Dance: Historical Development Of The Field of Somatic Education And its Relationship To Dance.” Journal Of Dance And Somatic Practices, 2009. google scholar
  • Edmund Husserl, Fenomenoloji Üzerine Beş Ders, çev. Harun Tepe. Ankara: Bilgesu Yayıncılık, 2015. google scholar
  • Moshe Feldenkrais, “Bodily Expressions”, Embodied Wisdom The Collected Papers of Moshe Feldenkrais. California: North Atlantic Books, 2010. google scholar
  • Moshe Feldenkrais, “Awarness Through Movement”, Embodied Wisdom The Collected Papers of Moshe Feldenkrais. California: North Atlantic Books, 2010. google scholar
  • Fischer-Lichte, Erica. Performatif Estetik. çev: Tufan Acil. İstanbul: Ayrıntı, 2004. google scholar
  • Gallagher, Shaun. How the Body Shapes the Mind. NY: Oxford University Press, 2005. google scholar
  • Gallagher, Shaun. “Phenomenological And Experimental Contributions To Understanding Embodied Experience” Body, Language and Mind: Vol1: Embodiment, Ed. Tom Ziemke, Jordan Zlatev ve Roslyn M. Frank, 271-280. Berlin: De Gruyter, 2007. google scholar
  • Gallagher, Shaun. “Theory, Practice and Performance”. Connection Science. 2006. google scholar
  • Gallagher, Shaun, ve Dan Zahavi. The Phenomenological Mind an Introduction to Philosophy of Mind and Cognitive Science. New York: Routledge, 2008. google scholar
  • Gare, Arren. “The Grand Narratıve Of The Age Of Reembodıments: Beyond Modernısm And Postmodernısm” Cosmos and History: The Journal of Natural and Social Philosophy 9/1, 327-357, 2003. google scholar
  • Green, Jill. “Somatic Knowledge: The Body as Content and Methodology in Dance Education” Journal of Dance Education, 18 March: 114-118, 2011. google scholar
  • Grotowski, Jerzy. “Yoksul Bir Tiyatroya Doğru”, Yoksul Bir Tiyatroya Doğru, çev. Osman Akınhay, İstanbul: Agora. 2016. google scholar
  • Hackney, Peggy. Making Connections: Total Body Integration Through Bartenieff Fundemantals. NY: Routledge.2002. google scholar
  • Hanna, Thomas. Somatics: Reawakening the Mind’s Control of Movement. Cambridge: Da Capo Press.1988. google scholar
  • Hanna, Thomas. The Body of Life: Creating New Pathways for Sensory Awareness and Fluid Movement. New York: Healing Arts Press. 1980. google scholar
  • Harvie, Jen. Making Contemporary Theatre: International Rehearsal Processes, Manchester: Manchester Universty Press, 2010. google scholar
  • Jay, Martin. Deneyim Şarkıları, çev. Barış Engin Aksoy. İstanbul: Metis, 2012. google scholar
  • Johnson, Mark. The Meaning of the Body: Aesthetics of Human Understanding. Chicago: University of Chicago Press. 2007. google scholar
  • Johnson, Mark. The Body in The Mind: The Bodily Basis of Meaning, Imagination, and Reason. Chicago: The University of Chicago Press, 1992. google scholar
  • Juhan, Deane. Job’s Body: A Handbook for Bodywork. NY: Station Hill Press. 1998 google scholar
  • Keysers, Christian. Empatik Beyin: Ayna nöronların keşfi insan doğasını anlama yetimizi nasıl değiştirdi?, çev. Ayber Eper. İstanbul: Alfa Yayınları, 2019. google scholar
  • Lakoff, George, and Johnson Mark. Philosophy in The Flesh: The Embodied Mind And Its Challenge to Western Thought. NY: Basic Books. 1999. google scholar
  • Leder, Drew. The Absent Body. London: The University of Chicago Press. 1990. google scholar
  • Legrand, Dorothee. “Pre-reflective self-consciousness: On being bodily in the World” Janus Head 9/2, 493519. 2007. google scholar
  • Lehmann, Hans-Thies. Postdramatic Theatre. Çeviren Karen Jürs-Munby. NY: Routledge. 2006. google scholar
  • Lutterbie, John. “Neuroscience and Creativity in the Rehearsal Process”. Performance and Cognition: Theatre Studies and the Cognitive Turn içinde, Ed. Bruce McConachie ve F. Elizabeth Hart. NY: Routledge. 2006. google scholar
  • Merleau-Ponty, Maurice. Algının Fenomenolojisi, çev. Emine Sarıkartal, İstanbul: İthaki Yayınları, 2016. google scholar
  • Montero, Barbara Gail. “Thinking In The Zone: The Expert Mind In Action.” The Southern Journal of Philosophy 53, 126-140. 2015. google scholar
  • Nearman, Mark J. “Zeami’s Kyui. A Pedagogical Guide for Teachers of Acting.” Monumenta Nipponica 33, 299-332. 1978. google scholar
  • Pavis, Patrice. Contemporary Mise En Scene: Staging Theatre Today, çev. Joel Anderson. London/New York: Routledge, 2013. google scholar
  • Peirce, C. S., James, W. & Dewey, J. Felsefenin Yeniden Yapılandırılması, Pragmatizm: Pratik Bir Felsefe Seçme Yazılar, çev. ve Ed. Sarah Çelik, İstanbul: Doruk Yayımcılık, 2018. google scholar
  • Ramachandran, V.S. Öykücü Beyin, çev. Ayşe Cankız Çevik. İstanbul: Alfa Yayınları, 2016. google scholar
  • Schmidt, Richard ve Lee, Tim. Motor Control and Learning: A Behavioral Emphasis. NY: Human Kinetics.2011. google scholar
  • Seigel, Jerrold. The Idea of the Self: Thought and Experience in Western Europe since the Seventeenth Century. NY: Cambridge University Press. 2005. google scholar
  • Sheets-Johnstone, Maxine. The Primacy of Movement. Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins Publishing Company. 2011. google scholar
  • Shusterman, Richard. “Body Consciousness and Performance: Somaesthetics East and West” The Journal of Aesthetics and Art Criticism 67/2, 133-145, 2009. google scholar
  • Sinigaglia, Corrado, ve Giacomo Rizzolatti, Beyindeki Aynalar:Zihinlerimiz Eylemleri ve Duyguları Nasıl Paylaşır?, çev. Devin Keleş İstanbul: Alfa Yayınları, 2016. google scholar
  • Star Institute, Your 8 Senses, erişim: 20.05.2019 https://www.spdstar.org/basic/your-8-senses#f8. google scholar
  • The International Somatic Movement Education and Therapy Association (ISMETA) Erişim: 04.01.2019, https://ismeta.org/about-ismeta/scope-of-practice . google scholar
  • Toner, John., Montero Barbara Gail, ve Moran Aidan. “Reflective and Prereflective Bodily Awareness in Skilled Action” Psychology of Consciousness: Theory, Research, andPractice 3/4, 303-315, 2016. google scholar
  • Tribble, Evelyn B. “Distributed Cognition, Mindful Bodies and the Arts of Acting”, Ed: R. Blair, A. Cook,&N. Shaughnessy, Theatre, Performance and Cognition (Performance and Science:Interdisciplinary Dialogues). London: Bloomsbury,2016. google scholar
  • Varela, Francisco; Rosch, Eleanor, ve Thompson, Evan. The Embodied Mind: Cognitive Science and Human Experience. Massachusetts: MIT Press. 1991. google scholar
  • Whyman, Rose. Oyunculukta Stanislavski Sistemi:Modern Performans Alanındaki Mirası ve Etkisi, çev. Hakan Gür. İstanbul: Dost. 2012. google scholar
  • Zahavi, Dan. Husserl’in Fenomenolojisi, çev. Seçim Bayazit. İstanbul: Say Yayınları. 2018. google scholar
Toplam 53 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Uygulamalı Tiyatro
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Bilge Serdar Göksülük 0000-0001-8580-5964

Yayımlanma Tarihi 21 Haziran 2021
Yayımlandığı Sayı Yıl 2021 Sayı: 32

Kaynak Göster

APA Serdar Göksülük, B. (2021). Bedenleşme ve Enaksiyon Teorilerinin Çağdaş Tiyatro Uygulamalarına Yansımaları: Oyunculuk Eğitiminde Somatik Yaklaşım. Tiyatro Eleştirmenliği Ve Dramaturji Bölümü Dergisi(32), 145-168. https://doi.org/10.26650/jtcd.908412
AMA Serdar Göksülük B. Bedenleşme ve Enaksiyon Teorilerinin Çağdaş Tiyatro Uygulamalarına Yansımaları: Oyunculuk Eğitiminde Somatik Yaklaşım. T.E.D. Dergi. Haziran 2021;(32):145-168. doi:10.26650/jtcd.908412
Chicago Serdar Göksülük, Bilge. “Bedenleşme Ve Enaksiyon Teorilerinin Çağdaş Tiyatro Uygulamalarına Yansımaları: Oyunculuk Eğitiminde Somatik Yaklaşım”. Tiyatro Eleştirmenliği Ve Dramaturji Bölümü Dergisi, sy. 32 (Haziran 2021): 145-68. https://doi.org/10.26650/jtcd.908412.
EndNote Serdar Göksülük B (01 Haziran 2021) Bedenleşme ve Enaksiyon Teorilerinin Çağdaş Tiyatro Uygulamalarına Yansımaları: Oyunculuk Eğitiminde Somatik Yaklaşım. Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi 32 145–168.
IEEE B. Serdar Göksülük, “Bedenleşme ve Enaksiyon Teorilerinin Çağdaş Tiyatro Uygulamalarına Yansımaları: Oyunculuk Eğitiminde Somatik Yaklaşım”, T.E.D. Dergi, sy. 32, ss. 145–168, Haziran 2021, doi: 10.26650/jtcd.908412.
ISNAD Serdar Göksülük, Bilge. “Bedenleşme Ve Enaksiyon Teorilerinin Çağdaş Tiyatro Uygulamalarına Yansımaları: Oyunculuk Eğitiminde Somatik Yaklaşım”. Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi 32 (Haziran 2021), 145-168. https://doi.org/10.26650/jtcd.908412.
JAMA Serdar Göksülük B. Bedenleşme ve Enaksiyon Teorilerinin Çağdaş Tiyatro Uygulamalarına Yansımaları: Oyunculuk Eğitiminde Somatik Yaklaşım. T.E.D. Dergi. 2021;:145–168.
MLA Serdar Göksülük, Bilge. “Bedenleşme Ve Enaksiyon Teorilerinin Çağdaş Tiyatro Uygulamalarına Yansımaları: Oyunculuk Eğitiminde Somatik Yaklaşım”. Tiyatro Eleştirmenliği Ve Dramaturji Bölümü Dergisi, sy. 32, 2021, ss. 145-68, doi:10.26650/jtcd.908412.
Vancouver Serdar Göksülük B. Bedenleşme ve Enaksiyon Teorilerinin Çağdaş Tiyatro Uygulamalarına Yansımaları: Oyunculuk Eğitiminde Somatik Yaklaşım. T.E.D. Dergi. 2021(32):145-68.