Orta Akdeniz Havzasındaki Akımların Stokastik Modellemesi

Yıl 2007, Cilt: 18 Sayı: 89, 4271 - 4291, 01.06.2007

M. Erol Keskin E. Dilek Taylan

Öz

Çalışmada Orta Akdeniz Havzasındaki Dim Çayı, Manavgat Çayı ve Köprüçay’a ait aylık
akımların tahmini için stokastik modeller geliştirilmiştir. Modellerin oluşturulmasında,
9-13, 9-18 ve 9-02 akım gözlem istayonlarına ait sırasıyla 36, 42, 57 yıllık veriler
kullanılmıştır. Her bir akarsu için geliştirilen otoregresif modeller (Auto Regressive-AR)
içerisinde, Dim Çayı için AR(2), Manavgat Çayı ve Köprüçay için ise AR(3) modelleri
seçilmiştir. En uygun modelin seçimi aşamasında Akaike Bilgi Kriteri Testi uygulanmış ve
aynı zamanda Portmanteau Testi ile de artık serilerin içsel bağımlı olup olmadığı
araştırılmıştır. Seçilen modeller kullanılarak her bir akım serisi ile aynı uzunlukta sentetik
seriler üretilmiştir. Üretilen serilerin, ölçülmüş akım serileri ile uyum içerisinde olduğu
görülmüştür. Aynı zamanda, seçilen istasyonlara ait akımlar için Yapay Sinir Ağları
modelleri (YSA) kurulmuştur. Her iki modele ait sonuçlar, ölçülmüş değerlerle
karşılaştırıldığında, AR modellerinin uygun sonuçlar verdiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Otoregresif modeller, Dim Çayı, Manavgat Çayı, Köprüçay, Zaman serileri, Yapay Sinir Ağları.