Aykırı Değerlerin Tespiti ve Taşkın Debilerinin Hesabı için Bir Yöntem Geliştirilmesi

Yıl 2018, Cilt: 29 Sayı: 3, 8339 - 8363, 01.05.2018

Mahsum Aydın , Ahmet Tuna

https://doi.org/10.18400/tekderg.373781

Öz

Bu çalışmada
aykırı değerlerin belirlenmesi ve taşkın debilerinin
hesabı için geliştirilen yeni bir metot önerilmektedir. Çalışmada Fırat havzası
üzerinde bulunan 6 adet gözlem istasyonuna ait veriler kullanılmıştır. Bu
gözlem istasyonlarına ait veriler analiz edilmiş ve aykırı değerler Rosner
testi, Dixon Thompson testi ve önerilen yöntem ile tespit edilmiştir. Belirli tekerrür
aralığında meydana gelebilecek olan taşkın debileri önerilen yöntem
kullanılarak hesap edilmiştir. Aykırı değerler veri setlerinden çıkarılarak
uyumun iyiliği testleri sonucu belirlenen olasılık yoğunluk fonksiyonları (OYF)
kullanılarak taşkın debileri hesap edilmiştir. Ayrıca L momentler yöntemi ile
parametreleri belirlenen en uygun OYF yardımıyla taşkın debileri bölgesel
olarak hesap edilmiştir. Önerilen yöntem, taşkın frekans analizi ve L momentler
yöntemi ile hesaplanan taşkın debisi değerleri karşılaştırıldığında önerilen
yöntem ve noktasal taşkın frekans analizi ile belirlenen değerlerin L momentler
yöntemi ile belirlenen değerlerden daha uygun ve kullanılabilir olduğu
kanaatine varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Aykırı değer, taşkın frekans analizi, olasılık yoğunluk fonksiyonu, uyumun iyiliği testi, L momentler yöntemi, Fırat Havzası

Kaynakça

• Wu, L.,Mixed Effects Models for Complex Data, Chapman and Hall / CRC, 2009.
• Liu, H., Shah, S., Jiang, W., On-line Outlier Detection and Data Cleaning, Computers & Chemical Engineering, 28, 9, 1635-1647, 2004.
• Mc Cuen, R. H., Modeling Hidrologic Change: Statistical Methods, Lewis Publishers, 2003.
• Stagge, J. H., Field Evaluation of Hydrologic and Water Quality Benefits of Grass Swales for Managing Highway Runoff, Master of Science, Faculty of the Graduate School of the University of Maryland, College Park, 2006.
• Gibbons, R. D.,Bhaumik, D., Aryal, S.,Statistica lMethods for Ground water Monitoring, Second Edition, John Wiley and Sons, Inc., 2009.
• Cunnane, C.,Review of Statistical Methods for Flood Frequency Estimation, in Hydrologic Frequency Modeling, 49-95, 1987.
• Seçkin, N., Ceyhan ve Seyhan Havzalarının Bölgesel Taşkın Frekans Analizi, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2002.
• Mkhandi, S. H.,Kachroo, R. K.,Flood Frequency Analysis of Southern Africa: II. Identification of Regional Distributions, Hydrological Sciences,45, 449-464, 2000.
• Seçkin, N.,L Momentlere Dayalı Gösterge-Sel Metodu ile Bölgesel Taşkın Frekans Analizi,Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2009.
• Şorman, A.Ü., Bölgesel Frekans Analizindeki Son Gelişmeler ve Batı Karadeniz’de Bir Uygulama, İMO Teknik Dergi, 3155-3169, 2004.
• Vogel, R.M.,Fennessey, N.M., L Moment DiagramsShouldReplace Product Moment Diagrams, WaterResourcesResearch, 29, 6, 1745-1752, 1993.
• Hosking, J.R.M., Wallis J.R., RegionalFrequency Analysis An ApproachBased on L-Moments, Cambridge UniversityPress, 1997.