Focused Differences About Writing of Vowels in Texts on Költigin and Bilge Kağan Inscriptions

Yıl 2013, , 86 - 115, 15.06.2013

Osman Mert Fatma Albayrak

https://doi.org/10.7884/teke.191

Öz

An important part of the text on the side of south and east of Köl Tigin Inscription has been transcribed with many changes to the side of north and east of Bilge Kağan Inscription protecting sentences and words greatly. Many changes have been also made about especially marking of vowels during this transcription. With the aim of determining emerged changes during re-construction of text taking into consideration lucidity and wideness of writing sphere on Bilge Kağan Inscription, firstly, shared text in Inscription of Köl Tigin and Bilge Kağan has been compared as relating to writing of vowels and then evaluated by determining these changes.

Anahtar Kelimeler

Köl Tigin Inscription, Bilge Kağan Inscription, Kokturk alphabet.

Köl Tigin ve Bilge Kağan Yazıtlarının Metinlerinde Ünlülerin Yazımıyla İlgili Karşılaşılan Farklılıklar

Öz

Köl Tigin Yazıtı’nın güney ve doğu yüzlerindeki metnin önemli bir kısmı, Bilge Kağan Yazıtı’nın kuzey ve doğu yüzlerine, cümleler ve kelimeler büyük oranda korunarak, birtakım değişikliklerle aktarılmıştır. Bu aktarma sırasında özellikle ünlülerin işaretlenmesiyle ilgili de birtakım değişiklikler yapılmıştır. Bu çalışmada Bilge Kağan Yazıtı üzerindeki yazı alanının genişliği ve anlaşılabilirlik dikkate alınarak metnin tekrar yapılandırılması sırasında ortaya çıkan bu farklılıkların belirlenmesi amacıyla, önce Köl Tigin ve Bilge Kağan yazıtlarındaki ortak metin, ünlülerin yazımıyla ilgili olarak karşılaştırılmış; ardından da yapılan değişiklikler tespit edilerek değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Köl Tigin Yazıtı, Bilge Kağan Yazıtı, Köktürk alfabesi, ünlülerin yazımı

Kaynakça

• ALYILMAZ, C. (2005). Orhun Yazıtlarının Bugünkü Durumu. Ankara.
• ALYILMAZ, C. (1994). Orhun Yazıtlarının Söz Dizimi. Erzurum.
• ALYILMAZ, C. (2007). (Kök)türk Harfli Yazıtların İzinde. Ankara.
• BATMANOV, İ. A. (1971). Drevnie Tyurkskie Dialektı i ih Otrajenie v Sovremennıh Yazıkah Glossari: Ukazatel’ Affiksov. Frunze.
• CLAUSON, S. G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford.
• DOERFER, G. (1963-1975). Turkische und mongolische Elemente im Neupersischen. Wiesbaden.
• ERDAL, M. (2004). A Grammar of Old Turkic. Leiden-Boston.
• ERDAL, M. (1991). Old Turkic Word Formation A Functional Approach to the Lexicon. Vol. 1. Wiesbaden.
• GEMALMAZ, E. (1985). Azerbaycan Türkçesinin Ses ve Şekil Bilgisi, Çağdaş Azeri Türkçesi Metinleri Antolojisi. Erzurum.
• GEMALMAZ, E. (1996). (STT’nde işaretsiz (/.Ø./) Görev Ögeleri Üzerine, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 6, Erzurum. 1-4.
• GEMALMAZ, E. (1982). Standart Türkiye Türkçesi (STT)’nin Formanlarının Enformatif Degerleri. Erzurum.
• GEMALMAZ, E. (1998). Standart Türkiye Türkçesi (STT) İçin Dil Bilgisi Uygulamalarında Kullanılacak İşaret ve Kısaltmalar, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 10, Erzurum. 1-21.
• GEMALMAZ, E. (1980). Türkçenin Fonemler Düzeni ve Bu Fonemler Düzenin İşleyişi, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Araştırma Dergisi, 12, Ankara. 173-1
• KAYA, C. (2010). Orhon Yazıtlarının Dikilişiyle İlgili Yeni Sorunlar, I. Uluslararası Uzak Asya’dan Ön Asya’ya Eski Türkçe Bilgi Şöleni Bildirileri. Afyonkarahisar. 135-1
• MERT, O. (2008). Orhun Yazıtlarında Kullanılan İşaretsiz (/.İ./) Görev Ögeleri, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 38, Erzurum. 1-20. MERT, O. (2009). Ötüken Uygur Dönemi Yazıtlarından Tes-Tariat-Şine Us. Ankara. MERT, O. (2010). Köl Tigin ve Bilge Kağan Yazıtlarında Yer Alan Ortak Metinlerde Ünsüzleri Karşılayan Karakterlerin Kullanımıyla İlgili Karşılaşılan Farklılıklar, I. Uluslararası Uzak Asya’dan Ön Asya’ya Eski Türkçe Bilgi Şöleni Bildirileri 18-20 Kasım 2009 Afyonkarahisar Türkiye. Afyonkarahisar. 169-190.
• MERT, O. (2011). Köl Tigin ve Bilge Kağan Yazıtlarında Yer Alan Ortak Metinlerde Morfolojik Seviyede Karşılaşılan Farklılıklar, Ötüken’den İstanbul’a Türkçenin 1290 Yılı (720-2010) Sempozyumu, 3-5 Aralık 2010 / From Ötüken to İstanbul, 1290 Years of Turkish (720-2010) 3 th – 5 th December, İstanbul. 431-452.
• NADELYAEV, V. M. vd. (1969). Drevnetyurkskiy Slovar’, Leningrad.
• SERTKAYA, O. F. (1995). Göktürk Tarihinin Meseleleri, Ankara.
• TEKİN, T. (1995). Orhon Yazıtları, İstanbul.