The Begining of the Press Movement in Azerbaijan

Yıl 2013, , 147 - 160, 15.06.2013

İrfan Murat Yıldırım

https://doi.org/10.7884/teke.163

Cited By: 1

Öz

The Russians published a newspaper named Tifflisskiy Vedomosti (Tbilisi News) in 1828 by the politics of colonisim , after invasion of Caucasusian and Azerbaijan. Various articles about Azerbaijan was released in this newspaper which printed in Russian. Azerbaijan's first national newspaper is “Ekinci Newspaper” published semi-monthly by Hasan Bey Zerdabi in 22 July 1875.This newspaper,which was being published previously in 4 pages ,later in 8 pages,achieved a significant breakthrough in formation of national press in Azerbaijan. After Ekinci,Ziya and Ziya-yı Kafkasiyye Newspapers was published.By the following of this two newspapers,the magazine named Keşkül was released . After these newspapers and magazines was closed by reason of Russian censorship,publishing newspapers and magazines in Azerbaijani Turkish Language was not allowed.Finally, Şark-ı Rus Newspaper was published in 1903. Turkish Press in Azerbaijan significantly made progress after the 1905 Russian Revolution. Between years of 1905 and 1920 , approximately sixty newspapers and magazines was released. These newspapers and magazines had played an important role in the political and social life. In the article, major newspapers and magazines published in this period has been analyzed according to the order of importance.

Anahtar Kelimeler

Azerbaijan, Azerbaijan Press, Ekinci Newspaper

Azerbaycan’da Matbuat Hareketlerinin Başlangıcı

Öz

Ruslar, Kafkasya ve Azerbaycan’ın işgalinden sonra takip ettikleri müstemlekecilik siyaseti gereği 1828’de Tifflisskiy Vedomosti (Tiflis Haberleri ) adıyla bir gazete çıkarırlar. Rusça çıkan bu gazetede Azerbaycan’la ilgili çeşitli yazılar da çıkmıştır. Azerbaycan’ın ilk milli gazetesi 22 Temmuz 1875’de Hasan Bey Zerdabi tarafından ayda iki defa çıkarılan Ekinci gazetesidir. Önceleri 4 sonraları da 8 sayfa olarak çıkan bu gazete Azerbaycan’da milli matbuat oluşması yolunda çığır açmıştır. Ekinci’den sonra Ziya ve Ziya-yı Kafkasiyye gazeteleri çıkar. Bu iki gazetenin ardından Keşkül adlı dergi çıkarılmıştır. Bu gazete ve dergiler Rus sansürü tarafından kapatıldıktan sonra uzun bir müddet Azeri Türkçesi’yle gazete veya dergi çıkarılmasına izin verilmemiştir. Nihayet 1903’de Şark-ı Rus gazetesi çıkarılmıştır. Azerbaycan’da Türk matbuatı asıl gelişmesini 1905 Rus ihtilalinden sonra gösterir. 1905 – 1920 yılları arasında Azerbaycan’da altmış kadar gazete ve dergi neşrolunmuştur. Bu gazete ve dergiler dönemin siyasi ve sosyal hayatında çok önemli rol oynamışlardır. Makalede bu dönemde çıkan belli başlı gazete ve dergiler, taşıdığı öneme göre kısaca incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan, Azerbaycan matbuatı, Ekinci Gazetesi.

Kaynakça

• AKPINAR, Y. (1994). Azerî Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• ALTUNTAŞ, S. (2006). Burhan-ı Terakki Gazetesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ARAT, R. R. (1997). “Matbuat” maddesi İA, C. 7, s. 385.
• AŞIRLI, A. (2009). Azerbaycan Metbuatı Tarixi. Bakı.
• Rüstemova-Tohidi Solmaz, Azerbaycan Dövri Metbuatı 1875-1990 Biblioqrafiya, Bakı, 1993, s. 121. age., s. 114. age., s. 141-142.
• Mehemmedzade, Mirzebala, Azerbaycan Türk Metbuatı, Bakı, , 2004, s. 78.
• BEŞİKÇİOĞLU, B. M. (2008). İrşad Gazetesinin 1907-1908 Yıllarının Kronolojik Fihristi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Füyuzat (Dergisi), Baku 1906-1907.
• İrşad (Gazetesi), Baku 1905-1908
• MEHEMMEDZADE, M. B. (2004). Azerbaycan Türk Matbuatı. Baku.
• Molla Nesreddin (Dergisi), 1-8.ciltler (1906-1932), Baku 1996-2011 (Tıpkıbasım)
• RÜSTEMOVA-TOHİDİ, S. (1993). Azerbaycan Dövri Metbuatı 1875-1990 Biblioqrafiya. Bakı: Azerneşr.
• SEVİMLİ, Y. (2001). Hayat Gazetesi Üzerine Bir Araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ZÉYNALZADE, A. (2006). Azerbaycan Metbuatı ve Çar Sénzurası 1850-1905. Bakı.