Suffixes in the Yenisei Inscriptions

Yıl 2014, , 29 - 67, 13.04.2014

Yaşar Şimşek

https://doi.org/10.7884/teke.274

Öz

The aim of this essay is to put forth an exact indice of suffixes in the Yenisei inscriptions. The study includes the inscriptions named E 1-154 in the Yenisei region, Lsiçya II and Kök Haya inscription which is not yet enumareted, the five line inscription found out by Adrianov and South Yenisei inscription numbered 1-2-3-4-10. Every word in each one of the inscription are examined and then are lined up with entries under the titles related to all of the suffixes which are added on word root. For example; the word oglanım is under the title of both +An suffix and 1. first person possesive suffix +(X)m and first their inscription numbers are shown then their line numbers are shown. oglanım (E 1/1)-(E 16/1)-(E 18/5)-(E 42/8)-(E 45/7)-(E 110/3): The functions of the suffixes are left aside when considering the capacity and with the idea that every suffixes should be examined seperately.

Anahtar Kelimeler

Yenisei inscription, Old Turkish, suffixes in the Yenisei inscriptions.

Yenisey Yazıtlarında Ekler

Öz

Bu makalenin amacı Yenisey yazıtlarında geçen eklerin tam bir dizinini ortaya koymaktır. Çalışma, Yenisey bölgesinde bulunan E 1-154 isimli yazıtları, henüz numaralandırılmamış Lisiçya II ve Kök Haya yazıtını, Adrianov’un keşfettiği 5 satırlık yazıtı ve Güney Yenisey 1-2-3-4-10 numaralı yazıtlarını kapsamaktadır. Her bir yazıttaki bütün sözcükler incelenerek kelime köküne eklenen tüm ekler ilgili başlıkların altında madde başları ile sıralanmıştır. Örneğin oglanım sözcüğü hem +An çokluk eki adlı başlığın altına hem 1.teklik iyelik eki +(X)m’ın altına yazılarak önce yazıt numarası sonra bulunduğu yazıttaki satır numarası gösterilmiştir. oglanım (E 1/1)-(E 16/1)-(E 18/5)-(E 42/8)-(E 45/7)-(E 110/3): gibi. Eklerin görevleri, makalenin hacmi ve her ekin ayrıca incelenmesi gerektiği düşüncesi ile konu dışı tutulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yenisey yazıtları, Eski Türkçe, Yenisey yazıtlarında ekler.

Kaynakça

• ARAD, R. R. (1947). Kutadgu Bilig I Metin . İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• ARAD, R. R. (1959). Kutadgu Bilig II Tercüme . Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• AYDIN, E. (2009a). S. Gerard Clauson’un Etimolojik Sözlüğünde Yenisey Yazıtlarıyla İlgili Veriler, Turkish Studies, 4/4, 93-118.
• AYDIN, E. (2009b). Yenisey Yazıtlarıyla İlgili Türkiye’de Yapılan Çalışmalara Bir Bakış, I. Uluslararası Uzak Asya’dan Ön Asya’ya Eski Türkçe Bilgi Söleni , 18-20 Kasım 2009, Afyonkarahisar.
• AYDIN, E. (2010). Yenisey Yazıtlarıyla İlgili Genel Sorunlar Üzerine Notlar, Orhon Yazıtlarının Bulunuşundan 120 Yıl Sonra Türklük Bilimi ve 21. Yüzyıl Konulu III. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu Bildiriler Kitabı I. Cilt , 89CAFEROĞLU, A. (2011). Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü . Ankara: TDK Yayınları.
• CLAUSON, G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirtenth-Century Turkish . Oxford: Oxford University.
• Derleme Sözlüğü C. IX (1993). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• ERDAL, M. (1991). Old Turcic Word Formation: A Functional Approach to the Lexicon, I-II. Wiesbaden: Turcologica 9.
• ERDAL, M. (2004). A Gramer of Old Old Turcic. Leiden-Boston: Brill.
• GÜLENSOY, T. (2007). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü, C. I-II . Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• HAMILTON, J. R. (1998). Budacı İyi ve Kötü Kalpli Prens Masalının Uygurcası . Ankara: Simurg Yayınları. ( çev. Ece Korkut, İsmet Birkan).
• KIZI, G. N. (2006). Yenisey Yazıtlarındaki H â ller. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bişkek: Kırgızistan - Türkiye Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türkoloji Ana Bilim Dalı.
• ÖNER, M. (2004). Yarlık Sözü Hakkında, TİKA I. Uluslararası Türkoloji Sempozyumu 31 Mayıs-4 Haziran 2004 , Simferepol.
• SERTKAYA, O. F. (1995). Yenisey Yazıtlarının Yayınlarındaki Bazı Okuma ve Anlamlandırmaların Düzeltilmesi, Yeni Okuma ve Anlamlandırma Teklifleri. Göktürk Tarihinin Meseleleri. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 67-75. SERTKAYA, O. F. (2005). Yenisey Yazıtlarından 10, 25, 41, 51, 70, 109 ve 110 Üzerine Etimolojik Açıklamalar ile Düzeltmeler, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 39, 209-228. SERTKAYA, O. F. (2011). Kiçig, Küçük ve Bedük Kelimeleri ile Türevlerinin Etimolojileri, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi Mayıs 2011, 713, 409-416.
• ŞEN, S. (2014). Eski Uygur Türkçesi Dersleri . İstanbul. Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• TAŞ, İ. (2008). Ana Altaycada Gövdesonu Ünlülerinin Kutadgu Bilig’deki İzleri, Turkish Studies, Volume 3/1, 359.
• TAŞ, İ. (2009). Kutadgu Bilig’de Söz Yapımı . Ankara: TDK Yayınları.
• TEKİN, T. (2003). Orhon Türkçesi Grameri . İstanbul: Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi: 9.
• TEKİN, Ş. (2001). Ög, Ögir-, Yarlıg, Yarlıka- Kelimelerinin Nerelerden Geldikleri Hakkında, İ ştikakçının Köşesi-Türk Dilinde Kelimelerin ve Eklerin Hayatı Üzerine Denemeler . İstanbul: Simurg Yayınları.
• USEEV, N. (2007). Esizime mi? Sizime mi? A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 34 Erzurum.
• USEEV, N. (2009). Yenisey Yazıtlarının Söz Dizimi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Bişkek: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türkoloji Ana Bilim Dalı.
• USEEV, N. (2010). Y 86 ve Y 102 Yenisey Yazıtları, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi 7/3, 207-211.
• USEEV, N. (2012). Y 81 Yazıtı Üzerinde Okuma ve Anlamlandırma Önerisi Ya Da Eski Türklerde Armağan Etme, Hediyeleşmenin Bir Türü, TEKE Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 1/1, 36-41.
• USER ŞİRİN, H. (2010). Yenisey Yazıtlarının Okunma ve Anlamlandırılması Üzerine Yeni Öneriler –II-, Orhon Yazıtlarının Bulunuşundan 120 Yıl Sonra Türklük Bilimi ve 21. Yüzyıl Konulu III. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu Bildiriler Kitabı II. Cilt , 767-774.
• YILDIRIM F., AYDIN E. ve ALİMOV R. (2013). Yenisey-Kırgızistan Yazıtları ve Irk Bitig. Ankara: Bilgesu Yayınları.
• YUDAHİN, K. K. (1998). Kırgız Sözlüğü C: A-J. Ankara: TDK Yayınları. ( çev . Abdullah Taymas). İnternet Kaynakları http://irq.kaznpu.kz/?lang=e&mod=1