Öz
Mythical transformation (metamorphosis) is an excellent way in explaining the psychology of modern Kazakh poetry hero. In mythology transfromation is called metamorphosis; it is when something changes into the other thing like human into an animal or a bird, predators, plants, moon, sun, stars, etc., and can become other inanimate objects as well. The oldest metamorphic type is closely related to the totemic concepts and terms. Turning of mythological spirit owner or historical characters into the stone is especially popular metamorphic type. Mythical transformation is widely used in the Kazakh literature as artistic approach. If S. Seifullin’s “Kokshetau” poem says about legend hero Zheke Batyr’s transformation into a stone, there is a similar theme of transformation in M. Zhumabaev’s “Okzhetpes kiyasynda” poem, taking place in the twentieth century Kazakh poetry. Dreaming to change into something different, for specific purpose, Modern Kazakh poetry, including many young poets as Akberen Yelgezek, Kuralay Omar, and Baurzhan Karagyzuly are widely using varieties of mythical transformations. Purposeful transformations as animated into inanimated objects, especially turning into flowers, white snow, clouds, and droplets, changing into birds and butterflies are noticed to dominate in Kazakh women poets’s poetry. Transformations like this are rarely met in men. Thus, gender differences in poetry are the issues of interest in feminine intuition and feminine logic
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- ABDİKARİMOV, T. (1990). Akşam Hattarı. Almatı: Jazuwı.
- ALDİYAR, B. (2013). Bir Kolımda Kuranım, Bir Kolımda Kün Kötergen Kıranım. Dala Men Kala, 1, 7-8.
- ALMUHANOVA, R. (2010). Qubylu sarıny jane kentavrlar. «Qainar» universitesinin habarşısı, 3, 7-11.
- ASKERBEKQIZY, J. (2004). Qazirgi poeziadagı metamorfoza tasili. Evrazia Ulttyq Universiteti habarşısı. 3, 41-45.
- ASKERBEKQIZY, J. (2008). Korkemdik orister. Аlmaty: Rauan.
- AYTMUHAMBETOVA, J. (2010). Miftin Poetikadagı Kızmeti. Astana.
- BELAYA, G. (1986). Literatura v Zerkale Kritiki. Мoskova: Nauka.
- EPSHTEİN, М. (1997). Мify narodov mira. Моskva.
- ЕREMİNA, V. (1978). Mif, folklor, literatura. Москва: Nauka.
- Folklor ve Günümüz Kazak Edebiyatı (2011). Almatı: Аrda.
- GALİEVA, A. (2006). Qazirgi qazaq romany qurılımındagy mifopoetikalyq pişinder. Almaty: Bilim.
- LOSEV, A. (1991). Filosofia, Mifologia, Kultura. Моskva.
- MAYTANOV, B. (2012). Tauelsizdik – Küres Muratı: Zertteuler men Makalalar. Almatı: Qus Jolı.
- МAULENOV, A. (2008). Qazirgi qazaq prozasyndagy miftik-anyzdyk qolsanıs. Аstana: Raritet.
- OMAR, Q. (2008). Aq qar. Ölender. Almatı: Jalyn.
- TOYŞANULY, A. (2009). Türik - Mongol Mifologiyası: Monografya. Almatı: Baspalar Üyi.
- ZATONSKİ, D. (1972). F. Kafka i problemı modernizma. Москва: Sovetski pisatel.
- АBAİ.KZ аqparattyq portaly.
- http://www.massagan.com
Öz
Mitolojik başkalaşım, hâlen Kazak şiirinde insanın ruhi dünyasını tanıtmada kullanılmakta olan önemli bir tekniktir. Mitolojik başkalaşım XX. asırdaki Kazak edebiyatında sanatçının sanatkârane ve ideolojik tekniği olarak görülür. Âlim Janat Aytmuhambetova: “Mitolojik bilince göre insan ve doğa aynıdır, bu yüzden, onların birbirinden farkı yoktur. Bu inançtan mitolojik başkalaşım ortaya çıkar” der. Mitolojide bir nesneden ikinci bir nesneye, örneğin insanın hayvana, kuşa, bitkiye, aya, güneşe, yıldıza vs. cansız nesnelere değişmesi metamorfoz (başkalaşım) diye adlanır. Dönüşümün en eski türleri totem anlayış ve kavramlarıyla doğrudan bağlantılıdır. Günümüz Kazak şiirinde totem prototiplerini simgesel imalarla birlikte anlatma eğilimi daha popüler olmaktadır.
Başkalaşım tekniğine göre başkalaşımı, Hudalara ve başka da yüksek mitolojik canlılara has olanı geçici başkalaşım ve insanoğluna has olanı “sabit başkalaşım” diye ayrı ayrı bakmak gerekir. Geleneksel inanışımıza bağlı olsa gerek, günümüzde şiir ortamındaki genç şairlerin eserlerinde Huda’ya ve başka da üstün mitolojik canlılara has geçici dönüşüm nadir rastlanır. Ancak ülkemiz bağımsızlığını kazanıp, dine yaklaşmaya başladıkları zaman peygamber, cennet, cehennem, behişt, melek, peri kızı gibi dini kavramlar kuvvetli şiirlere konu olmakla birlikte günümüz gençlerinin, özellikle aşk konusunda daha çok görünüm buldu.
Anahtar Sözcükler: Kazak şiiri, mitolojik, metamorfoz.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- ABDİKARİMOV, T. (1990). Akşam Hattarı. Almatı: Jazuwı.
- ALDİYAR, B. (2013). Bir Kolımda Kuranım, Bir Kolımda Kün Kötergen Kıranım. Dala Men Kala, 1, 7-8.
- ALMUHANOVA, R. (2010). Qubylu sarıny jane kentavrlar. «Qainar» universitesinin habarşısı, 3, 7-11.
- ASKERBEKQIZY, J. (2004). Qazirgi poeziadagı metamorfoza tasili. Evrazia Ulttyq Universiteti habarşısı. 3, 41-45.
- ASKERBEKQIZY, J. (2008). Korkemdik orister. Аlmaty: Rauan.
- AYTMUHAMBETOVA, J. (2010). Miftin Poetikadagı Kızmeti. Astana.
- BELAYA, G. (1986). Literatura v Zerkale Kritiki. Мoskova: Nauka.
- EPSHTEİN, М. (1997). Мify narodov mira. Моskva.
- ЕREMİNA, V. (1978). Mif, folklor, literatura. Москва: Nauka.
- Folklor ve Günümüz Kazak Edebiyatı (2011). Almatı: Аrda.
- GALİEVA, A. (2006). Qazirgi qazaq romany qurılımındagy mifopoetikalyq pişinder. Almaty: Bilim.
- LOSEV, A. (1991). Filosofia, Mifologia, Kultura. Моskva.
- MAYTANOV, B. (2012). Tauelsizdik – Küres Muratı: Zertteuler men Makalalar. Almatı: Qus Jolı.
- МAULENOV, A. (2008). Qazirgi qazaq prozasyndagy miftik-anyzdyk qolsanıs. Аstana: Raritet.
- OMAR, Q. (2008). Aq qar. Ölender. Almatı: Jalyn.
- TOYŞANULY, A. (2009). Türik - Mongol Mifologiyası: Monografya. Almatı: Baspalar Üyi.
- ZATONSKİ, D. (1972). F. Kafka i problemı modernizma. Москва: Sovetski pisatel.
- АBAİ.KZ аqparattyq portaly.
- http://www.massagan.com
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 3 Ağustos 2015 |
| Gönderilme Tarihi | 3 Ağustos 2015 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2015 |