ÇAĞDAŞ ÖZBEK ŞAİRİ RÜSTEM MİRVAHİT

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 4, 1157 - 1172, 15.12.2025

Ahmet Karaman

https://doi.org/10.7884/teke.1720085

Öz

Bağımsızlıktan sonra Özbekistan Cumhuriyeti’nde sosyal hayattaki değişimler edebiyata da yansımaya başlamıştır. Bağımsızlık döneminde çocukluk çağlarında olan veya bağımsızlıktan sonra doğan şairler şiirde yeni arayışlara yönelmişlerdir. Bağımsızlık Dönemi Özbek Edebiyatı olarak adlandırılan bu dönemde Özbek şiirinde köklü değişimler görülür. Bağımsızlığın vermiş olduğu heyecan, şevk ve mutluluk genç şairlerin şiirlerine yansımaya başlar. Genç şairler, egemen dilin esaretinden kurtulup Özbek dilinin zenginliğini şiirlerinde göstermeye başlamışlardır. Genç şairler, herhangi bir engelleme olmadan manevi konularda da yazmaya başlamışlardır. Bu şairlerden biri de Rüstem Mirvahit mahlasını kullanan Tursunov Rüstem Mirşahidoviç’tir. Şiir yazmaya ortaokul yıllarında başlayan Mirvahit Rus edebiyatını ve klasik edebiyatı tanıyan başarılı bir şairdir. Şiirlerinde Ali Şir Nevâî, Mukîmî, Âgehî gibi klasik dönem şairlerinin etkisinin yanında Rus şairi Mayakovski’nin izleri de görülür. Ancak Rüstem Mirvahit’in en çok etkilenip üstat olarak kabul ettiği şair Erkin Vahidov’dur. Vahidov’un etkisi şiirlerinde belirgindir.
Çalışmada Rüstem Mirvahit’in yayımlanmış tek şiir kitabı Seningdirman adlı kitaptaki şiirlerinden hareketle edebî kişiliği incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Rüstem Mirvahit , çağdaş Özbek şiiri , günümüz Özbek şairleri , Özbek edebiyatı , Özbekistan Yazarlar Birliği

CONTEMPORARY UZBEK POET RUSTAM MİRVAHİT

Öz

Following Uzbekistan’s independence, the social transformations within the country began to manifest in its literature. Poets who spent their childhood during the independence period—or were born afterward—pursued new aesthetic directions. Referred to as the “Independence Period of Uzbek Literature,” this era brought significant shifts to Uzbek poetry. The enthusiasm and optimism generated by independence became evident in the works of young poets, who, liberated from the dominance of the former hegemonic language, increasingly showcased the expressive capacity of Uzbek. They also began to address spiritual themes without ideological constraints.
Among these poets is Tursunov Rustem Mirshahidovich, known by his pen name Rustem Mirvahit. Having started writing in middle school, he is well-versed in Russian and classical literature. His poems bear the influence of Neva’i, Muqimiy, Agahi, and Mayakovski; however, his foremost literary model is Vahidov. This study analyzes his literary identity through his sole poetry collection, Seningdirman.

Anahtar Kelimeler

Rustem Mirvahit , contemporary Uzbek poetry , contemporary Uzbek poets , Uzbek literature , Writers’ Union of Uzbekistan

Kaynakça

• Çetin, N. (2011). Şiir çözümleme yöntemi. (9. Baskı). Ankara: Öncü Kitap.
• Demirli, E. (2012). Vahdet-i vücûd. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi içinde. (Cilt: XLII, s. 431-435). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Dilçin, C. (1983). Örneklerle Türk şiir bilgisi. Ankara: TDK.
• Dirks, W. (2005). Uzbek / English dictionary. The Central Asian Heritage Group.
• İpekten, H. (1999). Eski Türk edebiyatı nazım şekilleri ve aruz. (3. Baskı). İstanbul: Dergâh.
• Kocaoğlu, T. (1996). Çağdaş Özbek şiiri. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 1, 3-53, Ankara: TDK. https://tdkturkdunyasi.gov.tr/tam-metin-pdf/21/tur
• Kut, G. (1989). Ali Şîr Nevâî. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi içinde. (C II, s. 449 453). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Laude-Cirtautas, I. (1977). “On the development of literary Uzbek in the last fifty years”. Central Asiate Journal, 21(1). 36-51. Published by Harrossowitz Verlag. https://www.jstor.org/stable/41927169 erişim tarihi: 20.01.2024, 17.45
• Mazıoğlu, H. (1986). Fuzûlî ve Türkçe divanı’ndan seçmeler. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Melvin, N. J. (2005). Uzbekistan transition to authoritarianism on the Silk Road. Harwood Academic Publishers.
• Mirvahit, R. (2023). Seningdirman. Taşkent: Adabiyot.
• Rahmatullaev, Ş. (1978). Özbek tilining frazeologin lugati. Taşkent: Oqituvçi.
• Yelok, V. S. (2007). Erkin Vâhidov’un şiirleri üzerine dil ve üslûp çalışması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yusuf, B. (1993). Türkçe-Özbekçe ve Özbekçe Türkçe lügat. Taşkent: Özbekistan.