The Joint Elements of Turkish-Bosnian Folk Culture in Sevdalinkas

Yıl 2012, Cilt: 1 Sayı: 1, 246 - 264, 01.03.2012

Fatih İyiyol Alena Çatoviç

https://doi.org/10.7884/teke.22

Öz

With the conquest of Bosnia-Herzegovina by Ottoman Empire in 1463, a direct cultural interaction has begun between Bosnians and Turks. As a result of interaction of Turkish-Bosnian communities, massive islamization began in Bosnia-Herzegovina. Along with adopting the Islam, Bosnians got into the mainstream of Turkish Culture and Islamic civilization. As a result of this, Ottoman Turkish, Turkish Culture, religious-mystic traditions started to appear and Turkish culture engraved Bosnian Community. This can be seen in Sevdalinkas which are an important element of Bosnian Anonymous Folk Literature. Shortly, a love story is told in Sevdalinkas, which look like folk songs and ditties in form. Sevdalinkas which are performed in accompany with a mode and generally an instrument is exclusive to Bosnians in Balkan geography.

Anahtar Kelimeler

Sevdalinka, Turk, Bosnian, Folk Culture

Sevdalinkalarda Türk-Boşnak Halk Kültürünün Ortak Unsurları

Öz

Bosna-Hersek’in 1463 yılında Osmanlılar tarafından fethedilmesiyle birlikte Türkler ile Boşnaklar arasında doğrudan bir kültürel etkileşim başlamıştır. Türk-Boşnak topluluklarının etkileşimi sonucunda Bosna-Hersek’te kitleler halinde İslamlaşma gerçekleşmiştir. İslamiyet’in kabulüyle birlikte Boşnaklar, Türk kültürü ve İslam medeniyetinin havzasına girmişlerdir. Bunun bir sonucu olarak Osmanlı Türkçesi ve dinî-tasavvufî gelenekler, Bosna-Hersek coğrafyasında görülmeye başlanmış ve Osmanlı toplum hayatı, Boşnak kültüründe derin etkiler bırakmıştır. Boşnak Anonim Halk Edebiyatı’nın önemli bir türü olan sevdalinkalarda, bu tesir açıkça görülmektedir. Şekil açısından bazı yönleriyle, türkü ve manilere benzeyen sevdalinkalarda kısaca bir aşk öyküsü anlatılmaktadır. Bir makam eşliğinde ve genellikle bir enstrümanla söylenen sevdalinkalar, Balkan coğrafyasında Boşnaklara has bir türdür.

Anahtar Kelimeler

Sevdalinka, Türk, Boşnak, Halk Kültürü

Kaynakça

• ARTUN, E. (2004). Türk Halk Edebiyatına Giriş. III. Baskı, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• ALBAYRAK, K. (2005). Bogomilizm ve Bosna Kilisesi. İstanbul: Emre Yayınları.
• ALBAYRAK, N. (2010). Ansiklopedik Halk Edebiyatı Sözlüğü. II. Baskı, İstanbul: Kapı Yayınları.
• ALPTEKİN, Ali B.(2004). Erzurumlu Emrah. Ankara: Akçağ Yayınları.
• BALKAYA, A. (2008). Kerem ile Aslı Hikâyesinde Kerem’in Sevgili Tasvirleri Üzerine Bir İnceleme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(1), 89-101.
• CASTELLAN, G. (1995). Balkanların Tarihi. II. Baskı, İstanbul: Milliyet Yayınları.
• DEVELLİOĞLU, F. (2008). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugât. 25. Baskı, İstanbul: Aydın Kitabevi.
• EKER, S. (2006). Bosna’da Etno-Linguistik Yapı ve Türk Dili ve Kültürü Üzerine, Milli Folklor, 72(18), 71-84.
• GÜZEL, A. (2009). Dinî-Tasavvufî Türk Edebiyatı El Kitabı. IV. Baskı, Ankara: Akçağ Yayınları.
• GÜZEL, A. (2004). Kaygusuz Abdal. II. Baskı, Ankara: Akçağ Yayınları.
• HAFIZ, N. (1989). Makedonya Türk Halk Edebiyatı Metinleri. İstanbul: Anadolu Sanat Yayınları.
• HAMZİĆ, M. (2009). “Sevdalinka”, Književni leksikon. Sarajevo: Dobra knjiga.
• İYİYOL, F. (2010). Boşnak Halk Kültüründe Türk-Tekke Tasavvuf Geleneğinin İzleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KAYA, D. (2010). Ansiklopedik Türk Halk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü. II. Baskı, Ankara: Akçağ Yayınları.
• KAYA, D. (2004). Anonim Halk Şiiri. II. Baskı, Ankara: Akçağ Yayınları.
• MAGLAJLİĆ, M. (2006). Usmena lirika Bošnjaka. Sarajevo: Preporod.
• MALCOLM, N. (2002). Bosnia a Short History. London: Pan Book.
• NURKİĆ, K. (2007). Bosna-Hersek'te İslamlaşma Süreci. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ŠKALJİĆ, A. (1966). Turcizmi u Srpsko-Hrvatskom Jeziku. Sarajevo: Svjetlost.
• ŽERO, M. (1995). Sevdah Bošnjaka, Sarajevo: Ljiljan,
• TATCI, M. (2008a). Yûnus Emre Dîvânı. İstanbul: H Yayınları.
• TATCI, M. (2008b). Âşık Yûnus Dîvânı. İstanbul: H Yayınları.
• TÜRKÇE SÖZLÜK, (2005). 10. baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• YAKICI, A. (2007). Halk Şiirinde Türkü. Ankara: Akçağ Yayınları.