On the Status of Two Sounds in the Turkish Dialects in Macedonia: The Vowel “Ö” and the Consonant “H”

Yıl 2012, Cilt: 1 Sayı: 2, 15 - 26, 01.06.2012

Oktay Ahmed

https://doi.org/10.7884/teke.48

Öz

As in all dialects, comparing to the standard Turkish, Turkish dialects in the Republic of Macedonia have some less and some extra sounds. There are some works treating the vowel “ö” and the consonant “h” in the Turkish dialects in Macedonia. But, it’s obvious that in the examles such as köpek, göl, kör gibi, ihtiyar, ihtiyaç, etc., these sounds shows themselves in very healthy way. Of course, these two sounds are not used in all Turkish dialects in Macedonia. This paper treats the status of these two sounds.

Anahtar Kelimeler

Turkish dialects in Macedonia, vowel ö, consonant h, phonetics, phonology.

Makedonya Türk Ağızlarında İki Sesin Durumu Üzerine: “Ö” Ünlüsü ve “H” Ünsüzü

Öz

Tüm ağızlarda olduğu gibi, Makedonya Türk ağızlarında da Standart Türkçeye kıyasen, bir yandan bazı seslerin eksikliği, diğer yandan da bazı farklı seslerin varlığı göze çarpmaktadır. Makedonya Türk ağızlarında “ö” ünlüsü ve “h” ünsüzünün yok olduğu veya çok sınırlı kullanımı olduğuna dair çalışmalar vardır. Ancak, bazı ağızlarda köpek, göl, kör gibi, ihtiyar, ihtiyaç gibi örneklerde bu seslerin gayet sağlıklı bir şekilde yaşadığını göstermektedir. Tabii ki, bu iki ses Makedonya genelindeki tüm Türk ağızlarında görülmemektedir. Bu çalışmada, bugün Makedonya Türk ağızlarında bu iki sesin durumu ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Makedonya Türk ağızları, ö ünlüsü, h ünsüzü, fonetik, fonoloji.

Kaynakça

• Ахмед, О. (2001). Фонетски и лексички карактеристики на турскиот говор во Ресен и ресенско. Необјавена магистерска теза. Скопје: Филолошки факултет “Блаже Конески”. Ахмед, О. (2004). Морфосинтакса на турските говори од Охридско- Преспанскиот регион. Необјавена докторска дисертација. Скопје: Филолошки факултет “Блаже Конески”. Алил, С. (2000). Турскиот говор во Радовиш и радовишко. Необјавена магистерска теза. Скопје: Филолошки факултет “Блаже Конески”.
• Banguoğlu, T. (2007). Türkçenin Grameri. Ankara: TDK.
• Државен завод за статистика. (2005, мај). Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Македонија, 2002 (Дефинитивни податоци, книга XIII), Скопје.
• Eckmann, J. (1960). Dinler (Makedonya) Türk Ağzı. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten. Ankara: Türk Dil Kurumu. s. 189-204
• Eckmann, J. (1962). Kumanova Türk Ağzı. Németh Armağanı. Ankara. s. 111-144.
• Ergin, M. (2002). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak.
• Hasan, H. (1983). Kalkandelen Türk Ağzı. Sesler, XIX(173). Üsküp. s. 103-130.
• Hasan, H. (1997). Makedonya ve Kosova Türklerince Kullanılan Atasözleri ve Deyimler. Ankara: TDK.
• İbrahim, N. (1997). Vrapçişte ve Yöresi Türk Ağzı (Makedonya). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ибрахим, Н. (2007). Турскиот говор во Валандово. Необјавена докторска дисертација. Скопје: Филолошки факултет “Блаже Конески”. Јашар-Настева, О. (2001). Турските лексички елементи во македонскиот јазик. Скопје: Институт за македонски јазик “Крсте Мисирков”.
• Kakuk, S. (1972). Le dialecte turc d'Ohrid en Macedoine. Acta Orientalia Hungarica, 26, s. 227-282.
• Karahan, L. (1996). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması. Ankara: TDK.
• Karahan, L. (2006). Eski Anadolu Türkçesinin Kuruluşunda Yazı Dili - Ağız İlişkisi. Turkish Studies, 1(1).
• Katona, L. K. (1969). Le Dialecte Turc de la Macédoine de L’ouest. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten. Ankara: TDK. s. 57-194.
• Kowalski, T. (1919). Zagadki ludowe tureckie (Enigmes populaires turques). Prace Komisji Oriental Istyczny Polskiej Akademii Umiejetnosci, No. I , Krakow.
• Kowalski, T. (1926). Osmanisch-türkische Volkslieder aus Mazedonien. WZKM, XXXIII. 166-231.
• Németh, G. (1956). Zur Einleitung der türkischen Mundarten Bulgariens. Sofia: Bulgarische Akademie der Wissenschaften.
• Németh, G. (1983). Bulgaristan Türk Ağızlarının Sınıflandırılması Üzerine. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1980-1981, s. 113-167.
• Пуљевски, Ђ. М. (1875). Речник от три језика: С. Македонски - Арбански - Турски (Lugat Üç Lisaniden: Misniymance - Arnaudçes ve S. Makedonluces) - књига II. Београд: Државна штампарија.
• Пулевски, Ђ. М. (1873). Речник от четири јазика: I. српско-албански - II. арбански-арнаутски - III. турски - IV. грчки. Београд.
• Tufan, Ş. (2007). Language Convergence in Gostivar Turkish (Macedonia).
• Unpublished PhD thesis. University of Mancherster, Faculty of Humanities, School
• of Languages, Linguistics and Cultures.