İsmail Hikmet Ertaylan and His Literary Historiography

Yıl 2013, Cilt: 2 Sayı: 1, 256 - 278, 15.03.2013

Funda Bulut

Öz

In the first part of this study, after making a short introduction about ''history of literature'', İsmail Hikmet Ertaylan's remarks on history of literature and on civilization are included. In the other part, Ertaylan's contributions to Turkish literature and his place in the history of literature have been evaluated, by interpreting his works on the history of literature. In the history of Turkish literature, İsmail Hikmet Ertaylan, with his work named History of Turkish Literature I-IV, including nearly one-century period, has importantly contributed to the history of literature, without making period classification and naming but with a history of literature work, based directly upon people. In the history of literature works of Ertaylan, other remarkable elements are that he has made Turkish language and literature recognized abroad, in his history of literature works he has given examples from belles-lettres by including political, social and literal events, and apart from these, he does not use a special method in history of literature licence, he includes subjective assessments and from time to time he iterates.

Anahtar Kelimeler

Literary history, İsmail Hikmet Ertaylan, literature historiography, regimentation, critique.

İsmail Hikmet Ertaylan’ın Edebiyat Tarihçiliği

Öz

Bu çalışmanın ilk bölümünde “edebiyat tarihi” hakkında kısa bir giriş yapıldıktan sonra İsmail Hikmet Ertaylan’ın edebiyat tarihi ve medeniyet üzerine görüşlerine yer verilmiştir. Çalışmanın diğer bölümünde ise İsmail Hikmet Ertaylan’ın edebiyat tarihi ile ilgili eserleri değerlendirilerek onun Türk edebiyatına katkıları ve edebiyat tarihi içindeki yeri belirlenmeye çalışılmıştır. Türk edebiyatı tarihi içinde İsmail Hikmet Ertaylan, yaklaşık bir asırlık dönemi kapsayan Türk Edebiyatı Tarihi I-IV adlı eseriyle devir-dönem sınıflandırması ve adlandırması yapmadan doğrudan doğruya şahıslar üzerine kurulu bir edebiyat tarihi çalışmasıyla edebiyat tarihine önemli katkılarda bulunmuştur. Edebiyat tarihi eserlerinde dikkat çeken unsurlar, Türk dili ve edebiyatının sınır dışında tanıtımını sağlaması, edebiyat tarihi eserlerinde siyasal, sosyal ve edebî olaylara yer vererek edebî eserlerden örnekler vermesi ve bunların dışında edebiyat tarihi yazımında özel bir metot kullanmaması, subjektif değerlendirmelere yer vermesi ve zaman zaman tekrara düşmesidir.

Anahtar Kelimeler

Edebiyat tarihi, İsmail Hikmet Ertaylan, edebiyat tarihçiliği, tasnif, tenkit.

Kaynakça

• AKÜN, Ö. F. (1977). Tanzimat Edebiyatı’ Sözü Ne Dereceye Kadar Doğrudur? I. Kubbealtı Akademi Mecmuası, 15-37.
• AKÜN, Ö. F. (1995). İsmail Hikmet Ertaylan. İstanbul: Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 11, 309-312.
• ALPTEKİN, T. (1991). Edebiyat Tarihimizde Dönemler Sorunu. Hürriyet Gösteri, S. 128, 68-69.
• ÇANKAYA, A. (1968-69). Yeni Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler IV. Ankara: Mars Matbaası.
• ERGİN, M. (1959). Türkoloji Bölümü Çalışmaları I. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, IX, 131-1
• ERTAYLAN, İ. H. (1928). Yunan Edebiyatı Tarihi. Devlet Matbaası.
• ERTAYLAN, İ. H. (1937). Çağatay Edebiyatı. Ankara: Başvekâlet Müdevvenat Matbaası.
• ERTAYLAN, İ. H. (1945). Türk Edebiyatı Örnekleri I, Varaka ve Gülşah. İstanbul: Burhaneddin Erenler Matbaası.
• ERTAYLAN, İ. H. (1946). Türk Edebiyatı Örnekleri V, Divan-i Sultan Hüseyn Mirza Baykara. İstanbul: Burhaneddin Erenler Matbaası.
• ERTAYLAN, İ. H. (1963). Tevfik Fikret. İstanbul: Özyurt Basımevi.
• ERTAYLAN, İ. H. (2011). Türk Edebiyatı Tarihi I-IV. Ankara: Türk Tarih Kurumu. GÜLENSOY, T. (1968). İsmail Hikmet Ertaylan. Türk Kültürü Dergisi, VI / 63.
• KAPLAN, R. (2008). Edebiyat Eseri Karşısında Edebiyat Tarihçisinin Sorumluluğu. Hece Dergisi, 135.
• KARATAŞ, T. (2004). Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• KÖPRÜLÜ, F. (2003). Türk Edebiyat Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• LANSON, G. (1937). İlimlerde Usûl: Edebiyat Tarihi. (çev. Yusuf Şerif Kılıçel). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• LEVEND, Â. S. (1998). Türk Edebiyat Tarihi. Ankara: TTK Yayınları.
• ÖZCAN, N. (1999). İsmail Habip Sevük Hayatı ve Edebiyat Tarihçiliği. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• POLAT, N. H. (2005). Türk Edebiyatı Tarihi Çalışmalarının Neresindeyiz?. Beşinci Türk Kültürü Kongresi-Cumhuriyetten Günümüze Türk Kültürünün Dünü, Bugünü ve Geleceği (17-21 Aralık 2002) Bildirileri Kitabı, Edebiyat C. II, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• TİMURTAŞ, F. K. (1963). Türk Edebiyatı Tarihi Ana Kitabı Nasıl Yazılabilir?. Türk Kültürü, V(7), 28.
• TURAL, S. (1993). Edebiyat Bilimine Katkılar. Ankara: Ecdâd Yayınları.
• WELLEK, R. ve WARREN, A. (1993). Edebiyat Teorisi. (çev. Ömer Faruk Huyugüzel). İzmir: Akademi Yayınları.
• YÖNTEM, A. C. (1996). Hem Korkunç, Hem Yanlış Hükümlü Türk Edebiyatı Tarihi. Ali Canip Yöntem’in Eski Türk Edebiyatı Üzerine Makaleleri. (hzl. Ahmet Sevgi, Mustafa Özcan). İstanbul: Sözler Yayını, 513-517.