Based on Ersarı Mouth Short Grammar of Afghanistan Turkmen Turkish

Yıl 2014, Cilt: 3 Sayı: 1, 138 - 152, 13.04.2014

Savaş Şahin

https://doi.org/10.7884/teke.237

Cited By: 1

Öz

Turkmens have the highest population tribes, after Uzbeks, in Afghanistan. Turkmens live in cities and towns with Uzbeks. In this study, information is given about Turkmen Ersaris’, which we have very little knowledge about them, languages and histories. For information subject to study, benefited from the Works of poets belonging to Ersari tribes and collections of dialect which done in cities and villages. Afghanistan Turkmen literature based on poetry. There is almost no prose Works. Effects of Uzbek languages could be seen clearly on Works of Turkmen poets. Schools in Afghanistan, taught mainly Persian and Pashto also Urdu, Hindi, Arabic, Tajiki. Many words enter to Afghanistan Turkmen Turkish from especially Arabic and Persian. When examining Afghanistan Turkmen language, influence of Uzbek Turkish should be considered specially. Afghanistan Ersaris language in some places leave from Turkmen Ersaris language in terms of shape and suffix.

Anahtar Kelimeler

Afghan Turkmen Turkish, Turkmens in Afghanistan, Ersarı Dialect

Ersarı Ağzına Dayalı Afganistan Türkmen Türkçesinin Kısa Grameri

Öz

Afganistan’da Özbeklerden sonra en fazla nüfusa sahip olan kavim Türkmenlerdir. Afganistan Türkmenlerinin büyük çoğunluğu, Ersarı boyundan oluşmaktadır. Bu çalışmada da haklarında çok az bilgi sahibi olduğumuz Türkmen Ersarılarının dilleri, tarihleri hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmamıza konu olan bilgiler için, Ersarı boyuna mensup şâirlerin eserlerinden, şehirlerde ve köylerde yapılan ağız derlemelerinden faydalanılmıştır. Afganistan Türkmen edebiyatı, şiir üzerine kurulmuştur. Nesir türünde eser yok denecek kadar azdır. Türkmen şâirlerinin eserlerinde Özbek dilinin tesirleri çok açık görülebilir. Türkmenlere okullarda Farsça ve Peştunca ağırlıklı olmak üzere Urduca, Hintçe, Arapça, Tacikçe öğretilmektedir. Afganistan Türkmen Türkçesine özellikle Arapça ve Farsçadan birçok kelime girmiştir. Afganistan Türkmenlerinin dillerini incelerken Özbek Türkçesinin tesiri özellikle dikkate alınmalıdır. Afganistan Ersarılarının dili, Türkmenistan Ersarılarının dillerinden şekil ve ek bakımından kimi yerde ayrılır.

Anahtar Kelimeler

Afganistan Türkmen Türkçesi, Afganistan Türkmenleri, Ersarı Ağzı

Kaynakça

• ANNANUROV, A., BERDİYEV, P., DURDİYEV, H. ve ŞAMIRADOV, K. (1972). Türkmen Diliniñ Ärsarı Diyalekti. Aşgabat.
• ARGUNŞAH, M. (2013). Çağatay Türkçesi. İstanbul: Kesit Yayınları.
• ATANIYAZOV, S. (1994). Şecere, Türkmeniñ Näsli Daragtı. Aşgabat: Turan.
• BERDİYEV, P., KÜRENOV, S., ŞAMIRADOV, K. ve ARAZKULİYEV, S. (1970). Türkmen Diliniñ Dialektleriniñ Oçerki. Aşgabat.
• BERDİYEV, P. (1988). Türkmen Diliniñ Dialektlerinde ve Gepleşiklerinde İşlikler. Aşgabat. BORCAKOV, A., SARIHANOV, M., SÖYEGOV, M., HOCAYEV, B. ve ERNAZAROV, S. (1999). Türkmen Diliniñ Grammatikası. Aşgabat.
• BOZKURT, F. (1981). Afganistan’da Bir Türkmen Ağzı. Belleten, S. 39-79.
• HOCAYEV, B. (1975). Häzirki Zaman Türkmen Dilinde Ortak İşlik Formaları. Aşgabat: Ilım Neşriyatı.
• HIDIROV, M. H. ve BEGENCOV, K. (1960). Häzirki Zaman Türkmen Dili –Fonetika. Aşgabat.
• KARA, M. (2007). Türkmen Türkçesi. Türk Lehçeleri Grameri (ed. ERCİLASUN, A. B.). Ankara: Akçağ Yayınları.
• KARAHAN, L. (2011). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• MERÇİL, E. (1976). Afganistan Türkmenleri. Ankara: Türk Dünyası El Kitabı.
• ÖZTÜRK, R. (2006). Afganistan Türkmencesi Metinlerinde –TI Geçmiş Zaman Eki. Dil Araştırmaları, Bahar, Sayı: 6, S.175-180, Ankara.
• .......................(2010). Afganistan Türkmencesinde Standart Türkmence Dışı Şekiller. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 28, 13-29.
• SARAY, M. (1981). Dünden Bugüne Afganistan. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• SÜMER, F. (1999). Oğuzlar “Türkmenler”. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• YAGMUROV, A. (1993). Turkmenı Afganıstana. Turkmenı Zarubejnogo Vostoka, 101-136.