The Traces of Tradition in Asaf Halet Çelebi’s Poem

Yıl 2014, Cilt: 3 Sayı: 1, 218 - 239, 13.04.2014

Mustafa Aydemir

https://doi.org/10.7884/teke.264

Cited By: 4

Öz

Tradition which means continuing the items put forward before, is a result of a culture’s reflex of defending itself and continuing its existence with the consciousness of innovation continuously. From the Tanzimat reforms till Republic era, tradition was left. But after the Republic, it was seen that the poets who get inspired by the traditions appeared and our old culture experience which was refused started to be used again. In Turkish poem, the years 1940-1960 were an era when radical changes and new formations were observed. One of those who wrote the poems of tradition was Asaf Halet Çelebi. He is famous for his mystic and legendary expressions and the words which aren’t known by everyone and sentences which belong to different languages. In the introduction part, the definition of the tradition is given and the reasons why it came out and the poet’s relation with the tradition has been studied. In the part ‘The Magic World of Legends in Poems’, the images, expressions and rhymes have been told. Because tales he listened in his childhood were the elements of his poems. In the ‘Mysticism’ part, mystic emotions which he got from his family are mentioned although in real life he doesn’t give importance to mysticism or Sufism. Most of his poems are about how inviting to Nirvana or how to reach Nirvana. In the part ‘Quotations and Harmony Transfer’ quotations the poet applied to create atmosphere and the words whose meanings aren’t known everyone and the usage method of sentences of different languages have been mentioned.

Anahtar Kelimeler

Asaf Halet Çelebi, tradition, mysticism, legendary elements.

Asaf Halet Çelebi’nin Şiirinde Geleneğin İzleri

Öz

Önceden ortaya konulanları devam ettirme anlamına gelen gelenek, toplumun kendi kültürünü koruma refleksinin ve varlığını sürekli bir yenileşme bilinciyle devam ettirmesinin bir sonucudur. Tanzimat’tan Cumhuriyet dönemine kadar büyük ölçüde gelenekten bir kopuşun olduğu görülür. Ancak Cumhuriyet’ten sonra gelenekten beslenen şairlerin ortaya çıktığı ve reddedilen eski kültür birikimimizi yeniden kullanmaya başladıkları görülür. Türk şiirinde 1940-1960 yılları, köklü değişikliklerin yaşandığı ve yeni oluşumların görüldüğü bir dönemdir. Bu dönemde geleneği içselleştirerek şiirler yazma yoluna giden şairlerden biri Asaf Hâlet Çelebi’dir. Şiirlerinde kullandığı mistik ve masalımsı ifadelerin yanı sıra bir atmosfer vücuda getirmek için anlamı herkes tarafından bilinmeyen kelimeleri ve değişik dillere ait cümleleri kullanmasıyla da dikkati çeker. Bu çalışmanın giriş bölümünde geleneğin tarifinden ve ortaya çıkış sebeplerinden bahsedildikten sonra şairin gelenekle olan ilişkisi üzerinde durulmuştur. Çalışmanın “Şiirlerinde Masalların Büyülü Dünyası” adını taşıyan bölümünde şiirindeki masalla ilgili imgeler, söyleyiş kalıpları ve tekerlemeler dikkatlere sunulmuştur. Zira çocukluğun mutlu günlerinde dinlediği masallar, onun şiirini yapan öğelerin başında gelmektedir. “Şiirlerinde Mistisizm” bölümünde ise, gerçek yaşantısında tasavvufa ve mistisizme pek yer vermediği görülen Asaf Halet Çelebi’nin gerek ailesinden gerekse çevresinden edindiği mistik duygular geniş bir şekilde ele alınır. Zira şiirlerinin çoğu, Nirvana’ya davet veya Nirvana’ya nasıl erişilebileceğinin hikâyesidir. “Şiirlerinde Alıntı ve Ahenk Aktarımı” kısmında, şairin bir atmosfer yaratmak için başvurduğu alıntılar ve anlamı herkes tarafından bilinmeyen kelimeleri ve değişik dillere ait cümleleri kullanma yöntemi üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Asaf Halet Çelebi, gelenek, mitsizim, masalımsı öğeler.

Kaynakça

• AKTAŞ, H. (2001). Türk Şiirinde Din ve Tasavvuf. Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• AKTAŞ, H. (2008). Cüneyd-i Bağdadi Okulu ve Misyonu. Edirne: Yort Savul Yayınları.
• AKTULUM, K. (2000). Metinlerarası İlişkiler. Ankara: Öteki Yayınevi.
• ARMAĞAN, M. (1992). Gelenek. Ankara: Akçağ Yayınları.
• ALANGU, T. (1961). Billûr Köşk Masalları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• AYVAZOĞLU, B. (1995). Kültürel Sürekliliğe ve Geleneğe Dair. Türk Edebiyatı, S.260.
• AYVAZOĞLU, B. (1996). Geleneğin Direnişi. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• BARLOK, İ. (1956). Asaf Hâlet Çelebi’nin Kitapları Arasında. Yücel, 306, 5.
• ÇELEBİ, A. H. (1954a). Benim Gözümle Şiir Davası: 3- Şiirde Şekil. İstanbul, S.11.
• ÇELEBİ, A. H. (1954b). Benim Gözümle Şiir Davası: 5 Şiirde Ruh Ânı. İstanbul, S.13.
• ÇELEBİ, A. H. (1954c). Benim Gözümle Şiir Davası: 6 Şiirlerimde Mistisizm Temayülü. İstanbul, S.14.
• ÇELEBİ, A. H. (1957). Eski Türk Şiirinde Reform. Türk Yurdu, 269.
• ÇELEBİ, A. H. (1956). Türk Şiirinde Reform: Galib Dede. Türk Yurdu, 263.
• ÇELEBİ, A. H. (2004). Bütün Yazıları, (Haz. Hakan Sazyek). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• ÇELEBİ, A. H. (2006). Mevlânâ ve Mevlevîlik, Ankara: Hece Yayınları.
• ÇELEBİ, A. H. (2013). Bütün Şiirleri. (haz. Selahattin Özpalabıyıklar). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• ÇETİN, N. (2012). Yeni Türk Şiirinde Geleneğin İzleri. Ankara: Akçağ Yayınları.
• DEMİRKIRAN, K. (2003). Asaf Halet Çelebi’nin Şiirinde Letrizm Etkisi Var mı? Asaf Halet Çelebi Kitabı, (haz. Hüseyin Su, İlyas Dirin, Şaban Özdemir), Ankara: Hece Yayınları. DOĞAN, M. C. (2003). A’dan Z’ye Asaf Hâlet Çelebi, İstanbul: YKY. (Kitaplık dergisi eki, S. 62)
• ELİOT, T. S. (1983). Edebiyat Üzerine Düşünceler. (çev. Sevim Kantarcıoğlu). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• GÜLENDAM, R. (2009). Asıl ‘Garip: Asaf Halet Çelebi’. Turkish Studies, 4 /1-II.
• GÜNAYDIN, Y. T. (1996). Asaf Halet Çelebi’de İlahi Aşk. Yedi İklim, S. 78.
• GÜNGÖR, E. (2004). İslâm Tasavvufunun Meseleleri. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• İNAM, A. (1973). Türk Şiirinde Mistik Yönelimler. Yeni Dergi, 111, 28.
• İNAM, A. (2003), Eleştirinin Kıyılarında. Ankara: Hece Yayınları.
• KAPLAN, M. (1999). Şiir Tahlilleri 2 Cumhuriyet Devri Türk Şiiri. İstanbul: Dergâh Yayınları. KARAALİOĞLU, S. K. (1982). Resimli Türk Edebiyatçılar Sözlüğü. İstanbul: İnkılâp ve Aka Kitabevi.
• KARADENİZ, A. (2003). Nermin Çelebiler: On Üç Yıl, Tutkulu Bir Aşkla Binbir Gece Masalları’ndaki Gibi Bir Hayat Yaşadık. Asaf Hâlet Çelebi Kitabı, (haz. Hüseyin Su, İlyas Dirin, Şaban Özdemir), Ankara: Hece Yayınları.
• KIRIMLI, B. (2000). Asaf Hâlet Çelebi. İstanbul: Şule Yayınları.
• KORELİ, Z. D. ve GÜNEY, V. D. (2007). Türk Şiirinde Bir Gizem: Asaf Hâlet Çelebi ve ‘He’ Şiirine Bir Bakış. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16/2.
• KORKMAZ, R. ve ÖZCAN, T. (2006). 1950 Sonrası. Türk Edebiyatı Tarihi, C. 4, (ed. Talat Sait Halman, Osman Horata vd.), Ankara: TC Kültür Bakanlığı Yayınları.
• KUTLUER, İ. (2005). Mistisizm. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.30.
• MACİT, M. (1996). Gelenekten Geleceğe. Ankara: Akçağ Yayınları.
• MACİT, M. (2003). Asaf Halet Çelebi’nin Şiirinde Geleneğin Dönüşümü. Asaf Hâlet Çelebi Kitabı, (haz. Hüseyin Su, İlyas Dirin, Şaban Özdemir), Ankara: Hece Yayınları.
• OKAY, O. (1996). Şiirin Esası Gelenektir. Yedi İklim, S.78, s. 67.
• NECATİGİL, B. (1999). Masal- Edebiyat- Yaşam Bileşkesinde Necatigil Şiiri. Düzyazılar II (Söyleşi: Tahir Alangu), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• ORHANOĞLU, H. (2007). Asaf Hâlet’in Aynasındaki Zaman. Türk Edebiyatı Aylık Fikir ve Sanat Dergisi, S.410.
• RUŞENAY, D. (1942). Asaf Hâlet Çelebi. Yeni Adam, 16 Nisan 1942, S. 7.
• SAFA, P. (1961). Mistisizm. İstanbul: Babıali Yayınevi.
• TANPINAR, A. H. (1995). Edebiyat Üzerine Makaleler. (haz. Zeynep Kerman). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• YAVUZ, H. (1997). Osman Hakan ve ‘Yol Şarkıları’. Okuma Notları, İstanbul: Boyut Kitapları.
• YAVUZ, H. (2005). Asaf Hâlet Çelebi’nin ‘Semâ-ı Mevlânâ’ Şiirini Yeniden-Okuma Denemesi. Yazın, Dil ve Sanat, İstanbul: Boyut Kitapları.