KİŞİLERARASI İLİŞKİ TARZLARININ SALDIRGANLIK İLE İLİŞKİSİ

Yıl 2014, Cilt: 3 Sayı: 4, 160 - 182, 15.12.2014

Bozkurt Koç

https://doi.org/10.7884/teke.355

Cited By: 4

Öz

Amaç: Kişilerarası ilişki tarzları ile saldırganlık düzeyleri arasındaki ilişkileri belirlemek araştırmanın temel amacını oluşturmaktadır. Aynı zamanda kişilerarası ilişki tarzları ve saldırganlık, cinsiyet ve ailede şiddete uğrayıp uğramama açısından değerlendirilmektedir. Yöntem: Araştırmanın örneklemini 2013-2014 öğretim yılında Ondokuz Mayıs Üniversitesi’nin çeşitli fakültelerinde öğrenim gören toplam 430 katılımcıdan oluşturmaktadır. Araştırmada katılımcılara Kişisel Bilgi Toplama Formu, Kişilerarası İlişkiler Ölçeği ve Saldırganlık Ölçeği uygulanmıştır. Araştırmanın amaçları doğrultusunda verilerin analizinde bağımsız gruplar t testi, Ki-kare testi, Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Testi ve hiyerarşik regresyon analizi kullanılmıştır. Bulgular: Araştırma bulguları, genel olarak besleyici ilişki tarzlarının saldırganlıkla negatif yönde; ketleyici/zehirleyici ilişki tarzlarının ise saldırganlıkla pozitif yönde ilişkili olduğunu ve bu ilişki tarzlarının saldırganlığı anlamlı bir şekilde yordadığını göstermektedir. Aynı zamanda kadınların besleyici ilişki tarzları puan ortalamalarının erkeklere oranla daha yüksek; ketleyici ilişki tarzları puan ortalamalarının ise erkeklerden daha düşük olduğu söylenebilir. Diğer taraftan erkeklerin saldırganlık düzeyleri kadınlara göre daha yüksektir. Ailede şiddete uğrayan katılımcıların ketleyici kişilerarası ilişki tarzı puan ortalamaları ailede şiddete uğramayanlardan daha yüksek; besleyici kişilerarası ilişki tarzı puan ortalamaları ise ailede şiddete uğramayanlardan daha düşüktür. Aynı şekilde ailede şiddete uğrayan katılımcıların saldırganlık puan ortalamaları ailede şiddete uğramayan katılımcılardan daha yüksektir. Sonuç: Sosyal çevrede kazanılan kişilerarası ilişki tarzları, bireyin sosyal ilişkilerini olumlu ya da olumsuz bir şekilde etkilemektedir. Besleyici ilişki tarzları sosyal ilişkilerde yapıcı, empatik ve anlamaya dayalı ilişkilere hizmet ederken; ketleyici ilişki tarzları yıkıcı ya da saldırgan davranışlara neden olabilmektedir. Bulgular bireylerin küçük yaşlardan itibaren olumlu kişilerarası ilişki tarzlarını benimsemelerinin ve olumsuz kişilerarası ilişki tarzlarından kaçınmaları gerektiğinin önemini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kişilerarası ilişki tarzları, saldırganlık, iletişim ve empati

Kaynakça

• AINSWORTH, P. B. (2002). Psychology and Policing. Les Johnston. Frank Leishman, Tim Newburn (Eds.). Cullompton, Devon: Willan Publishing.
• AKMAN, B., KARGI, E., ÖZDEN, Z. ve OKYAY, Ö. (2006). Ailelerin ve Çocukların Kullandıkları Ceza Yöntemleri. I. Şiddet ve Okul: Okul ve Çevresinde Çocuğa Yönelik Şiddet ve Alınabilecek Tedbirler. Uluslararası Katılımlı Sempozyum. İstanbul, 28-31 Mart 2006.
• ANDERSON, C. A. and BUSHMAN, B. J. (2002). Human Aggression. Annual Review of Psychology. 53, 27-51.
• ANDERSON, C. A.; BERKOWITZ, L. et al., (2003). The Influence of Media Violence on Youth. Psychological Science in the Public Interest, 4 (3).
• BANDURA, A. (1978). Social Learning Theory of Aggression. Journal of Communications. 28 (3), 12-29.
• BAŞARAN, C. (2008). Çeşitli Tür Liselerde Öğrenim Gören Öğrencilerin Saldırganlık Düzeylerinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• BATIGÜN, A. D. (2004). İntihar İle İlişkili Bazı Değişkenler: Öfke/Saldırganlık, Dürtüsel Davranışlar, Problem Çözme Becerileri, Yaşamı Sürdürme Nedenleri. Kriz Dergisi, 12 (2), 49-61.
• BAYRAMKAYA, E. (2009). Sosyal Fobi Belirtileri, Yetişkin Bağlanma Boyutları ve Kişilerarası İlişki Biçimleri Arasındaki İlişkiler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• BOLTON, R. (1979). People Skills: How to Assert Yourself, Listen to Others, and Resolve Conflicts. New York: Simon & Schuster.
• BOSTAN, G. ve KILCIGİL, E. (2008). Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğrencisi Olan ve Olmayan Ankara Üniversitesi Öğrencilerinin Saldırganlık Boyutları. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, VI, (3), 133-140.
• BROEMER, P. and BLUMLE, M. (2003). Self-Views in Close Relationships: The Influence of Attachment Styles. British Journal of Social Psychology, 42, 445-460.
• BUDAK, S. (2003). Psikoloji Sözlüğü. İkinci Basım. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• CAN, S. (2002). ‘Aggression Questionnaire’ Adlı Ölçeğin Türk Popülasyonunda Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. T.C. Genel Kurmay Başkanlığı Gülhane Askeri Tıp Akademisi Haydarpaşa Eğitim Hastanesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Servis Şefliği Uzmanlık Tezi, İstanbul.
• CEVHER, M. (2007). Suça Sürüklenen Çocuklar, Çocuk Suçluluğuna Genel Bir Bakış. Okullarda Şiddet ve Çocuk Suçluluğu. Adem Solak (ed./yazar). Ankara: Hegem Yayınları.
• CLARK, M. S. and FINKEL, E. J. (2005). Willingness to Express Emotion: The Impact of Relationship Type, Communal Orientation, and Their Interaction. Personal Relationships, 12, 169–180.
• EKİNCİ, E., GÜNGÖRMÜŞ, K., TOPÇU, G. ve KEREK, E. (2012). Hemşirelik Öğrencilerinin Kişilerarası İlişki Düzeylerinin Belirlenmesi. Bozok Tıp Dergisi, (3), 33-38.
• ERDEN, N. K. (2007). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Öğretmenlik Bölümleri Birinci Öğretim Son Sınıf Öğrencilerinin Saldırganlık Türleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ERON, L. D. (1994). Theories of Aggression: From Drives to Cognitions. Aggressive Behavior: Current Perspectives. L. Rowell Huesmann (ed.), New York: Plenum Press.
• ERÖZKAN, A. (2009). Üniversite Öğrencilerinin Kişiler Arası İlişki Tarzları ve Mizah Tarzları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 26.
• ERSOY, E. (2009). Cinsiyet Kültürü İçerisinde Kadın ve Erkek Kimliği (Malatya Örneği). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 19 (2), 209-230.
• ERŞAN, E., DOĞAN, E. ve DOĞAN, S. (2009). Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğrencilerinin Saldırganlık Düzeylerinin Sosyodemografik Açıdan Değerlendirilmesi. Cumhuriyet Tıp Dergisi, 31: 231-238.
• FROMM, E. (1993). İnsandaki Yıkıcılığın Kökenleri. Şükrü Alpagut (çev.). 2. Basım. İstanbul: Payel.
• FROMM, E. (1994). Sevginin ve Şiddetin Kaynağı. Y. Salman-N. İçten (çev.). 6. Basım, İstanbul: Payel.
• GREENWALD, J. (1999). Bağımlılık mı? Bağlılık mı? Zehirleyici İlişkilerden Besleyici İlişkilere, Zeynep Yıldırımoğlu (çev.). İstanbul: Kuraldışı.
• GÜLTEKİN, Z. (2003). Akran Zorbalığını Belirleme Ölçeği Geliştirme Çalışması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• HASTA, D. ve GÜLER, M. E. (2013). Saldırganlık: Kişilerarası İlişki Tarzları ve Empati Açısından Bir İnceleme. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4 (1).
• HATUNOĞLU, A. (1994). Ana-Baba Tutumları İle Saldırganlık Arasındaki İlişkiler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• HEIDER, F. (1958). The Psychology of Interpersonal Relations. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
• KAPLAN, B. (2012). Ergenlerde Bağlanma ve Saldırganlık Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KARAGÜLMEZ, Ç., DİNÇYÜREK, S., KIRALP, Y. ve ŞAHİN, S. (2006). İlkokul 5. Sınıf Öğrencilerinin Saldırganlık Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. I. Şiddet ve Okul: Okul ve Çevresinde Çocuğa Yönelik Şiddet ve Alınabilecek Tedbirler. Uluslararası Katılımlı Sempozyum, İstanbul, 28-31 Mart 2006.
• KARSLI, E. (2008). Kişilerarası Tarz, Kendilik Algısı, Öfke ve Psikosomatik Bozukluklar. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KAYA, F. (2010). Çocukluk Döneminde Yaşanan İstismarın Kişilerarası İlişki Tarzları Üzerindeki Etkisi: Erken Dönem Uyum Bozucu Şemaların Aracı Rolü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KIZMAZ, Z. (2006). Okullardaki Şiddet Davranışının Kaynakları Üzerine Kuramsal Bir Yaklaşım. C. Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 30 (1).
• KİPER, İ. İ. (1984). Saldırganlık Türlerinin Çeşitli Ekonomik, Sosyal ve Akademik Değişkenlerle İlişkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi.
• KIRSH, S. J. (2006). Children, Adolescents, and Media Violence: A Critical Look at the Research. London: Sage Publications.
• KOÇ, B. (2011). Okullarda Şiddet: Lise Öğrencilerinde Şiddet, Saldırganlık ve Dindarlık İlişkisi. 2. Baskı, İstanbul: E-Yazı Yayınları.
• KOÇ, V. (2008). Kişilerarası Tarz, Kendilik Algısı, Öfke ve Depresyon. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KRAHÉ, B. (2001). The Social Psychology of Aggression. Hove, Psychology Press.
• KURTYILMAZ, Y. (2005). Öğretmen Adaylarının Saldırganlık Düzeyleri İle Akademik Başarıları, İletişim ve Problem Çözme Becerileri Arasındaki İlişkiler (Anadolu Üniversitesi ve Osmangazi Üniversitesi Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• MATTHEWS, D. W. (1993). Relationship Basics. North Carolina: North Carolina Cooperative Extension Service.
• MEADOWS, S. (1986). Understanding Child Development. New York: Routledge, Taylor & Francis Group.
• MORGAN, C. T. (1998). Psikolojiye Giriş. Hüsnü Arıcı ve diğerleri (çev.). 12. Baskı. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü Yayınları.
• ORAL, N. (2006). Yeme Tutumu Bozukluğu İle Kişilerarası Şemalar, Bağlanma Stilleri, Kişilerarası İlişki Tarzları ve Öfke Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ÖZTAN, N. (1996). Kişilerarası İlişkiler Tarz Ölçeği ve Güvenirliği: Bir Ön Çalışma. VIII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, 21-23 Eylül 1994 İzmir. Yurdal Topsever ve Melek Göregenli (Ed.). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• RENFREW, J. W. (1997). Aggression and Its Causes: A Biopsychosocial Approach. New York: Oxford University Press.
• SANKIR, H. (2010). Toplumsal Cinsiyet Rollerinin Anlamlandırılış Biçiminin ‘Kadın Sanatçı Kimliği’nin Oluşum Sürecine Etkileri. Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar e-dergisi.
• SEVİM, S. ve CEVİZCİ, S. (2014). Çanakkale’de Aile Sağlığı Merkezlerinin Hizmet Kalitesinin Değerlendirilmesi. Çanakkale Troya Kültür Merkezi Bildiri Kitabı. 5. Aile Hekimliği Araştırma Günleri, 20-23 Mart.
• ŞAHİN, N. H., DURAK, A. ve YASAK, Y. (1994). Kişilerarası İlişkiler Ölçeği. VIII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, İzmir 21-23 Eylül.
• ŞAHİN, N. H., BATIGÜN, A. D. ve KOÇ, V. (2011). Kişilerarası Tarz, Kendilik Algısı, Öfke ve Depresyon. Türk Psikiyatri Dergisi, 22 (1), 17-25.
• ŞAHİN, N. H., BATIGÜN, A. D. ve UZUN, C. (2011). Anksiyete Bozukluğu: Kişilerarası Tarz, Kendilik Algısı ve Öfke Açısından Bir Değerlendirme. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 12, 107-113.
• ŞEKERTEKİN, M. A. (2003). Spor Eğitimi Alan ve Almayan Üniversite Bayan Öğrencilerinin Uyum Düzeyleri, Saldırganlık ve Kişilerarası İlişki Tarzlarının Karşılaştırılması. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5 (2), 9-14.
• TAYLOR, E. (1993). The Roots and Role of Violence in Development. Violence in Society. Pamela J. Taylor (ed.:). London: Royal College of Physicians of London,.
• TUTKUN, E., GÜNER, B. Ç., AĞAOĞLU, S. A. ve SOSLU, R. (2010). Takım Sporları ve Bireysel Sporlar Yapan Sporcuların Saldırganlık Düzeylerinin Değerlendirilmesi. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 23-29.
• TUZGÖL, M. (1998). Ana-Baba Tutumları Farklı Lise Öğrencilerinin Saldırganlık Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• TÜMKAYA, S., ÇELİK, M. ve AYBEK, B. (2010). Ergenlerin Kişilerarası İlişkilerini Etkileyen Sosyal Yaşantı Değişkenlerinin İncelenmesi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (İlke), Sayı 24.
• UĞUR, E. (2013). Lise Öğrencilerinin Kişilerarası İlişkilerle İlgili Bilişsel Çarpıtmaları ve Saldırganlık Tepkileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• UYSAL, A. (2003). Şiddet Karşıtı Programlı Eğitimin Öğrencilerin Çatışma Çözümleri. Şiddet Eğilimleri ve Davranışlarına Yansıması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• UZUN, C. (2008). Kişilerarası İlişkiler, Öfke, Benlik Algısı ve Anksiyete. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• VATANDAŞ, C. (2003). Aile ve Şiddet (Türkiye’de Eşler Arası Şiddet). Afyon: Kocatepe Üniversitesi Yayınları.
• WIEHE, V. R. (1998). Understanding Family Violence: Treating and Preventing Partner, Child, Sibling, and Elder Abuse. London: Sage Publications, Inc.
• YALÇIN, İ. (2004). Ailelerinde Algıladıkları Destek Düzeyleri Farklı Lise Öğrencilerinin Saldırganlık Düzeyleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.