KAZAK TÜRKÇESİNDEKİ İKİLEMELERİN SINIFLANDIRILMASI

Yıl 2015, Cilt: 4 Sayı: 1, 194 - 213, 15.06.2015

Emine Atmaca Ö. Faruk Kral

https://doi.org/10.7884/teke.408

Cited By: 4

Öz

Türkiye Türkçesinde atf-ı tefsiri, ikiz kelime, ikilemeli ad, ikizleme, tekrar, bağlam öbeği, ikileme ve koşma gibi çeşitli adlandırmalarla karşılanan ikilemeler için Kazak Türkçesinde qos söz veya qosarlama terimleri kullanılır. Kazak Türkçesinde, yakın ya da zıt anlamlı kelimelerin belli ses kuraları dâhilinde, anlamı güçlendirmek maksadıyla bir araya getirilip tek bir kelimeymiş gibi anlam ifade edecek şekilde kullanılmasına qos söz veya qosarlama denir.
Bu makalede, Kazak Türkçesinde yazı ve konuşma dilinde kullanılan qos sözlerin düzenlenmesindeki geçerli diziliş kuralları ve anlam ilişkileri üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kazak Türkçesi, qos söz veya qosarlama, ses bilgisi, şekil bilgisi

Kaynakça

• ABİK, A. D. (1997). Derleme Sözlüğü’nde İkinci Kelimesinin Başında -s Bulunduran Tekrarlar. İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü IX. Milli Türkoloji Kongresi, 15-19 Eylül.
• ABİK, A. D. (2010). (İSİM1 + lI/+lU) (İSİM2 +lI/+lU)” Kuruluşundaki İkilemeler. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 17(2), 1-20.
• AĞAKAY, M. A. (1953). İkizlemeler Üzerine. Türk Dili: 2(7), Ankara.
• AĞAKAY, M. A. (1954). Türkçede Kelime Koşmaları. TDAY-Belleten. Ankara.
• AHANOV, K., KÄTENBAYEVA, B. ve ÄBDİGALİYEVA, T. (1997). Qazaq Tili (Leksika, Sözdin Jasaluvı, Morfologiya). Almatı: Ravan.
• AKTAŞ, T. (1996). Yapı ve Anlam Bakımından Almanca ve Türkçede İkilemeler. Türk Dili Dergisi, 539, 565-575.
• AKYALÇIN, N. (2007). Türkçe İkilemeler Sözlüğü. Ankara: Anı Yayıncılık.
• ALKAYA, E. (2008). Orta ve Doğu Karadeniz Ağızlarında Görülen İkilemeler Üzerine Bir Değerlendirme. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 3(3).
• ATABAY, N. vd. (1983). Sözcük Türleri. Ankara: TDK Yayınları.
• AYDIN, E. (1997). Orhon Yazıtlarında Hendiadyoinler. Türk Dili Dergisi, 544, 417-421.
• BALAQAYEV, M., QORDABAYEV, T., HASENOVA, A. ve ISQAKOV, A. (1967). Qazaq Tiliniŋ Grammatikası I Morfologiya. Almatı.
• BANGUOĞLU, T. (1986). Türkçenin Grameri. Ankara: TDK Yayınları.
• BASKAKOV, N. A ve TOŞÇAKOVA, T. M. (1947), Oyrotsko-Ruskiy Slovar / Oçerk Grammatiki Oyrotskogo Yazıka. Moskva.
• BAYRAKTAR, F. S. (2005). Kutadgu Bilig’de İkilemeler. Alatoo Üniversitesi “Yusuf Has Hacib ve Fikirleri” Sempozyumu. Kırgızistan-Bişkek.
• BİLGEGİL, M. K. (1984). Türkçe Dilbilgisi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• ÇAĞATAY, S. (1978). Uygurcada Hendiadyoinler. Türk Lehçeleri Üzerine Denemeler, Ankara.
• DİLÇİN, C. (1992). Fuzuli’nin Farsça Şiirlerinde İkileme. Uluslararası Türk Dili Kongresi Bildirileri (26 Eylül 1992 1 Ekim 1992).
• DİLÇİN, C. (1995). Fuzulî’nin Şiirlerinde İkilemelerin Oluşturduğu Ses, Söz ve Anlam Düzeni. In Memoriam Abdulbaki Golpınarlı Hatıra Sayısı I, Journal of Turkish Studies/ Türklük Bilgisi Araştırmaları, 19, 157-202.
• DURGUT, H. (2004). Türkiye Türkçesinde İkilemelerde Kalan Arkaik Kelimeler. Türk Dil Kurumu V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı. Ankara.
• ERDEM, M. D. (2005). Harezm Türkçesinde İkilemeler ve Yinelemeler Üzerine. Bilig, 33, 189- 225.
• EREN, H. (1949). İkiz Kelimelerin Tarihi Hakkında. DTCF Dergisi, 7(2), 283- 286.
• ERGİN, M. (2012). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınları.
• GENCAN, T. N. (2001). Dilbilgisi. Türk Dilleri Araştırma / 01, Ankara: Ayraç Yayınevi.
• GÜLENSOY, T. (2010). Türkçe El Kitabı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• GÜLTEK, V. (2004). Bilim ve Sanat, Rusça-Türkçe Sözlük. Ankara.
• GÜNER DİLEK, F. (2004). Altay Türkçesinde İkilemeler. Bilig, 28, 83-100.
• HATİBOĞLU, V. (1981). Türk Dilinde İkileme. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• HENGİRMEN, M. (1999). Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri. Ankara: Engin Yayınları.
• ISQAQOV, Ä. (1991). Qazırğı Qazaq Tili. Almatı.
• KARA, M. (2009). Hakas Türkçesinde İkilemeler. Gazi Türkiyat, 4, Ankara.
• KARAAĞAÇ, G. (2012). Türkçenin Dil Bilgisi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• KARAHAN, L. (2004) Türkçede Söz Dizimi. Ankara: Akçay Yayınları.
• Qazaq Tiliniŋ Aymaqtıq Sözdigi (1999). Almatı.
• Qazaq Tiliniŋ Tüsindirme Sözdigi № 1-том, 1974; 2-том, 1976; 3-том, 1978; 4-том; 1979; 5- том 1982; 7-том, 1983; 8-том, 1985; 9-10 том, 1986. Almatı.
• KOÇ, K., BAYNİYAZOV, A. ve BAŞKAPAN, V. (2013). Kazak Türkçesi Türkiye Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• KORKMAZ, Z. (1992). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
• NAGY, E. K. (2004). İki taşla bir kuş… Çağataycada Hendiodyoin. Türk Dil Kurultayı Bildirileri I. V. Uluslararası Türk Dil Kurultayı: Ankara, 20-26 Eylül 2004.
• ORALTAY, H. (1984). Kazak Türkçesi Sözlüğü. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Yayını.
• ÖLMEZ, Z. K. (1997). Kutadgu Bilig’de İkilemeler (1). Türk Dilleri Araştırmaları, 7, 19-40.
• ÖZTOPCU, K. (1992). Uygur Atasözleri ve Deyimleri. İstanbul: Doğu Türkistan Vakfı Yayınları.
• ÖZ, A. (1997). Özbek Türkçesinde İkilemeler. Türkoloji Dergisi, 12(1), 287-311.
• ÖZTÜRK, S. (2008). Yeni Uygur Türkçesinde İkilemeler. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 3(4).
• SAVRAN, H. (1998). Orhun Yazıtlarında Eş Heceli İkilemeler ve Sıralama Kuralları Üzerine. BİR Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi 9-10. Prof. Dr. Kemal Eraslan Armağan Sayısı, 565-570.
• SEV, G. (2004). Divan-ü Lügat-it Türk’te İkilemeler. Türk Dili Dergisi, 634, 497-510.
• TALU, F. N. (2003). Süheyl ü Nev-Bahâr’da İkilemeler. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı. Mersin.
• TEKİN, T. (1998). “İkilemeler” Orhon Yazıtları: Kül Tigin, Bilge Kağan, Tunyukuk. İstanbul: Simurg Yayınları.
• TUNA, O. N. (1949). Türkçede Tekrarlar. TDED III, 429-447.
• TUNA, O. N. (1950). Türkçede Tekrarlar 2. TDED IV, 35-82.
• TUNA, O. N. (1986). Türkçenin Sayıca Eş Heceli İkilemelerinde Sıralama Kuralları ve Tabiî Bir Ünsüz Dizisi. TDAY-Belleten 1982-1983, 163-228.
• TURKAY, K. (1987). Kâşgarlı’nın Derlediği Yansıma Sözcükler. Ömer Asım Aksoy Armağanından Ayrıbasım, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 212-257.
• TDK. (1998). Türkçe Sözlük. Ankara: TDK Yayınları.
• UÇAR, İ. (2009). Kazak Türkçesinde İkilemeler ve Özellikleri ve Bu Özelliklere Göre İkilemelerin Sınıflandırılması. Kızılorda Korkutata Devlet Üniversitesi Türk Dünyası Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Lisans Bitirme Tezi, Kızılorda, Kazakistan.
• ULUTAŞ, İ. (2007). Kırgız Türkçesinde İkilemeler. Akademik Bakış. 13, 1-15.
• USER, H. Ş. (2009). Köktürk ve Ötüken Uygur Kağanlığı Yazıtları Söz Varlığı İncelemesi. Konya: Kömen Yayınları.
• UYGUN, H. (2007). Kazak Türkçesindeki İkilemelerin Türkiye Türkçesindeki İkilemelerle Karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Denizli: Pamukkale Üniversitesi.
• ÜSTÜNOVA, K. (2002a). Dede Korkut Destanlarında Aralıklı İkilemeler Dil Yazıları. Ankara: Akçağ Yayınları, 21-27.
• ÜSTÜNOVA, K. (2002b). Dede Korkut Destanlarında Üçlemeler, Dörtlemeler, Beşlemeler Dil Yazıları. Ankara: Akçağ Yayınları, 28-38.
• ÜSTÜNOVA, K. (2002c). Türkiye Türkçesinde Üçlemeler Dil Yazıları. Ankara: Akçağ Yayınları, 226-235.
• VARDAR, B. (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multilingual.
• VURAL, H. (2004). Dede Korkut Anlatılarında Söz Tekrarları. V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı. Ankara.
• YASTI, M. (2007). Türkçe Deyimlerde Geçen İkilemelerin Ses ve Sekil Özellikleri. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 51-87, Konya
• YAVUZ, S. ve TELLİ, B. (2013). İç Anadolu Bölgesi Ağızlarında Geçen İkilemeler Üzerine Bir Değerlendirme. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi.
• YUDAHİN K. K. (1988) Kırgız Türkçesi Sözlüğü. I-II (Aktaran: Abdullah Taymas) TDK Yayınları: Ankara.
• ZÜLFİKAR, H. (1995). Türkçede Ses Yansımalı Kelimeler. Ankara: TDK Yayınları.