ANLATI METİNLERİNDE SIRALI DÜZENE BAĞLI DÖNÜŞÜMLER VE REFİK HALİT KARAY’IN ŞEFTALİ BAHÇELERİ ADLI ÖYKÜSÜ

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 2, 0 - 0, 15.06.2016

İlker Aydın Gülşen Torusdağ

https://doi.org/10.7884/teke.634

Öz

Anlatı metinlerini çözümleme yöntemlerinden biri de yüzey yapıda metnin düzenleniş biçimini ortaya koyan metnin bölümlendirilmesi ve yapısal boyutuyla ilintili olan metindeki dönüşümlerin tespit edilmesidir. Çalışmaya konu olan Şeftali Bahçeleri, Refik Halit Karay’ın Anadolu’daki sürgün hayatından izler taşıyan Memleket Hikâyeleri adlı öykü kitabında yer alır. Öykü, yazarın Anadolu köy ve kasabalarına bakışını, içinde bulunduğu dönemin insanını ve sosyal şartlarını yansıtması açısından önemlidir. Öyküde, Avrupa’yı görmüş biri olarak ideallerini gerçekleştirmek üzere kasabaya gelen Yazı İşleri Müdürü Agâh Bey, kısa sürede etrafındaki memurlara uyum sağlayacak, bütün gününü içki alemlerinde ve eğlencelerde geçiren, uyuşuk ve duyarsız bir kimseye dönüşecektir. Bu çalışmada, insanmekân ilişkisi bağlamında, öyküye özgü “mevsimsel dönüşümle insan dönüşümü arasındaki paralellik” içerisinde ortaya çıkan temel dönüşüm ve onu oluşturan alt dönüşümler üzerinde durulmuştur.

Kaynakça

• CLARKE, R. Tzevetan Todorov “The Grammar of Narrative”, 1.
• http://www.rlwclarke.net/courses/LITS3304/2004-
• /05CTodorovGrammarOfNarrative.pdf (e.t. 11. 01. 2014).
• FİLİZOK, R. (2010). Metin Analizi: I Yüzeysel Yapı: Hal ve Dönüşüm.
• Hikâye ve Romanlarda Bölümler ve Diziler. http://www.ege-edebiyat.org (e.t. 8.01.2016).
• GÜNAY, D. (2007). Metin Bilgisi. İstanbul: Multilingual.
• KAPLAN, M. (1997). Hikâye Tahlilleri. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• KARAY, R. H. (2010). Memleket Hikâyeleri. İstanbul: İnkılap Kitabevi
• KIRAN, Z., EZİLER KIRAN, A. (2007). Yazınsal Okuma Süreçleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• MORAN, B. (2002). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• PİAGET, J. (1999). Yapısalcılık. çev. Ayşe Şirin Okyayuz Yener. Ankara: Doruk Yayınları.
• PROPP, V. (1968). Morphology of the Folk Tale, 1928, Translated by Laurence Scott, The
• American Folklore Society, and Indiana University.
• TANYOLAÇ ÖZTOKAT, N. (2005). Yazınsal Metin Çözümlemesinde Kuramsal Yaklaşımlar.
• İstanbul: Multilingual.
• VAN DİJK, T. A., KİNTSCH, W. (1983). Strategies of Discourse Comprehension. London:
• Academic Press.
• YILDIZ, F. (2014). The Back Mutation in Amitav Ghosh’s The Hungry Tide. Selçuk
• Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31, 193-198.