AFGANİSTAN’DAKİ TÜRKMEN VARLIĞI VE KÜLTÜRÜ ÜZERİNE

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 3, 0 - 0, 15.09.2016

Savaş Şahin

Öz

Bugünkü Afganistan toprakları birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır.
Afganistan’a Akhunlarla ve Sakalarla başlayan Türk akınları Selçuklularla
devam etmiştir. Afganistan’da günümüzde Özbek, Türkmen, Halaç, Tatar,
Kırgız, Kazak, Kızılbaş, Karakalpak, Avşarlar yaşamaktadır. Afganistan
topraklarında büyük bir Türk varlığı bulunmaktadır. Özbeklerden sonra en
fazla nüfusa sahip olan Türk boyu Türkmenlerdir. Türkmenler çoğunlukla
Güney Türkistan da denilen özellikle Afganistan’ın kuzeyindeki bölgelerde
yaşamaktadır. Afganistan’daki Türkmenler kendilerini vatanî ve oturumdar
olarak sınıflandırır.
Afganistan Türkleri eğitimlerini Fars ve Arap dillerinde yapmaktadır.
Yazışmalarda, basılan eserlerde, günlük hayatta Arap alfabesi
kullanılmaktadır. Türkmen Türkçesi hiçbir dönemde eğitim dili olmamıştır.
Türkmenler kendi dillerini yalnızca konuşma dilinde kullandıkları için
dillerinin gramer kurallarını bilmemektedir. Bir kelimenin Türkçede karşılığı
olmasına rağmen özellikle Fars ve Arap dillerinden birçok kelime almışlardır.
Bu durum Arapça ve Farsçanın Türkmen Türkçesi üzerinde hâkimiyetine yol
açmıştır.
Afganistan’ın kuzeyi dışında yaşayan Türkmenlerin çoğu Farslaşmıştır.
Fars dillerinin tesiriyle dillerini kaybeden bu Türkmenler, kendi aralarında
Dari (Farsçanın bir lehçesi) Türkmen olarak adlandırılmaktadır.
Afganistan Türkmenleri geçmişten gelen kültürlerinin bir kısmını
yaşatmakla birlikte bazı gelenek ve göreneklerini unutmuşlardır. Türkmenler
Afganistan topraklarında ayrı ayrı bölgelerde yaşamasına rağmen gelenek ve
göreneklerinin büyük oranda birbirinden farkı yoktur. Özbek Türkleri ile
çoğu yerde birlikte yaşayan Türkmenlerin kültürü, Özbeklerin kültürü ile
benzerlik göstermektedir. 

Anahtar Kelimeler

Afganistan Türkleri, Afganistan Türkmenleri, Türkmen Kültürü, Türkmen Toyları

Kaynakça

• ÖZTÜRK, R. (2010). Afganistanlı Türkmen Şairleri Antolojisi. Konya: Çizgi Kitabevi.