KİTÂBU GÜLİSTÂN Bİ'T-TÜRKȊ'DE GEÇEN DEYİMLER ÜZERİNE KAVRAMSAL BİR TASNİF DENEMESİ II

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 2, 611 - 637, 15.06.2017

Yaşar Tokay

Öz

Sa'dî'nin en
meşhur iki eserinden biri olan Gülistān, yazıldığı dönemden itibaren
birçok dile çevrilmiştir. Ancak özellikle Türk edebiyatında bu eserin büyük bir
ilgiyle okunduğu görülür. Memlük Kıpçak Türkçesinin en önemli metinlerinden
biri olarak kabul edilen Kitabu Gülistān bi't-Türkî, gerek döneminin ses
ve biçim bilgisi özelliklerini taşıması gerekse içerdiği deyimler ve atasözleri
konusunda ön plana çıkan bir eserdir. Yapısal olarak daha çok mensur bir metin
olarak dikkat çeken Gülistān, araya serpiştirilen özlü sözler, meseller
ve şiir parçalarından oluşmaktadır. Bu yazıda, eserde geçen deyimler konularına
göre tasnif edilerek otuz üç başlık altında ele alınmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Kavramsal tasnif, Memlük Kıpçak Türkçesi, Kitabu Gülistān bi't-Türkî, deyimler

Kaynakça

• BERBERCAN, M.T. (2011). Çağatayca Gülistan Tercümesi, Gramer-Metin-Dizin. Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• BODROGLİGETİ, A. (1969). A Fourteenth Century Turkic Translation of Sadi's Gülistān (Sayf-i Sarāyì's Gülistān bi't-Türkì). Budapest: Akademia Kiado. CANPOLAT, H. (2006). Sa'di'nin Gülistan Önsözüne Yapılan Türkçe Şerhlerin Karşılaştırılmalı İncelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• DİRİÖZ, H. A. (1969). Şirazlı Şeyh Sa'di. Milli Kültür, 1(12), 53-67.
• ECKMANN, J. (2003). Harezm, Kıpçak ve Çağatay Türkçesi Üzerine Araştırmalar. Yayıma Hazırlayan: Osman Fikri Sertkaya, Ankara: TDK Yayınları.
• ERCİLASUN, A. B. (2004). Başlangıcından Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• ERGENE, O. (2012). Sibîcâbî, Gülistan Çevirisi, Giriş-Dil İncelemesi-Metin-Çeviri-Dizin- Tıpkıbasım. Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KARAMANLIOĞLU, A. F. (1989). Gülistan Tercümesi (Kitāb Gülistān bi't-Türkî). Ankara: TDK Yayınları.
• ÖZKAN, M. (1993). Mahmud b. Kadi-i Manyas, Gülistan Tercümesi. Ankara: TDK Yayınları.
• ÖZYETGİN, M. (2001). Ebu Ḥayyān, Kitābu'l-İdrāk li Lisāni'l-Etrāk Fiil: Tarihî Karşılaştırmalı Bir Gramer ve Sözlük Denemesi. Tengrim Türklük Araştırmaları Dizisi: 3, Ankara: KÖKSAV.
• PRITSAK, O. (1998). Kıpçakça. Tarihî Türk Şiveleri, Hazırlayan: Mehmet Akalın. Ankara: TKAE Yayınları.