SÖZCÜK BİRİMLERİN ÜSLUP OLUŞUMUNA KATKISI II

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 2, 749 - 768, 15.06.2017

İbrahim Karahanci

Öz

Dil biliminin
sistemli inceleme düzlem ve yöntemleri, akademik üslup bilgisi araştırmalarında
beklenen nesnelliğe uygun zemin oluşturmaktadır. Birtakım sıklık, dağılım ve
birleşimler sonucunda belirginleşen üslup, özellikle sözcük ve cümle düzeyinde
kendini göstermektedir. Bu dil birimleri, dilin mevcut olanakları içinde
tercihe açıklık ve seçmeli dil değişkenliği göstermesi açısından zengin malzeme
içeriğine sahiptir ve eserde yansıtılan özgün yapıyı -üslubu- doğrudan
etkilemektedirler. Sözcük bilgisinin alt inceleme birimlerinden zarflar,
bağlaçlar, edatlar, zamirler, ünlemler ve eylemler; önemli üslup belirleyiciler
olarak öne çıkmaktadırlar. Kendi içlerinde oluşturdukları işlevsel ve kategorik
inceleme alanlarıyla metnin anlatım bütününe pek çok açıdan katkı
sağlamaktadırlar. Kullanımsal ortamlarında değerlendirilip sayısal verilerin
somut aracılıklarıyla yorumlanan bu dil birimleri, kapsamlı üslup tasviri için
değerli görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Üslup, dil, nesnellik, üslup oluşumu, sözcük bilgisi

Kaynakça

• ATABAY, N.; ÖZEL, S. ve KUTLUK, İ. (2003). Sözcük Türleri. İstanbul: Papatya Yayıncılık.
• AYDIN, H. (2011), “Dilde En Az Çaba İlkesi” Üzerine. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 1, 1, 1-6.
• AYTAÇ, G. (2009). Genel Edebiyat Bilimi. İstanbul: Say Yayınları.
• BENZER, A. (2012), Farklı Bir Zarf Sınıfı: Tutum Zarfları. Atatürk Üniversitesi Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 76-84.
• ÇETİŞLİ, İ. (2008). Edebiyat Sanatı ve Bilimi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• DELİCE, H. İ. (2012). Sözcük Türleri. Sivas: Asitan Yayıncılık.
• DeVITO, J. (1967). Style and Stylistics: An Attempt at Definition. Quarterly Journal of Speech, 53, 3, 248-255.
• DİVLEKCİ, C. (2008). Tarihsel Süreç İçerisinde Üslûba İlişkin Tanım Çabaları ve Bir Tanım Denemesi-II. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XLIX, I, 223-252.
• ERDEM, M. (2016). Türkçede Fiiller ve Sınıflandırma Sorunları. Turkish Studies -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, 11, 20, 185-200.
• İMER, K.; KOCAMAN, A. ve ÖZSOY, A.S. (2011). Dilbilim Sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• KAHRAMAN, A. (2012). Üslup (Türk Edebiyatı). Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık ve Ticaret İşletmesi, 42, 387-388.
• KARAHANCI, İ. (2016). Üslup Belirleme Girişimlerine Dil Verileri Üzerinden Yaklaşmak. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9, 45, 154-161.
• KARPUZ, H. Ö. (2000). Türkiye Türkçesindeki Zarfların İşlevsel ve Yapısal Özellikleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 1, Özel Sayı, 27-43.
• KOCAPINAR, P. (2008). Cümle Yapısında Yüklemin Anlamını Sınırlayan Zarf Tümleçleri ve Yeri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KOÇ, O. (2012). Şemsettin Sami’nin Taaşşuk-ı Tal’at ve Fitnat Romanında Üslup Değişkenlikleri. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, 4, Temmuz-Aralık, 63-78.
• KORKMAZ, Z. (2002). Türkiye Türkçesindeki Gramer Çalışmaları ve Çalışmaların Günümüzdeki Durumu. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, I, 41-60.
• KORKMAZ, Z. (2009). Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ÖZÜNLÜ, Ü. (2015). Deyiş Türlerine Yeniden Bir Bakış. XI. Uluslararası Dil - Yazın - Deyişbilim Sempozyumu (Gönüllülük ve Hoşgörü), 13-14 Ekim 2011, Sakarya Üniversitesi, (ed.) İlyas Öztürk - Filiz Şan - Elif Akkan - S. Kürşad Koca - Şaban Köktürk, II, 415-433.
• SARIBAŞ, T. (2001). Nesnellik Öznellik İkileminde Biçembilim ve Düzyazı Çözümlemesi için Bir Yöntem: Sabahattin Ali’nin ‘Kağnı’ Adlı Öyküsü. Dilbilim ve Uygulamaları, 2, 81-95.
• TALUN İNCE, A. (2011). Yazınsal Çeviride Biçem Aktarımı Sorunu. Folklor / Edebiyat Dergisi, 17, 66, 105-120.
• ULUOĞLU, S. (2015). Dilsel Kişilik (Linguistic Personality), Bireysel Dil (Idiolect) ve Bireysel Üslup (Idiostyle) Kavramlarına Genel Bir Bakış. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 13, 35-42.
• ÜSTÜNOVA, K. (2006). Ama’nın İşlevleri. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 2006/1, 79-92.
• VARDAR, B. (2001). Dilbilimin Temel Kavram ve İlkeleri. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• YILDIZ, C. (2003). Üslup İncelemesinde Ortak Yaklaşım Arayışı ve Bir Tahlil Denemesi. III. Dil, Yazın ve Deyişbilim Sempozyumu Bildirileri, Eskişehir: Birlik Ofset, 567-589.