ESKİŞEHİR İLİ MANAV AĞIZLARININ GENEL ÖZELLİKLERİ

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 2, 828 - 846, 15.06.2017

Fatih Doğru

Öz

Gelişen
teknolojiye bağlı olarak televizyon, İnternet vb. iletişim araçların yaygınlaşması, ulaşımın kolaylaşması, artan
eğitim düzeyi ve okur-yazarlık oranı, büyük şehirlere yaşanan göçler, standart
dilin baskın etkisi gibi etkenlerle ağızlar varlıklarını sürdürememe tehdidi
altındadır. Bu nedenle hiç vakit kaybetmeden ağızların belgelenmesi ve
araştırılması şarttır. Dil, tarih, sosyoloji, coğrafya, edebiyat, kültür ve
sanat vd. alanlar için taşıdığı
malzeme bakımından önem teşkil eden ağızların bilimsel yöntemlerle
araştırılması, zenginliklerinin ortaya konması ve tamamıyla kaybolup gitmeden
belgelenerek koruma altına alınması bakımından ağız
araştırmaları büyük önem arz eder. Bu bağlamda daha önce üzerine herhangi bir
çalışma yapılmamış olan Eskişehir ilinde yaşayan Manavların ağızlarının
belgelenmesi ve genel özelliklerinin belirlenmesi önemlidir. Bu çalışmada
Eskişehir ili ve Manavlarla ilgili genel bilgilere yer verilecek ve Eskişehir
ilindeki Manavların, nüfusun çoğunluğunu oluşturduğu yerleşim birimlerinden
derlenen metinlere dayalı olarak Eskişehir İli Manav Ağızlarının genel
özellikleri ortaya konmaya çalışılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Eskişehir, Ağız araştırmaları, Türkiye Türkçesi ağızları, Manavlar

Kaynakça

• ACAR, K. (2010). Kuzeybatı Anadolu Manav Türkmen Ağızları Üzerine Birkaç Not. Sakarya Üniversitesi Fen Edebiyat Dergisi, 12(2), 1-8.
• AKTAŞ, A. (2006). Toplumsal ve Ekonomik Yapı. Irmak Dergisi Kaynarca Özel Sayısı, Adapazarı: Nil Ofset Matbaacılık.
• AYHAN, A. (1999). Balıkesir ve Çevresinde Yörükler, Çepniler ve Muhacırlar, Balıkesir: Zağnos Kültür ve Eğitim Vakfı Yayınları.
• BOZ, E. (2016). Eskişehir’de Meskûn Nogayların Nogay Türkçesini Kullanma Pratikleri. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 42, 17-26.
• BOZ, E. ve GÜNAY AKTAŞ, S. (2013). Eskişehir İli Dil Atlası Çalışmaları (Yerli ve Göçmen Ağızları). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Eskişehir 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti Özel Sayısı, 14, 59-72.
• BOZ, E. ve GÜNAY AKTAŞ, S. (2015). Eskişehir İli Kırsalı Güncel Etnik Yapı. Diyalektolog, 10, 1-34.
• BOZ, E. ve GÜNAY AKTAŞ, S. (2016). Diasporada Karaçay Türkçesinin Kullanımı Eskişehir Örneği. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (Teke) Dergisi, 5(1), 145-155.
• BOZ, E., GÜNAY AKTAŞ, S., DOĞRU, F. ve İLBAŞ, S. (2013). Çevredilbilimi Açısından Eskişehir’de Konuşulan Kazan Tatar Türkçesi. Diyalektolog, 7, 31-38.
• CAFEROĞLU, A. (1950). Eskişehir Ağızları Üzerine Bir Deneme. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, IV(1-2), 15-33.
• CAFEROĞLU, A. (1995). Eskişehir İli ve Yöresi Ağızlarından Örnekler. Anadolu İlleri Ağızlarından Derlemeler (2. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, s.109-154.
• DEMİR, N. (2000). Anadolu Ağızlarında Birinci Çoğul Kişi İstek Eklerinin İkilik Bildiren Bir Değişkesi. Türkçenin Ağızları Çalıştay Bildirileri, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• DEMİR, N. (2002). Ağız Terimi Üzerine. Türkbilig, 4, 105-106.
• DOĞAN, M. S. (2007). Tarihsel Gelişim Sürecinde Yörükler. Anadolu’da Yörükler Tarihi ve Sosyolojik İncelemeler (ed. Hayati Beşirli ve İbrahim Erdal), Ankara: Phoenix Yayınları.
• DOĞRU, F. (2017). Eskişehir İli Manav Ağızları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• GEMALMAZ, E. (1999). Ağız Bilimi Araştırmaları Üzerine Genellemeler. Ağız Araştırmaları Bilgi Şöleni, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• GÜLSEVİN, G. (2013). Tarihî ve Yaşayan Türk Diyalektlerinde Emir-İstek Kipinin Birinci ‘Çokluk’ ve Birinci ‘İkilik (Tesniye)’ Çekimleri Üzerine. Prof. Dr. Leylâ Karahan Armağanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• İLBAŞ, S. (2015). Eskişehir İli Balkan Muhacir Ağızları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KARAHAN, L. (2011). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması. (2. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• KIRIMLI, H. (2012). Türkiye’deki Kırım Tatar ve Nogay Köy Yerleşimleri. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• NİŞANYAN, S. (t.y.). Sözlerin Soyağacı: Çağdaş Türkçenin Etimolojik Sözlüğü. http://nisanyansozluk.com/ (Erişim Tarihi: 27.12.2013).
• ÖÇALAN, M. (2004). Sakarya İli Ağızları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• SERT, G. (2015). Eskişehir İli Yörük Ağızları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• SÜMER, F. (1999). Oğuzlar (Türkmenler). İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• Türkçe Sözlük (TS) (2011). 11. baskı (haz. Şükrü Halûk Akalın vd.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• UĞURLU, K. ve ENÇEVİK, Z. (2011). Eskişehir Şehrengizi. Konya: Çizgi Kitabevi.
• YAŞA, R. (1999). “Adapazarı ve Çevresindeki Manavlar”, I. Sakarya ve Çevresi Tarih ve Kültür Sempozyumu (ed. Mehmet Alpargu ve Enis Şahin), Adapazarı: Sakarya Üniversitesi Yayınları.
• YIKMIŞ, S. (2015). Ağız Atlasları Hazırlama Yöntemleri ve Eskişehir İli Türkmen Ağızları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.