Orhun Yazıtları, II. Türk Kağanlığı
(682-745) Dönemi’ne ait olup, Bilge Kağan’ın kardeşi Kül Tigin ve kendisi adına
sırasıyla 732 ve 735 tarihlerinde dikilmişlerdir. Birincisi, kardeşinin ölümünü
müteakip bizzat kağan tarafından, ikincisi ise ölümünden sonra oğlu tarafından
dikilmiş olup her iki yazıtta da konuşan, kağanın kendisidir. Yazıtları yazan
ise “atısı” lakaplı Yoluğ Tigin’dir. İlim camiasında Orhun
Yazıtları’nın, “hatıra” türünden yazıtlar oldukları, Kağan’ın, I ve II.
Türk Kağanlığı’nın tarihi hakkında bazı bilgiler aktardığı ve “Türk Milleti”ne
bazı tavsiyelerde bulunduğu ileri sürülmekle beraber biz makalemizde bunun,
tarihî sürece bakılırsa doğru olmadığını ve her iki yazıtın da “emir, ferman”
türüne giren eserler olduklarını göstereceğiz. Çünkü gerek bizzat yazıtlarda,
gerekse daha sonraki birçok Türk devletlerine ait fermanlarda, “emr(im),
ferman(ım), buyruğ(um)” anlamında ifadeler geçmektedir. Orhun Yazıtları’nda bu,
“sabım” (sözüm, buyruğum), sonraki Türk eserlerinde, mesela Akkoyunlu
Uzun Hasan Bey’in fermanlarında “sözümüz”, Osmanlı Devleti
hükümdarlarının fermanlarında “buyurdum ki” şeklindedir. Moğol ve
Timurlu fermanlarında da benzer şekilde aynı anlama gelecek şekilde “üge
manu” (sözüm) ifadesi yer almaktadır. Makalemizde, bu hususun diplomatik
olarak tarih içerisinde nasıl geliştiği örneklerle ele alınacaktır.
Bölüm | Makaleler |
---|---|
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 15 Eylül 2017 |
Gönderilme Tarihi | 15 Ekim 2017 |
Kabul Tarihi | 15 Ekim 2017 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Cilt: 6 Sayı: 3 |