TÜRKÇEDE ALINTILARDAN KELİME TÜRETMEDE KULLANILAN EKLER

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 3, 1398 - 1442, 15.09.2017

Pelin Seçkin A. mevhibe Coşar

Öz

Dil;
toplulukların birbirleri ile anlaşmasını sağlayan, tarihî derinlik ve coğrafî
genişlik doğrultusunda değişerek gelişen bir iletişim aracı ve sistemli bir
düzenektir. Dilin çeşitli sosyal ve siyasal sebeplerle başka dillerle
etkileşime girmesi beraberinde dilin iç ve dış yapısında değişmeler yaşanmasını
getirir. Yaşanan değişmelerin esasını diller arası aktarılan ses, şekil  özellikleri ve sözlüksel unsurlar oluşturur.

Aktarılan
unsurlar kültürel bağlantıları da temsil eder. Dilden dile aktarılan yapıların çoğunluğunu
sözlüksel unsurlar oluşturur. Başka dilden alıntı yapmak yeni kavram ve
nesneleri karşılamanın yollarından biridir. Konuşucu, kaynak dilde var olanı ya
olduğu gibi ya da kendi dilinin özellikleri doğrultusunda ekleme veya
birleştirme yoluyla veya anlam değişikliği ile alır ve yeni olanın muadili
sayar.

Türkçenin
ek temelli bir dil olmasından hareketle yapılan bu çalışmada alıntı
sözler,  söz kökü olarak ele alınarak
Türkçe kurallarla söz türetme imkânları açısından değerlendirilmektedir. Türkçe
sözlükte yer alan alıntılar  ek alma
durumlarına göre tespit edilmiştir. Ek birleşmelerinin ortaya konulmasıyla
Türkçe eklerin kelime türetmedeki işlerliği gösterilmiş, alıntılardan türemiş
kelimeler sözlüğü oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Alıntı Sözler, Türetme, Ek Sıralaması

Kaynakça

• AKSAN, D. (1983). Her Yönüyle Dil- Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: TDK Yayınları. BANGUOĞLU, T. (2002). Türkçenin Grameri. Ankara: TDK Yayınları. BAYAR N. (2006). Açıklamalı Yeni Kelimeler Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları. BURAN, A. (2001). Yabancı Diller Karşısında Türkçe. Türk Yurdu- Türkçeye Saygı, C.II, s.79- 82, DURMUŞ, O. (2004). Alıntı Kelimeler Bakımından Türkçe Sözlük. AÜ. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 26, s. 6-18. GÜLSEVİN, G. (2000). Türkiye Türkçesinde Birleik Zarf-fiiller. AKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, S.5, s.122-143. GÜLENSOY, G. (2007) Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü (O-Z), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. KARAAĞAÇ, G. (2015). Türkçenin Alıntılar Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları. _____________ (2002). Dil Tarih ve İnsan. Ankara: Akçağ Yayınları.