4. SINIF SOSYAL BİLGİLER DERSİ KÜLTÜR VE MİRAS ÖĞRENME ALANINDAKİ DERS İŞLENİŞ SÜRECİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 3, 1844 - 1860, 15.09.2017

Suat Polat Ünsal Bekdemir

Öz

Bu
araştırmanın amacı, 4. sınıf Sosyal Bilgiler dersi kültür ve miras öğrenme
alanında kültürel varlıklarla ilgili kazanımların yer aldığı konuların ders
işleniş sürecini incelemektir. Bu amaç doğrultusunda Ağrı ilinde yer alan 1’i
devlet okulu ve 1’i özel okul olmak üzere 2 okuldaki ders işleniş süreci
incelenmiştir. Çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden betimsel tarama
yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemi amaçlı örnekleme yöntemlerinden
maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Bu örnekleme yöntemi
birbirinden farklı durumların ele alınıp çalışılmasını sağlar. Küçük örneklemi
olan araştırmalarda kişisel farklılıklardan dolayı heterojenliğin çok olması problem
olmaktadır. Bu örnekleme yönteminde, büyük farklılıklardan meydana gelen
örüntülerin merak uyandırıcı ve ilgi çekici olarak görülmesi, ortam veya
olayların ortak boyutlarının ve deneyimlerinin elde edilmesi ile bu durum
avantaja dönüştürülmektedir. Araştırmanın verileri, araştırmacı tarafından
geliştirilen gözlem formu ile toplanmıştır. Verilerin analizinde betimsel
analiz yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, devlet okulunda kültürel
varlıklarla ilgili kazanımların yer aldığı konuların işlenişinde derse başlama
basamakları bazı ders saatlerinde kullanılmakla beraber, özel okulda daha fazla
kullanılmıştır. Her iki okul türünde ders işlenişinde anlatım ve soru cevap
yöntemleri kullanılmakla beraber özel okulda 1 ders saatinde tartışma yöntemi
de kullanılmıştır. Özel okulda ders işlenişinde etkinliklerden daha fazla
faydalanılmıştır. Kullanılan etkinlikler her iki okul türünde de kazanım,
içerik ve yöntem teknik boyutuyla programa uygun olarak yürütülmüştür. Her iki
okul türünde de dersi bitiriş basamakları kullanılmamıştır. Her iki okul
türünde de öğretmen-öğrenci etkileşiminde kullanılan dil, ses düzeyi uygun
olmasına rağmen sınıf yönetimi bazı ders saatlerinde iyi bazı ders saatlerinde
kötü olmuştur. Dersin işlenişinde araç gereç, havalandırma, aydınlanma, ısınma
açısından her iki okul türünde de sorun bulunmazken bazı ders saatlerinde her
iki okul türünde de gürültülü bir ortam hâkim olmuştur. Öğrencileri aktif
kılacak etkinlikler, yöntem ve teknikler, ölçme ve değerlendirme teknikleri
konusunda öğretmenlere hizmet içi eğitim seminerlerinin verilmesinin faydalı
olacağı düşünülmektedir. Öğretmenlere derslerin verimli ve etkili işlenmesi
konusunda derse başlama ve dersi bitiriş basamakları konusunda eğitim
seminerleri düzenlenebilir. Okulların fiziksel koşullarını iyileştirici çeşitli
çalışmaların yapılmasının faydalı olacağı düşünülmektedir. Fatih projesi
kapsamında okullara gönderilen akıllı tahtaların etkin bir şekilde kullanılması
konusunda denetleme mekanizmaları oluşturulmalı ve bu konuda öğretmenlere
hizmet içi eğitim seminerleri düzenlenmelidir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, öğretim programı, kültürel varlıklar

Kaynakça

• ADANALI, K. ve DOĞANAY, A. (2010). “Beşinci Sınıf Sosyal Bilgiler Öğretiminin Alternatif Ölçme Değerlendirme Etkinlikleri Açısından Değerlendirilmesi.” Ç. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 271-292. ALKIŞ, Ş. ve OĞUZOĞLU, Y. (2005). “Ülkemiz Koşullarında Tarihi Çevre Eğitiminin Önemini ve Gerekliliğini Artıran Nedenler.” Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 347-361. ARSLANTÜRK, Z. ve ARSLANTÜRK, A. (2013). Uygulamalı Sosyal Araştırma: Kavramlar, Teknikler, Metotlar, Bilgisayar Uygulamaları, SPSS. (3. Baskı), İstanbul: Çamlıca Yayınları. AVCI, M. (2014). Sosyal Bilgiler Dersinde Kültürel Miras Eğitimine İlişkin Öğrenci ve Öğretmen Görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Anabilim Dalı. AVCI, M. ve MEMİŞOĞLU, H. (2016). Kültürel Miras Eğitimine İlişkin Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Görüşleri. İlköğretim Online, 15(1), 104-124. AYDOĞMUŞ, A. ve COŞKUN KESKİN, S. (2012). “Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Süreç Odaklı Ölçme ve Değerlendirme Araçlarını Kullanma Durumları: İstanbul İli Örneği.” Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 110-123. AYVA, Ö. (2010). “Sosyal Bilgiler Dersi Öğrenme-Öğretme Süresi İle İlgili Öğrenci Görüşleri.” International Conference on New Trends in Education and Their Imlications, 11-13 November, Antalya. BÜYÜKÖZTÜRK, Ş., ÇAKMAK, E. K., AKGÜN, Ö. E., KARADENİZ, Ş. ve DEMİREL, F. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (18.Baskı), Ankara: Pegem Akademi. CHRİSTENSEN, L. B., JOHNSON, B., and TURNER, L. A. (2015). Araştırma Yöntemleri: Desen ve Analiz. (Çev. Edt. A. Aypay). Ankara: Anı Yayıncılık. (Eserin orijinali 2014’te yayımlandı.) COPELAND, T. (2006). European Democratic Citizenship, Heritage Education And Identity. 2005 Year of Citizenship through Education. Council of Europe. ÇELİKKAYA, T. ve KUŞ, Z. (2009). “Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Kullandıkları Yöntem ve Teknikler.” Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 741-758. ÇENGELCİ, T. (2012). “Sosyal Bilgiler Öğretim Programında Somut Olmayan Kültürel Mirasın Yeri.” Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 185-203. DÖNMEZ, C. ve YEŞİLBURSA, C. C. (2014). “Kültürel Miras Eğitiminin Öğrencilerin Somut Kültürel Mirasa Yönelik Tutumlarına Etkisi.” İlköğretim Online, 13(2), 425-442. DURAN, A. (2013). Sınıf Öğretmenlerinin Sosyal Bilgiler Dersinde Kullandıkları Alternatif Ölçme Değerlendirme Tekniklerine İlişkin Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hatay: Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı. GÜLEÇ, S. ve ALKIŞ, S. (2003). “Sosyal Bilgiler Öğretiminde Müze Gezilerinin İletişimsel Boyutu.” Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 63-78. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI (2009). Kültürel Miras ve Müzecilik Çalışma Raporu. Web:http://teftis.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/1279,muserrefcanpdf.pdf?0adresinden 16 ağustos 2016 tarihinde alındı. KÜRÜM, N. (2005). Uluslararası İlişkilerde Kültür Varlıklarının Korunması. Yüksek Lisans Tezi, Edirne: Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. LAMBERT, V. A. and LAMBERT, C. E. (2012). Qalitative Descriptive Research: An Acceptable Design. Pasific Rim İnternational Journal of Nursing Research, 16 (4), 255-256. MEYDAN, M. ve AKKUŞ, A. (2014). “Sosyal Bilgiler Öğretiminde Müze Gezilerinin Tarihi ve Kültürel Değerlerin Kazandırılmasındaki Önemi.” Marmara Coğrafya Dergisi, (29), 402-422. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI, TALİM VE TERBİYE KURULU BAŞKANLIĞI (2005). İlköğretim Sosyal Bilgiler 4. Sınıf Öğretim Programı. Web: http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx adresinden 17 Ağustos 2016 tarihinde alındı. PATRİCK, J.J. (1988). Historic Preservation and School Curriculum. Paper Presented at the Symposium on Heritage Education (Washington, DC, May 11), ERIC ED 300 289. PATTON, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. (Çev. Edt. M. Bütün ve S. B. Demir). (3. Baskı), Ankara: PegemA Akademi. (Eserin Orijinali 1990’da yayınlandı). POLAT, S. (2016). Sosyal Bilgiler Eğitiminde Doğal ve Kültürel Varlıklara Yer Verilme Düzeyinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Giresun: Giresun Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlköğretim Bölümü, Sosyal Bilgiler Eğitimi Anabilim Dalı. SÖZER, E. (1998). Sosyal Bilgiler Kapsamında Sosyal Bilgilerin Yeri ve Önemi. Sosyal Bilgiler Öğretimi (Edt. G. Can). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Yayınları, s. 3-13. ŞAHİN, A. S. K. ve GÜNER, S. (2006). “Kültürel Mirasın Korunması ve Sivil Toplum Örgütleri Arasındaki İlişki.” Uluslararası Geleneksel Sanatlar Sempozyumu, Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Sabancı Kültür Merkezi, 16-18 Kasım, 548-55, İzmir. UÇAR, M. (2014). “İlköğretim Düzeyinde Kültür Varlığı ve Koruma Konularındaki Eğitimin Etkinliği ve Sivil Toplum Örgütlerinin Eğitime Katkısının Değerlendirilmesi.” Megaron, 9(2), 85-102. WALKER, R. (2012). Naturalistic Research. James Arthur, Michael Woring, Robert Coe and Larry V. Hedges (Edt.). Research Methods and Methodologies in Education. (s. 76-93). California: SAGE. YAZICI, F. (2012). İlköğretim 6-8. Sınıf Öğretmenlerinin Ölçme-Değerlendirme Yaklaşımlarını Kullanabilme Durumları: Erzurum Örneklemi. Yüksek Lisans Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, İlköğretim Fen Bilgisi Eğitimi Bilim Dalı. YEŞİLBURSA, C. C. (2013). “Altıncı Sınıf Öğrencilerinin Somut Kültürel Mirasa Yönelik Görüşleri.” Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(2), 405-420. YILDIRIM, A. ve ŞİMŞEK, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (6. Baskı), Ankara: Seçkin Yayıncılık. YILMAZ, K. ve ŞEKER, M. (2011). “İlköğretim Öğrencilerinin Müze Gezilerine ve Müzelerin Sosyal Bilgiler Öğretiminde Kullanılmasına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi.” İstanbul Aydın Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 1(3), 21-39.