BÂKÎ’NİN “SÖYLEN SÖYLESÜN” REDİFLİ GAZELİNİN YAPISALCILIK AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 4, 0 - 0, 15.12.2017

Hamdullah Okay

Öz

Divan Ģiiri yıllardan beri geleneksel Ģerh tekniğiyle incelenmiĢtir. Geleneksel Ģerh tekniğine göre eser öncelikle yazarın sonra da yazıldığı dönemin dünya ve sanat görüĢünü yansıtır. Bu anlayıĢa göre eseri anlamanın birincil yolu eserin yazarını ve kaleme alındığı dönemi etraflıca araĢtırıp anlamaktan geçer. 20. yüzyılda dil bilim alanında yapılan çalıĢmaların da etkisiyle edebî eserlere geleneksel yöntemler ıĢığında yaklaĢmanın yetersiz bir çaba olduğu düĢüncesi yaygınlık kazanmıĢtır. Bu düĢünceyle Rus biçimciliği, yapısalcılık, göstergebilim, ontolojik yaklaĢım, hermenotik gibi pek çok yeni yöntem belirlenmiĢ ve edebî eserler bu yöntemlerle incelenmeye baĢlanmıĢtır. Yukarıda sözü edilen modern yaklaĢımlar doksanlı yıllardan itibaren Divan Ģiiriyle ilgilenen araĢtırmacıların da ilgisini çekmiĢtir. Cem Dilçin, Dursun Ali Tökel, Yavuz Bayram ve Ġlhan Genç gibi araĢtırmacılar klasik Ģiirimizi bu modern yöntemler ıĢığında incelemiĢ ve oldukça ilginç sonuçlar elde etmiĢlerdir. Modern yaklaĢımlardan biri olan yapısalcı kurama göre sanat eserinin değeri, geleneksel anlayıĢın aksine eserin dıĢında değil içindedir. Bu yüzden yapısalcı eleĢtirmenler ve sanatçılar esere odaklanarak eseri en küçük yapı taĢına kadar bölüp bu yapılar arasındaki iliĢkiyi ortaya koyarlar. 16. yüzyıl Anadolu sahasının en tanınmıĢ Ģairi olan Baki‟nin gazellerinin en küçük yapı taĢına kadar ayrıĢtırılıp incelenmesi, Ģüphesiz, ortaya çok ilginç sonuçlar çıkaracaktır. Bir kâğıdın iki yüzü gibi ayrılmaz bir bütün oluĢturan biçim ve içerik, Baki‟nin Ģiirlerinde iki önemli unsurdur. ÇalıĢmamızın temel amacı bu belirgin özelliği göz önüne alarak Baki‟nin “söylen söylesün” redifli gazelini en küçük yapı taĢına değin inceleyip biçim-içerik bütünlüğünü somut verilerle ortaya koymaktır. 

Anahtar Kelimeler

Baki, yapısalcılık, gazel, biçim-içerik

Kaynakça

• DEMĠRCĠ, K. (2014). Türkoloji İçin Dilbilim. (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık. DEVELLĠOĞLU, F. (1997). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Kitabevi Yay. DĠLÇĠN, C. (1991). Fuzuli‟nin Bir Gazelinin ġerhi ve Yapısal Yönden Ġncelenmesi. Ankara Üniversitesi DTCF Türkoloji Dergisi, IX(1), 43-98. DĠLÇĠN, C. (2010). Fuzûlî’nin Şiiri Üzerine İncelemeler. Ġstanbul: Kabalcı Yayınları. ĠPEKTEN, H. (1999). Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz. Ġstanbul: Dergâh Yay. ĠPEKTEN, H.(1998): Bâki Hayatı, Sanatı, Eserleri. Ankara: Akçağ Yayınları. KARADENĠZ, M. (2012). Gazelleri IĢığında Baki‟de Tefahür. Turkish Studies International Periodical For The Languages, Liteature and History of Turkish or Turkic, 7(3). KOLCU, A. Ġ. (2011). Edebiyat Kuramları. Erzurum: Salkımsöğüt Yayınları. LAKOFF, G. ve MARK, J. (2015). Metaforlar: Hayat, Anlam ve Dil. (Çev. Gökhan Yavuz Demir). Ġstanbul: Ġthaki Yayınları. MENGĠ, M. (1999). Eski Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları. MORAN, B. (2010). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. Ġstanbul: ĠletiĢim Yayınları. SAUSSURE, F. D. (1998): Genel Dilbilim Dersleri. (Çev. Berke Vardar). Ġstanbul: Multilingual. SOYSAL, M. O. (1998). Edebi Sanatlar ve Tanınması. Ġstanbul: MEB Yayınları