DİL FELSEFESİ VE TÜRKÇE ÖĞRETİMİ

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 4, 0 - 0, 15.12.2017

İrem Bayraktar Olcay Bayraktar Erhan Durukan

Öz

Dil felsefesi, dile yönelik soruları tartıĢarak cevaplayan ve birçok yeni teorik problemin meydana gelmesine olanak veren bir alandır. Dil ve ana dili bilinci, dilin kökeni ve dillerin çeĢitliliği, dil-kültür-düĢünce iliĢkisi, dil ve anlam sorunu dil felsefesinin konu alanlarındandır. Birey küçük yaĢlardan itibaren kullanmaya baĢladığı dili, ilerleyen yaĢlarda daha da karmaĢık düzeylerde kullanacak hâle gelmektedir. Çocuğun erken dönemden itibaren dile hâkim olması doğal bir süreç gibi görünse de uzun yıllara dayanan bir öğrenme süreci de söz konusudur. Bu durum, öğrenme sahasının dil ve düĢünmeye yönelik kuramsal tartıĢmalarına ve deneysel çalıĢmalarına zemin hazırlamaktadır. Bu kuramlara bakıldığında davranıĢçı kuramın önemini kaybettiği ve zihinsel faaliyetleri ön plana çıkaran aktif öğrenme kuramlarının ortaya atıldığı görülmektedir. Bu yeni kuramlar, belirli felsefi temellere sahiptir. Ayrıca, ilk çağ filozoflarından itibaren dil ve düĢünme üzerine ortaya atılan fikirlerin çoğunun günümüze ıĢık tuttuğu görülmektedir. Türkçe dersleri, dil öğretiminin odak noktasındadır. Türkçe derslerinde yapılan çalıĢmalardan öğrencilerin zihinsel iĢlemlerine katkı sağlaması beklenir. Dil becerilerinden zihinsel becerilere uzanan birçok öğrenme etkinliği Türkçe derslerinin kapsamındadır.  Dile iliĢkin felsefi tartıĢmalar dili, durağan olmaktan çıkarıp onu sürekli canlı tutan, değiĢen, devingen yapısıyla açıklamaktadır. Bu tartıĢma ve kuramlar dili ayrıntılı olarak ele almakta ve insanla dil iliĢkisinde öğrenen açısından öğrenmeyi kolaylaĢtırıcı muhtevada bilgiler sunmaktadır. Felsefi metinlerin bilgilendirici iĢlevinden Türkçe derslerinde destek almak bir kenara bırakılırsa, dil eğitiminde özellikle dil felsefesine iliĢkin tartıĢmalardan faydalanılabileceği düĢünülmektedir. Buna göre Türkçe dersleri dilin genel bilgisinden metin seçimine, kelime öğretiminden düĢünme kabiliyetinin geliĢmesine gibi birçok alanda felsefeden destek alabilir. Bu çalıĢmada ise „dil öğrenme‟ merkeze alınarak kültür, düĢünme ve öğrenme konuları üzerinde durulmuĢ ve ana dili öğretiminde dil felsefesinden faydalanmanın gerekliliği kuramsal bir temele dayandırılan bazı çalıĢma önerileriyle sunulmaya çalıĢılmıĢtır. 

Anahtar Kelimeler

Ana dili, ana dili eğitimi, dil felsefesi

Kaynakça

• AKARSU, B. (1998). Dil-Kültür Bağlantısı. Ankara: Ġnkılâp Kitabevi. ALTINÖRS, A. (2001). Anlam Doğrulama ve Edimsellik. Bursa: Alfa Basım Yayın Dağıtım. ALTUĞ, T. (2008). Dile Gelen Felsefe. Ġstanbul: Yapı Kredi Yayınları. AYSEVER, L. R. (2003). Dil Felsefesinin Geleceğine Bir BakıĢ. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 20, 127-140. AYTAÇ, K. (1980). Avrupa Eğitim Tarihi. Ankara: Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları. BAYRAKTAR, O. (2015). Türk Eğitim Sistemi İçerisinde Yapılandırmacılığın Kuramsal Çözümlemesi. YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. BOAS, F. (2008). Dil ve Kültür XX. Yüzyılda Dil bilim ve Göstergebilim Kuramları (çev. Mehmet Rifat ve Sema Rifat). Ġstanbul: Yapı Kredi Yayınları. BOLAY, S. H. (2004). Felsefeye Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları. CASSIRER, E. (2005). Sembolik Formlar Felsefesi I Dil. Ankara: Hece Yayınları. CEVĠZCĠ, A. (2013). On Yedinci Yüzyıl Felsefesi. Ġstanbul: Say Yayınları. CHOMSKY, N. (2012). Doğa ve Dil Üzerine (çev. AyĢe Banu Karadağ). Ġstanbul: Sözcükler Yayınları. CHUDNOFF, E. (2008). A Brief Guide to Writing the Philosophy Paper, (Harvard CollegeWriting Center), Harvard College Writing Program Faculty of Artsand Sciences Harvard University, 1-7. EriĢim Adresi: http://philosophy.fas.harvard.edu/files/phildept/files/brief_guide_to_writing_philosophy _paper.pdf COLADARCI, A. P. (1956). The Relevancy of Educational Psychology”, Association for Supervision and Curriculum Development, 489-492. EriĢim Adresi: http://www.ascd.org/ASCD/pdf/journals/ed_lead/el_195605_coladarci.pdf DABBAGH, A. ve NOSHADI, M. (2016). Philosophy-based Language Teaching Approach on the Horizon: A Revolutionary Pathwayto Put Applied ELT into Practice. Journal of Language Teaching and Research, 7(5), 1022-1028. DEVRIES, R. ve ZAN, B. (2007). Çocukların Gelişiminde Sosyo-Ahlaki Atmosferin Rolüne Yönelik Oluşturmacı Bir Perspektif. 151-170 OluĢturmacılık Teori, Perspektifler ve Uygulamalar (Editör: CatherineTwomoyFosnot, Çeviri Editörü: Soner DurmuĢ). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. EAGLETON, T. (2014). Edebiyat Kuramı Giriş. (çev. Tuncay Birkan). Ġstanbul: Ayrıntı Yayınları. FISHER, R. (2007). Dialogicteaching: Developing thinking and meta cognition through philosophical discussion. Early Child Development and Care, 177(6-7), 615-631. FOSNOT, C. T. ve PERRY, R. S. (2007). Oluşturmacılık Psikolojik Bir Öğrenme Teorisi”. s.s. 9-42. Oluşturmacılık Teori, Perspektifler ve Uygulamalar (Editör: Catherine Twomoy Fosnot, Çeviri Editörü: Soner DurmuĢ). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. GAY, G. (2014). Kültürel Değerlere Duyarlı Eğitim, Teori, Araştırma ve Uygulama (çev. Editörü: Hasan Aydın). Ankara: Anı Yayıncılık. GLASERSFELD, E. (2007), Giriş: Oluşturmacılığın Yansımaları. Oluşturmacılık Teori, Perspektifler ve Uygulamalar (Editör: Catherine Twomoy Fosnot, Çeviri Editörü: Soner DurmuĢ). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. GOULD, J. S. (2007). Dil Becerilerinin Öğrenimi ve Öğretimine Oluşturmacı Bir Perspektif, (çev. Turan Temur, Metin Demir), 111-123. OluĢturmacılık: Teori, Perspektifler ve Uygulama (ed. Catherine Twomoy Fosnot, çev. ed. Soner DurmuĢ) Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. GÖĞÜġ, B. (1983). Türkçe Öğretimi: Ana Dili Eğitim Programlarının Niteliği. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi Dil Öğretimi Özel Sayısı, Temmuz - Ağustos 1983, XLVII, 379-380, 40-48. EriĢim Adresi: http://www.tdk.gov.tr/images/css/TDD/1983s379-380/1983s379380_07_B_GOGUS.pdf GÖKBERK, M. (1949). Felsefe Bakımından Dil, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 3(1-2), 177-191. GÖKTÜRK, A. (1980).Okuma Uğraşı Yazın Metninin Kavranışında Okur-Metin-Yazar. Ġstanbul: ÇağdaĢ Yayınları. GÖKTÜRK, A. (2012). Sözün Ötesi. Ġstanbul: Yapı Kredi Yayınları. GÜVENÇ, B. (1991). İnsan ve Kültür. Ġstanbul: Remzi Kitabevi. KOÇ, E. (2015). Felsefe ve Edebiyat. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 105117, EriĢim Adresi: http://dergipark.ulakbim.gov.tr/kusbd/index KÜLEBĠ, O. (1997). Dil bilim ve Dil Felsefesinde Bir Dönüm Noktası: Noam Chomsky. Dil bilim Araştırmaları, 76-81. MARZANO, R. J., PICKERING, D. J ve POLLOCK, J. E. (2008). Öğrenci Başarısını Artıran Öğretim Stratejileri (çev. Sibel Sakacı). Ġstanbul: Sev Yayıncılık. MEB (2017). Türkçe Dersi Öğretim Programı (Ġlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) Ankara: Devlet Kitapları Basım Müdürlüğü. MENGÜġOĞLU, T. (1988). İnsan Felsefesi. Ġstanbul: Remzi Kitabevi. NIETZSCHE, F. (2010). Öğretim Kurumlarımızın Geleceği Üzerine (çev. Gürsel Aytaç). Ġstanbul: Say Yayınları. ONAN, B. (2011). Anlama Sürecinde Türkçenin Yapısal İşlevleri. Ankara: Nobel Yayınları. ÖNER, N. (2001), Prof. Dr. Necati Öner‟in 2000 Felsefe Kongresini AçıĢ KonuĢması. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 2001/I, 589, 99-106. EriĢim Adresi: http://www.tdk.gov.tr/images/css/TDD/2001s589/2001_589_28_N_ONER.pdf ÖZAKPINAR, Y. (2013a). Öğrenme: Verimli Zihinsel Çalışmanın Psikolojik Koşulları. Ġstanbul: Ötüken NeĢriyat. ÖZAKPINAR, Y. (2013b). Psikoloji Tarihi Başlangıcından Bugüne Psikolojinin Dönüşümü, Ġstanbul: Ötüken NeĢriyat. ÖZDEMĠR, E. (1970). Öz Türkçe: Ana dili Bilinci. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, XXI, 221, 423-426. ÖZMEN, R. (2011). Milli Eğitim Mevzuatı (Yay. haz. Remzi Özmen). Ankara: Seçkin Yayıncılık. PIAGET, J. (1992). Epistemoloji ve Psikoloji (çev. Seçkin Selvi). Ġstanbul: Sarmal Yayınevi. PIAGET, J. (2007). Yapısalcılık (çev. AyĢe ġirin Okyayuz Yener). Ġstanbul: Doruk Yayımcılık. ROUSSEAU, J. J. (2011). Dillerin Kökeni Üstüne Deneme. Ġstanbul: Türkiye ĠĢ Bankası Kültür Yayınları. RUSSELL, B. (2013). Anlam ve Doğruluk Üzerine (çev. Ezgi Ovat). Ankara: Ġtalik Kitapları. SAPIR, E. (1949). Selected Writings of Edward Sapir in Language, Culture, Personality, University of California Press: London, elektronik kaynak: books.google.com.tr/books?id=1mqkkpbsgHYC SCHUMACHER, E. F. (1990). Aklı Karışıklar İçin Kılavuz (çev. Mustafa Özel). Ġstanbul: Ġz Yayıncılık. SEĠFERT, K. ve SUTTON, R. (2009). Educational Psychology, 2. Baskı, Saylor Foundation http://www.saylor.org/site/wp-content/uploads/2012/06/Educational-Psychology.pdf SELÇUK, Z. (2009). Eğitim Psikolojisi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. SKINNER, Q. (2015). Çağdaş Temel Kuramlar (çev. Ahmet Demirhan). Ġstanbul: ĠletiĢim Yayınları. STRAUSS, C. L. (1994). Yaban Düşünce, Ġstanbul: Yapı Kredi Yayınları. STRAUSS, C. L. (1995). Irk, Tarih ve Kültür (çev. Hâldun Bayrı, Reha Erdem, Arzu Oyacıoğlu, IĢık Ergüden), Ġstanbul: Metis Yayınları. ġAHĠN, N. (2001). Dil ile Zihin ĠĢleyiĢinin EtkileĢimi, Bilim Kültür ve Öğretim Dili Olarak Türkçe, Ankara: Türk Tarih Kurumu. TODOROV, T. (2011). Edebiyat Kavramı (çev. Necmettin Sevil). Ġstanbul: Sel Yayıncılık. TOMLINSON, C. A. (2104). Öğrenci Gereksinimlerine Göre Farklılaştırılmış Eğitim (çev. Diye Kültürlerarası ĠletiĢim Hizmetleri), Ġstanbul: Sev Yayıncılık. TÜRKER, K. M. (2001). “Ġleri Dil” ve “Dil Transferi” Üzerine Ön DüĢünceler. Bilim Kültür ve Öğretim Dili Olarak Türkçe, Ankara: Türk Tarih Kurumu. ULUDAĞ, Z. (2006). Dil ve Bilim Açısından Eğitim ve Eğitim Bilimi‟nin Dili. Millî Eğitim, 171. UYGUR, N. (2012). Dilin Gücü. Ġstanbul: Yapı Kredi Yayınları. ÜLKEN, H. Z. (1976). Millet ve Tarih Şuuru. Ġstanbul: Dergâh Yayınları. VATANDAġ, C., ESER YILMAZ, B. ve ERDOĞAN, M. (2009). Modern Bilim Örnekliğinde Gerçeğin KuĢatılması Sorunu, Sosyal Bilim, Etik ve Yöntem (ed. Osman Konuk, Ahmet Kemal Bayram). VICO, G. (2007). Yeni Bilim (çev. Sema Önal). Ankara: Doğu Batı Yayıncılık. VYGOTSKY, L. (1998). Düşünce ve Dil (çev. S. Koray). Ġstanbul: Toplumsal DönüĢüm Yayınları. WHORF, B. L. (1956). Language, Tought, and Reality, Published jointly by Technology Press of Massachusetts Institute of Technology, London elektronik kaynak: archive.org/stream/languagethoughtr00whor#page/252/mode/2up WITTGENSTEIN, L. (1985). Tractatus Logico Philosophicus (çev. Oruç Aruoba). Ġstanbul: Bilim Felsefe Sanat Yayınları. WOOD, D. (2003). Çocuklarda Düşünme ve Öğrenme (çev. Mine Özünlü). Ankara: Doruk Yayıncılık.