KAVSİ TEBRİZİ ŞİİRLERİNİN DİLİNİN LEKSİK ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 2, 771 - 787, 15.06.2018

İlkin Gulusoy

Öz

XVII. yüzyıl
Azerbaycan şairi Kavsi Tebrizi Azerbaycan yazı dilinin şekillenmesinde ve
gelişmesinde çok önemli yere sahip olan şahıslardandır. Kendi yaratıcılık arayışları, kendine has dili ve
üslubu olan Kavsi Tebrizi’nin ana dilinde yazmış
olduğu şiirler anlam yoğunluğu, doku zenginliği, halk dili unsurları və farklı
söz sanatlarının kullanımı ile dikkat çekmektedir. Şairin Azerbaycan yazı
dilini canlı halk diline dayanarak poetik unsurlar ile zenginleştirmesi
Azerbaycan medeniyeti tarihindeki hizmetlerinden biri gibi
değerlendirilmelidir. Onun şiirleri, yaşadığı dönemin yazı dilinin leksik ve
semantik özelliklerinin ortaya çıkarılmasında büyük önem arz etmektedir.  

Makalede Kavsi
Tebrizi’nin şiirlerinin XVII. yüzyıl Azerbaycan yazı dilinin söz varlığını ve
leksik özelliklerini öğrenmek için zengin malzemeye sahip olduğuna değinilmiş,
şairin şiirlerinin dilindeki alıntı kelimeler, arkaizmler, eşsesli, eşanlamlı
ve zıtanlamlı sözcüklerin leksik ve semantik özellikleri ele alınarak incelenmiş,
onların şiirde kullanım şekillerinden bahsedilmiştir.

Anahtar Kelimeler

XVII. yüzyıl, Kavsi Tebrizi, Azerbaycan Dili, leksik özellikler

Kaynakça

• AKSAN, D. (1999). Anlambilim. Ankara: Engin Yayınevi.
• Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi (2009). 6 cilddə, 3-cü cild, Bakı.
• CƏFƏROV, S. (2007). Müasir Azərbaycan dili (leksika), İkinci nəşr, Bakı, Şərq-Qərb
• CƏFƏROVA, S. (2000). Qövsi Təbrizinin əsərlərinin dilinin leksikası, (namizədlik dissertasiyası), Gəncə Dövlət Pedaqoji Universiteti.
• ÇAKIR, M. (2008). Kavsî, Hayatı, Edebî Kisiliği ve Dîvânı (İnceleme-Tenkitli Metin-Dizin), Doktora Tezi, Ankara, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• DƏMİRÇIZADƏ, Ə. (1979). Azərbaycan ədəbi dilinin tarixi, I hissə, Bakı, Maarif.
• DƏMİRÇİZADƏ, Ə. (1957). Azərbaycan dili lüğət tərkibinin tarixi tədqiqinə dair. // Azərbaycan SSR EA Ədəbiyyat və Dil İnstitutunun Əsərləri, VIII c., 93-97.
• DƏMİRÇİZADƏ, Ə. (1962). Azərbaycan dilinin üslubiyyatı. Bakı, Yazıçı.
• ƏFƏNDİYEVA, T. (1980). Azərbaycan dilinin leksik üslubiyyatı, Bakı, Elm
• ƏHMƏDOV, B. Ə. (1990). Leksika məsələləri, Bakı, Maarif.
• ƏLİBƏYZADƏ, E. (2008). Azərbaycan Dilinin Tarixi, II c., Azərbaycan Dövlət nəşriyyatı, Bakı.
• ƏZİZOV, E. (1999). Azərbaycan dilinin tarixi dialektologiyası, Bakı, BDU.
• HACIYEV, T. (2012). Azərbaycan ədəbi dilinin tarixi. I cild, Bakı, Elm.
• HACIYEVA, A. (2017). Omonimlərin bədii üslubda işlənmə xüsusiyyətləri (İngilis dilinin materialları əsasında), Filologiya Məsələləri, № 12, 14-19.
• HÜSEYNOV, M. (2008). Dil və Poeziya (1960-1980-ci illər Azərbaycan poeziyası materialları əsasında), Bakı.
• HÜSEYNOV, M. (2010). Poeziya dilində omonimlərin üslubi ifadə tərzi. Turan-Sam, 6, 42-45.
• XƏLİLOV, B. (2008). Müasir Azərbaycan dilinin leksikologiyası, Bakı, Nurlan.
• KAZIMOV, Q. (2010). Seçilmiş əsərləri, 10 cilddə, I c., Nurlan.
• QƏHRƏMANOV, C. (1979). Nəsimi “Divan”ının leksikası, Bakı, Elm.
• SEYİDOV, Y. (2007). Seçilmiş əsərləri, 10 cilddə, III c., Bakı.
• SEYİDOV, Y. ve ƏLİZADƏ, S. (1977). Klassik Azərbaycan şairləri söz haqqında, Bakı, ADU nəşri.
• TƏBRİZİ, Q. (2007). Seçilmiş əsərləri (tərtib edən: Kərimov P.), Bakı, Maarif.
• YAZAR, İ. ve KAPLAN, O. (2014). XVIII. Yüzyıl Klâsik Türk Şiirinde Eş Anlamlı, Yakın Anlamlı ve Aralarında Anlam İlgisi Bulunan Kelimelerin Stilistik Açıdan Kullanımı: Şeyh Gâlib, Nedîm ve Koca Râgib Paşa Örneği, / TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halk Bilimi Araştırmaları Dergisi, 2(4), 219-241.