KİTĀBU BULĠATU’L-MUŞTĀḲ FÌ LUĠATİ’T-TÜRK WE’L-KIFÇĀḲ SÖZLÜĞÜNÜN İÇERİĞİ VE ESERDEKİ ALINTI KELİMELER

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 3, 1444 - 1455, 15.09.2018

Gülhan Al Türk

Öz

Araplara Türkçeyi öğretmek amacıyla
yazılmış Kitābu Bulġatu’l-Muştāḳ fì Luġati’t-Türk we’l-Kıfçāḳ isimli
eser, Memlûk-Kıpçak Dönemi’nde yazılmış sözlük ve gramer kitapları arasında büyük bir öneme sahiptir. Bu çalışmanın amacı, bu sözlüğü tanıtmak ve
eserde yer alan yabancı kelimeler hakkında bilgi vermektir. Bu çalışma iki
bölümden ibarettir: 1. Kitābu Bulġatu’l-Muştāḳ fì Luġati’t-Türk we’l-Kıfçāḳ’ın içeriği. Bu bölümde
eser hakkında bilgiler verilecek ve eserde kullanılan metot üzerinde
durulacaktır 2. Bulġatu’l-Muştāḳ fì Luġati’t-Türk we’l-Kıfçāḳ’da alıntı kelimeler. Bu
bölümde ise eserin içinde geçen alıntı kelimelere örnekler verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Memlûk-Kıpçak, Bulġatu’l-Muştāḳ, Arapça, Farsça

Kaynakça

• Al-Turk, G. (2012). Kitābu bulġatu’l-muştāḳ fî luġati’t-Türk we’l-Kıfçāḳ üzerine dil incelemesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Argunşah, M. Yüksekkaya, G. ve Tabaklar, Ö. (2011). Karahanlıca, Harezmce, Kıpçakça dersleri. İstanbul: Kesit.
• Atalay, B. (2006). Divanü lûgat-it-Türk tercümesi. Ankara: Türk Dili Kurumu Yayınları.
• Bloghet, E. (1932). Catalogue des Manuscrits Turcs I. Paris.
• Büstânî, B. (1987). Muhît el muhit. Beyrût: Mektebet’ü Lubnan.
• Caferoğlu, A. (1931). Kitâb al-idrâk li lisân al-atrak. İstanbul: Türkiyat Enstitüsü Yayınları.
• Clauson, S.G. (1975). The foreign elements in early Turkish. Researches in Altaic Languages. Budapest: Akadémiai Kiadó, 43-49.
• Doğan, Ş. (2009). Eski Uygur Türkçesi çeviri metinlerindeki özenti alıntılar üzerine. Sakarya Üniversitesi Fen -Edebiyat Fakültesi, Uluslararası IX. Dil-Yazın-Deyişbilim Sempozyumu. (Yaratıcılık ve Yenilik Yılında Yeni Yaklaşımlar) Sempozyum Bildirileri. Sakarya, 326-344.
• Dozy, R. (1999). Supplément aux dictionnaries Arabes. (Çev. Muhammed en’-Nuaymî, Librairie du Liban Place Riad Solh, Beyrouth.
• Gaynutdiova, G. (2005). İstoriko-lingvistiçeskiy analiz Türko- tatarskogo pismennogo pamyatnika XIV veka Camal al-Dina at-Turki Kitabu bulat al- Muştak fi Lugat at-Turk va-l-Kifçak. Kazan.
• Gülensoy, T. (1974). Eski ve orta Türkçede Moğolca kelimeler ve Moğolca- Türkçe müşterek kelimeler üzerine notlar. Türkoloji Dergisi, 4(1), Ankara.
• Güner, G. (2017). Codex Cumaicus’ta Moğolca alıntı kelimeler üzerine yeni bir yaklaşım. Gazi Türkiyat, 20, 9-24.
• El-Harìynì, N. (H. 1302) el-metali’n-nasriyye fì’l-usuli’l-hattiyye. Kahire: Emiriyye.
• Krueger, J. R. (2002). Eski Türkçede Mogolca. (Çev. Mustafa Kaçalin), Manas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 205-214.
• İbn-Manzßr, (1999). Lisānü’l-ᶜArab. Kahire.
• Ölmez, M. (1997). Eski Türk Yazıtlarında yabancı ögeler. Türk Dilleri Araştırmaları, 175-186.
• Özyetgin, A. M. (2001). Türk ad bilimine malzemeler: Kitabu’l-İdrak li Lisani’l-Etrak’te kişi adları. Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 21-31.
• Poppe, N. N. (2009). Zemahşerȋ, Mukaddimetü’l-Edeb, Moğolca-Çağatayca çevirinin sözlüğü. (Çev. Mustafa S. Kaçalin). Ankara: TDK.
• Steıngass, F. (2005). A Comprehensive Persian-English Dictionary. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Tekin, T. (2004). Türkçede en eski ödünç sözler. Makaleler II. Tarihi Türk yazı dilleri. (Haz. Emine Yılmaz ve Nurettin Demir). Ankara: TDK. 227-231.
• Toparlı, R. (1992). İrşâdü’l-mülȗk ve’s-selâtîn. Ankara: TDK.
• Türkçe Sözlük. (1995). Ankara: TDK.
• Zajączkowskı, A. (1938). Ananiasz, Manuel Arabe de la langue des Turcs et des Kiptchaks (Epoque de l’État mamelouk). The Warsaw society of Sciennces and Letters publication of the Oriental Commission, N 2, Warszawa.
• --------. (1958). Vocabulaire Arabe-Kıpchak de l’époque de l’Etat Mamelouk, Bulġat al- Muştaq fı luġat at-Turk wa’l-Qıfçaq, II- ére partie Le nom, Warszawa.