BİLİNÇ KAZANAN İMGELER: TUĞRUL TANYOL’UN BÜYÜ BİTTİ ŞİİRİ

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 3, 1805 - 1819, 15.09.2018

Elif Öksüz Güneş

Öz

Büyü,
ilk çağlardan itibaren insana ve doğaya ilişkin olayları yönlendirdiğine
inanılan törensel eylemlerdir. İlkel toplumlarda düzenin sağlanması, korunması
ve adaletin yürütülmesinde önemli bir işlev yüklenir. Sağaltımın yanı sıra
öldürücü yönü olduğuna da inanılır. Ancak on dokuzuncu yüzyılda büyü çağı eski
işlevini yitirir. Sanayileşmenin ürettiği değerler ön plana çıkar. Modern çağın
beraberinde getirdiği durumların kıskacında kalan insan, artık yeni verilerle
büyülenmeye başlar: ilkel büyüden ziyade hız çağının büyüsü/etkisi altına
girer. Zamanla bu yeni verilerle bireyin kendisi için belirlediği değerler
arasında uyuşmazlık ortaya çıkar. Dolayısıyla bunalım, bunaltı, anlamsızlık ve
boşluk duygusu oluşur. Büyü, olumlu çağrışım değerlerini, sağaltım niteliğini
yitirerek yok edici, vasfıyla varlık gösterir.

Çağının
tanığı durumundaki sanatçı bireyseli yazarken “insanın toplumsal bir varlık”
oluşundan kendini soyutlayamaz. Yaşananlar onun duygu ve düşünce evreniyle
bütünleşerek sanata taşınır. Türk şiirinin özgün seslerinden Tuğrul Tanyol da
şiirlerinde bireyden hareketle evrenseli yakalamaya çalışan sanatçılardandır.
Tanyol,  bunalım, kaçış, geçmişe sığınma
temaları çerçevesinde imgesel bir dil kullanır.

Bu
çalışmada Tuğrul Tanyol’un 2000 yılında, aynı adla yayımladığı kitabında yer
alan Büyü Bitti şiiri büyünün bozulması, dinin arka-plana atılması,
modernitenin ve modernist düşüncenin hâkimiyeti, her şeyin özüne
yabancılaşması, insanın tüm tutunma noktalarının boşluğa dönüşmesi bağlamında
incelendi.

Anahtar Kelimeler

Tuğrul Tanyol, büyü, yabancılaşma, zaman

Kaynakça

• Aladar, N. (2009). Büyüsel işlemler üzerine bir din sosyolojisi araştırması (Malatya örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Arslan, M. (2010). Seküler toplumlarda kutsal arayışları: geç modern dönemde büyü-din ilişkisinin sosyolojik analizi. İ.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi. Bahar 1/1, 195-210.
• Baudrillard, J. (2000). Kötülüğün şeffaflığı aşırı fenomenler üzerine bir deneme. (Çev: Işık Ergüden). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bılton, T. Vd. (2008). Sosyoloji. (Çeviri editörü: Kemal İnal). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Bozkurt, V. (2010). Değişen dünyada sosyoloji temeller, kavramlar, kurumlar. Bursa: Ekin Yayınları.
• Çiftçi, E. (2007). Kahramanmaraş’ta büyü ile ilgili karşılaştırmalı bir araştırma. Kahramanmaraş: Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dirlikyapan, D.; Özata, J. (2014). Büyü Bitti’de tasavvuf ve yeryüzü buluşması. Şiirin Soğuk Sarayında (Haz. Emel Koşar), 34-41
• Eliuz, Ü. (2016a). Oyunda oyun postmodern roman. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Eliuz, Ü. (2016b). Toplumsal değişimin metinvarlığa yansımaları: kavram cinayetleri. Uluslararası Edebiyat ve Toplum Sempozyumu (28-30 Nisan 2016), 87-99
• Eliuz, Ü. (2017). Söylemden izleğe ironi: dublörün dilemması. International Journal of Language Academy, 5/4, 47-60.
• Kılıç, C. (2014). Platon’un metafizik terminolojisi ve mağara alegorisinin mistik temelleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 33/ 7, 570-587.
• Koşar, E. (2016). Geçmişe açılan kapı Tuğrul Tanyol sözlükleri, İstanbul: Yasakmeyve.
• Koşar, E. (Hazırlayan). (2014). Şiirin soğuk sarayında Tuğrul Tanyol hakkında yazılar. İstanbul: Mühür Kitaplığı.
• Kottak, C. P. (2008). Antropoloji insan çeşitliliğine bir bakış. (Çev: Serpil Altuntek vd.). Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Reyhan, E. (2008). Eski Anadolu kültüründe büyü ve büyücülük. Akademik Bakış, 2/3, 227-242.
• Sezen, Y. (2004). Antropolojiden psikanalize kurban ve din, İz Yayıncılık: İstanbul
• Şah, İ. (1996). Doğu büyüsü. (Çev: Osman Yener). İstanbul: Say Yayınları.
• Tambıah, S. j. (2002). Büyü, bilim, din ve akılcılığın kapsamı. (Çev: Ufuk Can Akın), Ankara: Dost Kitabevi.
• Weber, M. (1997). Protestan ahlakı ve kapitalizmin ruhu. (Çev: Zeynep Aruoba). İstanbul: Hil Yayınları.