THREE MYTHOLOGIES, ONE BOOK: CARRY-OVER OF THE MYTHOLOGICAL HERITAGE IN MĠTOS, KARA TAġLAR VE AY IġIĞI TO THE ACTUALITY

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 2, 935 - 947, 15.06.2019

Fırat Ender Koçyiğit

Öz

Mythologies served as means of explaining the nature and finding the meaning of existence. They lost these functions over time but have continued to be used in cultural works. Turkish literature, like all other literatures, fed upon mythologies. Tengrism, Buddhism, Manichaeism in pre-Islamic era, Arabic and Persian epics and mythologies in Islamic era and western
mythologies after the modernization are among the sources of Turkish literature. Those mythologies used as inspiration sources, indicates the civilizations effected Turkish society. Professor Selçuk Kırlı is a psychiatrist, his second literary work, Mitos, Kara Taşlar ve Ay Işığı (Mythos, Black Stones and Moonlight) is a story-inverse that deals with mythological themes. In this study, the plot of the book is presented, the mythological elements and the relations between them are detected and finally, the place of the book in Turkish Literature is tried to be determined.

Anahtar Kelimeler

Selçuk Kırlı, Mitos, Kara TaĢlar ve Ay IĢığı, mythology, story-in-verse

ÜÇ MİTOLOJİ, TEK KİTAP: MİTOS, KARA TAŞLAR VE AY IŞIĞI KİTABINDA MİTOLOJİK MİRASIN GÜNCELE TAŞINMASI

Öz

Geçmişte
doğayı açıklamak, varlığı anlamlandırmak amaçlarına hizmet eden mitoloji
zamanla bu işlevinden soyutlansa da kültürel ürünlerde kullanılmaya devam
etmiştir. Bütün dünya edebiyatları gibi Türk edebiyatı da başından beri
mitolojik kaynaklardan beslenmiştir. İslamiyet öncesinde Tengricilik’ten,
Budizm’den, Maniheizm’den beslenen Türk edebiyatına daha sonra Arap – Fars
mitolojilerine ait unsurlar girer. Tanzimat sonrasındaysa Batı mitolojisi edebî
ürünlerde etkisini göstermeye başlar. Edebî ürünlerde kullanılan mitolojiler,
Türk ulusunun etkisi altında kaldığı uygarlıkları işaret eder. Bir
psikiyatri profesörü olan Selçuk Kırlı’nın ikinci edebî kitabı olan Mitos, Kara Taşlar ve Ay Işığı,
mitolojik temlerin baskın bir biçimde işlendiği bir manzum hikâyedir. Bu
çalışmada Mitos, Kara Taşlar ve Ay Işığı kitabının
olay örgüsü ortaya konmuş, mitolojik unsurlar ve bu unsurlar arasındaki
ilişkiler incelenerek bu kitabın Türk edebiyatındaki yeri tespit edilmeye
çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Selçuk Kırlı, Mitos, Kara Taşlar ve Ay Işığı, mitoloji, manzum hikâye

Kaynakça

• Campbell, J. (2004). The Hero with a thousand faces – commemorative edition (Revised edition edition). Princeton, NJ: Princeton University Press.
• Chaucer, G. (2018). Canterbury hikâyeleri. (çev. N. Ağıl). (6. basım). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Ercilasun, A. B. (2013). Türk dili tarihi / başlangıçtan yirminci yüzyıla (13. basım). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Erdal, T. (2013). Şiirin esin kaynağı olarak mitoloji. Folklor/Edebiyat, 19(76), 21.
• Graves, R. (1987). Larousse encyclopedia of myth by Robert Graves. Prometheus Press.
• Greek mythology | gods, stories, & history. https://www.britannica.com/topic/Greek-mythology
• Hoppe, H. H. (2017). Short history of man: progress and decline. Ludwig von Mises Institute.
• Jung, C. G. (2015). Dört arketip. (çev. Z. A. Yılmazer). (5. basım). İstanbul: Metis Yayınları.
• Kaplan, M. (2016). Şiir tahlilleri-2 (Cumhuriyet devri Türk şiiri). (ed. Kollektif). (25. basım). İstanbul: Dergah Yayınları.
• Kırlı, S. (2018). Mitos, kara taşlar ve ay ışığı. Ankara: Kanguru Yayınları.
• Küçük, S. (2017). Türk edebiyatında mitoloji arayışları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 37, 69-90.
• Mahmudova, A. (2011). Sarıkız efsanesi ve Azerbaycan efsanelerinde dağ ve su kültlerinin sentezi. International Symposium on Kaz Mountains (Mount Ida) and Edremit, İzmir: Edremit Belediyesi Kültür Yayınları, 70-77.
• Makowski, J. F. (1985). Persephone, psyche, and the mother-maiden archetype. The Classical Outlook, 26, 73-78.
• Sınar Uğurlu, A. S. (2018). Bir psikiyatri profesörünün edebî tecrübesi: biraz argo. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 7(2), 1416-1427.
• Tanpınar, A. H. (2010). XIX. Asır Türk edebiyatı tarihi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Tanyu, H. (1968). Türklerde taşla ilgili inançlar. Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Tökel, D. A. (2000). Divan şiirinde mitolojik unsurlar şahıslar mitolojisi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Volkan, R. (2013). Türk mitolojisinde iyilik tanrısı ülgen’in inanıştaki yeri, tasviri ve kökeni. Bilim ve Kültür - Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisi, 1, 192-198.