YABANCILARA TÜRKÇE ÖĞRETİMİNE YÖNELİK DERS KİTAPLARININ KONUŞMA BECERİSİ AÇISINDAN KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 2, 1068 - 1098, 15.06.2019

Sevil Hasırcı

Öz

Yabancı
dil öğretiminde her bir beceri birbirini bütünler bir biçimde ele alındığı
sürece dilsel yeterlik sağlanmaktadır. Bu yeterliğin sağlanmasına dönük olarak
başvurulan araç-gereçlerin başında ise ders kitapları gelmektedir. Ders
kitaplarında her bir becerisinin nasıl uygulandığına ilişkin yapılan sistematik
bir çözümleme, ders kitaplarının olumlu ve eksik yönlerinin keşfedilmesi
açısından önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı, yabancılara Türkçe öğretimine
dönük ders kitaplarını (Gazi Üniversitesi Yabancılar İçin Türkçe, Yedi İklim
Türkçe ve İstanbul Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı) konuşma becerisi
etkinlikleri açısından karşılaştırmaktır. Bu amaç doğrultusunda incelemeye
alınan her bir ders kitabındaki etkinlik; ünite içindeki dağılımı, soru
türleri, doğruluk ve akıcılık, etkileşim, gerçek yaşama yer verme, grup
etkinliği oluşturma, gerçekleşme anı (alıştırma öncesi, sırası, sonrası), diğer
becerilerle ve konuşma etkinlikleriyle ilişkilendirilme ile görsel ve metinsel
destekle planlanması açısından değerlendirilmiştir. Nitel bir araştırma olan bu
çalışmada, belge (doküman) incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma
sonucunda öğretmen merkezli etkinliklerden çok öğrenci merkezli etkinliklere (doğruluk-akıcılık
bileşkesi, iletişime dönük soru türleri, öğrenci-öğrenci etkileşimi, gerçek
yaşama odaklanma, grup etkinliği) daha çok ağırlık verilmesi; dilsel
becerilerdeki bütünsellikte okumanın yanı sıra yazma ve dinleme becerisinin de
dengeli bir biçimde ele alınması; konuşma etkinliklerinde hazırlık sürecinin
gözetilmesi gerektiğine ulaşılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Yabancılara Türkçe öğretimi, konuşma becerisi, ders kitapları

Kaynakça

• Akbulut, S. ve Yaylı, D. (2015). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi A1-A2 düzeyi ders kitapları üzerine bir izlence çalışması. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, II, 35-46.
• Aksoy, B. (2011). Yabancı dil olarak Türkçe ders kitaplarında Türk imgesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.Aktaş, T. (2004). Yabancı dil öğretiminde iletişimsel yeti. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12, 45-58.
• Allwright, R. L. (1981). What do we want teaching materials for? ELT Journal, 36(1), 5-18.
• Arslan, N. ve Durukan, E. (2014). Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarında sözvarlığı unsurlarının incelenmesi. International Journal of Language Academy, 2(4), 247-265.
• Avrupa Konseyi (Council of Europe) (2001). Common european framework of reference for languages: learning, teaching, assessment (CEFR)- Strasbourg. UK: Cambridge University Press. https://rm.coe.int/1680459f97 (Erişim Tarihi: 15.07.2018).
• Biçer, N. ve Kılıç, B. S. (2017). Suriyeli öğrencilere Türkçe öğretmek için kullanılan ders kitaplarının öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(4), 649-663.
• Bilgin, N. (2006). Sosyal bilimlerde içerik analizi: teknikler ve örnek çalışmalar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Bueno-Alastuey, M. C. ve Agulló, G.L. (2015). A tool to analyze oral competence development in EFL textbooks. Revista Española de Lingüística Aplicada/ Spanish Journal of Applied Linguistics,, 28(1), 73–96.
• Büyükikiz, K. K. (2014). Yabancılara Türkçe öğretimi alanında hazırlanan lisansüstü tezler üzerine bir inceleme. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(25), 203-213.
• Chastain, K. (1988). Developing second language skills: theory and practice. San Diego: Harcourt Brace Jovanovich Publishers.
• Çakmak, M. (2000). Sınıf ortamı ve grup etkileşimi. (ed. Leyla Küçükahmet). Sınıf Yönetiminde Yeni Yaklaşımlar içinde s. 27-46. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Çetinoğlu, G. ve Güllülü, M. (2018). A2 seviyesi için hazırlanmış İstanbul Yabancılara Türkçe Öğretim Seti ve Yunus Emre Enstitüsünün Yedi İklim Setinin kültürel aktarım açısından karşılaştırılması. Turkish Studies, 13(4), 321-344.
• Çolak, M. (2018). Yabancı/ikinci dil olarak Türkçe konuşma becerisinin Yedi İklim B1 düzeyi ders materyalleri üzerinden değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Demir, D. (2014). Yabancı dil olarak Türkçe öğretim kitaplarının kültürel içeriği. Hacettepe Üniversitesi Yabancı Dil Olarak Türkçe Araştırmaları Dergisi, 1, 53-62.
• Ercan, A. N. (2015). Yabancılara Türkçe öğretimi üzerine yapılmış lisansüstü tezlerin çeşitli değişkenler açısından analizi. Türkçenin Eğitimi-Öğretimine Yönelik Çalışmalar içinde (s. 2-12). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Erol, H. F. (2014). Yabancı dil olarak Türkçe ders kitaplarında okunabilirlik. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 50, 29-38.
• Fidan, D. (2016). Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi ders kitaplarındaki dilbilgisi konuları ve öğretmen-öğrenici görüşleri. Turkish Studies, 11(14), 257-276.
• Göçen, G. (2016). Yabancılar için hazırlanan Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığı ile yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlerin yazılı anlatımlarındaki sözvarlığı. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Göçer, A. (2007). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan ders kitaplarının ölçme ve değerlendirme açısından incelenmesi. Dil Dergisi, 137, 30-46.
• Gülçiçek Esen, D. ve Yurtseven Yılmaz, H. (2016). Yabancılara Türkçe öğretimi ders/çalışma kitaplarının kültürlerarası deneyim bağlamında incelenmesi. (ed. A. Okur, B. İnce ve İ. Güleç) Yabancılara Türkçe Öğretimi Üzerine Araştırmalar içinde (s. 221-234). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Türk Dili Öğretimi Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları.
• Güleç, İ. ve Ömeroğlu, E. (2016). Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarının biçimsel özellikleri. (ed. A. Okur, B. İnce ve İ. Güleç) Yabancılara Türkçe Öğretimi Üzerine Araştırmalar içinde (s. 69-83). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Türk Dili Öğretimi Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları.
• Güneş, F. (2011). Dil öğretim yaklaşımları ve Türkçe öğretimindeki uygulamalar. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 123-148.
• Harputoğlu, B. (2016). Yabancı dil olarak Türkçe ve ana dil Türkçe ders kitaplarında öğrenme stratejilerinin incelenmesi. (ed. A. Okur, B. İnce ve İ. Güleç). Yabancılara Türkçe Öğretimi Üzerine Araştırmalar içinde (s. 97-111). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Türk Dili Öğretimi Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları.
• Hasekioğlu, I. (2009). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde sözcük bilgisi öğretimi-Yeni Hitit Yabancılar İçin Türkçe 1 serisinde sözcük öğretiminin değerlendirilmesi ve sözcük öğretimi için uygulama örnekleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hussin, H. (2006). Dimensions of questioning: a qualitative study of current classroom practice in Malaysia. The Electronic Journal for English as a Second Language, 10(2), 1-18.
• Hutchinson, T. ve Waters, A. (1987). English for specific purposes: a learning-centred approach. Cambridge: Cambridge University Press.
• Hutchinson, T. ve Torres, E. (1994). The textbook as agent of change. ELT Journal, 48(4), 315-328.
• Kalenderoğlu, (2016). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan orta düzey (B1, B2) ders kitaplarında kelime öğretimi: Gazi Üniversitesi TÖMER örneği. (ed. A. Okur, B. İnce ve İ. Güleç). Yabancılara Türkçe Öğretimi Üzerine Araştırmalar içinde (s. 49-54). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Türk Dili Öğretimi Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları.
• Kara, M. ve Çekici, Y. E. (2017). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan ders kitaplarında metinler arası aşamalılık: Yedi İklim Türkçe ve İzmir üzerine karşılaştırmalı bir inceleme. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 411-426.
• Karababa, C. ve Karagül, S. (2013). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlere yönelik gereksinim çözümlemesi. Eğitim ve Bilim, 38(170), 361-371.
• Köse, D. ve Özsoy, E. (2016). Almanya ve Tayvan’da yabancı dil Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarının görev odaklı öğretime göre karşılaştırılması. (ed. A. Okur, B. İnce ve İ. Güleç). Yabancılara Türkçe Öğretimi Üzerine Araştırmalar içinde (s. 113-121). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Türk Dili Öğretimi Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları.
• Kurudayıoğlu, M. ve Sapmaz, S. (2016). Yabancı dil olarak Türkçe konuşma öğretimine dair öğretmen bilişleri. Zeitschrift Für Die Welt Der Türken / Journal Of World Of Turks, 8(3), 85-102.
• Littlewood, W. (2004). The task-based approach: Some questions and suggesitons. ELT Journal, 58(4), 319-326.
• Miles, M. B. ve Huberman, M. A. (1994). Qualitative data analysis: an expanded sourcebook. (2. Baskı). California: Sage Publications.
• Nunan, D. (1988). Principles of communicative task design. Bikram K. Das (Ed.) Materials for Language Learning and Teaching. Anthology Series 22, Singapore: SEAMEO Regional Language Centre, 16-29.
• Ökten, C. E. ve Kavanoz, S. (2014). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimini hedefleyen ders kitaplarında kültür aktarımı. Turkish Studies, 9(3), 845-862.
• Ökten, C. E. ve Sauner-Leroy, M. H. (2016). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimindeki kip ve zaman anlayışı değerlendirmeleri ve önerileri. (ed. A. Okur, B. İnce ve İ. Güleç). Yabancılara Türkçe Öğretimi Üzerine Araştırmalar. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Türk Dili Öğretimi Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları, 161-167.
• Pirinç, D. (2010). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde ortaçların incelenmesi ve öğretimi -Yeni Hitit Yabancılar için Türkçe ders kitabı orta 2 örneğinde. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sarışık, D. ve Duman Kaya, E. (2016). Fiziksel-duygusal-kültürel yönteme göre yabancılar için Türkçe ders kitaplarının değerlendirilmesi. (ed. A. Okur, B. İnce ve İ. Güleç). Yabancılara Türkçe Öğretimi Üzerine Araştırmalar. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Türk Dili Öğretimi Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları, 199-213.
• Şimşek, M. R. (2018). Yabancılar için İngilizce ve Türkçe ders kitaplarındaki kültürel içeriklerin karşılaştırması. Bilig, 84, 301-327.
• Şimşek, M. R. ve Dündar, E. (2015). Yabancı dil olarak Türkçe ders kitaplarının kültürel içeriğinin üç çevre modeline göre çözümlenmesi. Turkish Studies, 10(3), 891-906.
• Tabak, G. ve Göçer, A. (2017). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde A1-C1 düzey dinleme etkinliklerinin incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 6(3), 400-411.
• Tiryaki, E. ve Doğan, S. Ö. (2017). Yabancılara Türkçe öğretimindeki ders kitaplarındaki okuma metinlerinin bilgi türleri açısından incelenmesi (İstanbul C1/+ örneği). Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(3), 503-518.
• Tunay, A. (2010). Avrupa dil çerçevesinin yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitaplarına uygulanışının değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tüm, G. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitaplarına yöntemsel bakış: tümevarım ve tümdengelim yöntemleri. Turkish Studies, 12(33), 491-500.
• Tüm, G. ve Sarkmaz, Ö. (2012). Yabancı dil Türkçe ders kitaplarında kültürel ögelerin yeri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 448-459.
• Uğur, F. ve Azizoğlu N. İ. (2016). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan ders kitaplarının sözcük öğretimi açısından değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(1), 151-166.
• Ur, P. (1992). A course in language teaching. Cambridge: Cambridge University Press.
• Ülker, N. (2007). Hitit ders kitapları örneğinde yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kültür aktarımı sürecine çözümleyici ve değerlendirici bir bakış. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ünlü, N. A. (2015). Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarından Hitit 1 ve Yeni Hitit 1’deki dilbilgisi sunumu ve alıştırmalarının karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi Yabancı Dil Olarak Türkçe Araştırmaları Dergisi, 2, 137-150.
• Wajnryb, R. (1992). Classroom observation tasks. Cambridge: Cambridge University Pres.
• Wen-Cheng, W., Chien-Hung, L. ve Chung-Chieh, L. (2011). Thinking of the textbook in the ESL/EFL classroom. English Language Teaching, 4(2), 91-96.
• Yavuz Kırık, M. (2015). Interaction level of speaking activities in a coursebook series of teaching Turkish as a foreign language. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 12-2(24), 133-145.
• Yaylı, D. ve Yaylı, D. (2018). Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarında yazma etkinliklerinin değerlendirilmesi (Yedi İklim Türkçe örneği). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, 132-145.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, Ü. (2004). Beyaz Rusya Minsk Devlet Dilbilim Üniversitesi yabancılar için Türkçe dil eğitimi programının değerlendirilmesi üzerine bir alan çalışması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldız, Ü. (2015). An investigation into european learners’ needs with regards to Turkish as a foreign language. Anthropologist, 19(3), 585-596.
• Yılmaz, F. (2012). Cultural transmission through teaching Turkish as a foreign language course books. Turkish Studies, 7(3), 2751-2759.
• Yılmaz, F. (2014). An investigation into students’ Turkish language needs at Jagiellonian University in Poland. Educational Research and Reviews, 9(16), 555-561.
• Zenk, O. (2008). Yabancı dil olarak Türkçe ders kitaplarının oluşturmacı kuramın ilkeleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.