TÜRKÇE ÖĞRETMENLERİNİN SÖZEL OLMAYAN İLETİŞİM DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 2, 1099 - 1118, 15.06.2019

Ayşe Şimşek Sıddık Bakır

Öz

Bu
araştırmanın amacı, ortaokullarda görev yapmakta olan Türkçe öğretmenlerinin
sözel olmayan iletişim davranışlarını cinsiyet ve mesleki deneyim değişkenine
göre ortaya koymaktır. Betimsel nitelikteki bu çalışmada tarama modeli
kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini, 2018-2019 eğitim öğretim yılında Erzurum
ili merkez Aziziye, Palandöken ve Yakutiye İlçe Millî Eğitim Müdürlüklerine
bağlı ortaokullarda görev yapan 316 Türkçe öğretmeni oluşturmaktadır.
Araştırmanın örneklemi ise bu okullarda görev yapan 250 Türkçe öğretmenidir.
Araştırma verileri anket tekniği kullanılarak toplanmıştır. Verilerin
analizinde Ki-Kare testi uygulanmıştır. Elde edilen bulgular doğrultusunda,
Türkçe öğretmenlerinin sözel olmayan birçok iletişim davranışını kullanmakta
olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca bu davranışların bir kısmının cinsiyet ve
mesleki deneyime göre anlamlı farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

İletişim, sözsüz iletişim, beden dili, Türkçe öğretmeni

Kaynakça

• Akbaba, A. ve Turhan, M. (2016). İlköğretim okul binalarının fiziksel sorunlarına ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi (Van ili örneği). Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 12, 341-357.
• Akyıldız, H. (1989). Öğretmen özelliklerinin öğretim sürecine etkisi. Eğitim ve Bilim, 13(74), 43-52.
• Altıntaş, E. ve Çamur, D. (2013). Beden dili sözsüz iletişim. Ankara: Mentis Yayıncılık.
• Alyılmaz, C. (2015). İpek yolu kavşağının ölümsüzlük eserleri. Ankara: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Alyılmaz, C. ve Er, O. (2016). Yabancılara Türkçe öğretimi uygulamalarında öğretmenlerin kültürel farkındalık oluşturmadaki etkisinin değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(3), 1392-1413.
• Alyılmaz, S. (2018). Türkçe öğretiminde hedef kitlenin / “öğrenen”in önemi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2452-2463.
• Bağcı, M. (2008). Öğretmenin beden dilinin öğrenciler tarafından algılanması. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bakır, S. (2014). Bir eğitim kurumu olarak ahilik ve Hülya Taş’ın “günümüz Bursa esnafında ahilik kültüründen izler” adlı eseri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3(1), 406-415.
• Başol, G. ve Altay, M. (2009). Eğitim yöneticisi ve öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Kurum ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15(58), 191-216.
• Bayrakdar, N. (2014). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerinin mesleklerinden beklentileri ve mesleki tükenmişlik algıları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(37), 40-60.
• Benzer, A. (2015). Türkçe öğretiminde beden dili kullanımının öğrenme ve tutum üzerindeki rolü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(1), 33-47.Biçer, N. (2012). Hunlardan günümüze yabancılara Türkçe öğretimi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 1(4), 107-133.
• Biçer, N., Çoban, İ. ve Bakır, S. (2014). Türkçe öğrenen yabancı öğrencilerin karşılaştığı sorunlar: Atatürk Üniversitesi örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(29), 125-135.
• Celep, C. ve Erdoğan, S. (2002). Ortaöğretimde olumlu öğretmen-öğrenci ilişkileri. Eğitim ve Bilim, 27 (124), 13-22.
• Cooper, K. (1987). Sözsüz iletişim. (T. Yalkı, çev.). İstanbul: İlgi Yayınları.
• Cüceloğlu, D. (2010). İnsan ve davranışı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çakmak, V. ve Aktan, E. (2016). Öğretmen öğrenci iletişiminin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(56), 83-97.
• Çalışkan, N. (2003). Sınıf öğretmenlerinin sözel olmayan iletişim davranışlarının değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çalışkan N., Karadağ E. ve Çalışkan N. F. (2010). Eğitim iletişim ve öğretmenin beden dili. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Dutta, A. (2011). Çağdaş yaşamın sessiz dili-beden dili. İstanbul: Arunas Yayıncılık.
• Düzgün, S. ve Selçuk, Z. (2018). Sözsüz iletişim becerilerinden öğretmenlerin öğrencilerle göz teması kurma davranışlarının bazı değişkenler açısından değerlendirilmesi. Erciyes İletişim Dergisi, 5(4), 771-795.
• Er, O., Biçer, N. ve Bozkırlı, K. Ç. (2012). Yabancılara Türkçe öğretiminde karşılaşılan sorunların ilgili alan yazını ışığında değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 1(2), 51-69.
• Erdem, A. R. ve Okul, Ö. (2015). Sınıf öğretmenlerinin öğrencilerle iletişim becerileri. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(1), 1-8.
• Erol, K. ve Erol, E. E. (2015). Dil-iletişim ilişkisi kapsamında beden dilinin işlevi. International Journal of Social Science, 35, 89-97.
• Geçer, A. ve Deryakulu, D. (2004). Öğretmen yakınlığının öğrencilerin başarıları, tutumları ve güdülenme düzeyleri üzerindeki etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 40, 518-543.
• Gökçeli, S. (2013). Lise öğrencilerinin öğretmenlerin beden diline yönelik tutumları: Adana-Kozan Fatih Anadolu Lisesi örneklemi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Türkçenin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı, 11, 543-572.
• Göksoy, S. (2017). Okulların altyapı yeterliliği. Uluslararası Liderlik Eğitimi Dergisi, 1(1), 9-15.
• Gürsel, M. (2014). Öğretim yılı öncesi hazırlıklar. Z. Kaya (Yay. haz.), Sınıf yönetimi içinde (ss. 339-358). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. (24. baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kaya, İ. (2011). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin beden dili hareketlerinin öğrencilerin sosyal bilgiler dersine ilişkin tutumlarına etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kıldan, A. O. (2011). Öğretmen-çocuk ilişkilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 103-120.
• Mehrabian, A. (1971). Silent messages. Belmont: Wadsworth Publishing Company.
• Mert, O., Alyılmaz, S., Bay, E. ve Akbaba, S. (2009). Orhun yazıtlarındaki toplumsal değerlerin öğretmen adayları tarafından algılanma düzeyleri üzerine inceleme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(9), 279-287.
• Nacar, F. S. ve Tümkaya, S. (2011). Sınıf öğretmenlerinin iletişim ve kişiler arası problem çözme becerilerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 10(2), 493-511.
• Navarro, J. (2017). Beden dili. İstanbul: Alfa Yayıncılık.
• Özben, Ş. ve Argun, Y. (2003). İlköğretim öğretmenlerinin umutsuzluk ve tükenmişlik düzeyleri üzerine bir araştırma. Ege Eğitim Dergisi, 1(3), 36-48.
• Özbent, S. (2007). Sınıfta beden dili. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(2), 259-289.
• Özdayı, N. (1997). Liselerde görev yapan öğretmenlerin eğitim ortamlarının değerlendirilmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 9, 311-319.
• Sadioğlu, Ö. (2018). Öğretmenlik uygulaması alan sınıf öğretmeni adaylarının sınıfta kullandıkları beden dilinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 45, 190-209.
• Sarıkaya, N. ve Altunışık, R. (2011). Kişisel bakım olgusu ve kişisel bakım ürünlerine yönelik tüketici tutum ve tercihlerini etkileyen faktörler üzerine bir araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 389-413.
• Schober, O. (2000). Beden dili. (S. Özbent, çev.). İstanbul: Arion Basım Yayın.
• Şeker, A. (2000). Sınıf öğretmenlerinin iletişim becerileri ile sınıf atmosferi arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şen, S. (2006). Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi öğretmenlerinin beden dilinin kullanma düzeylerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma (Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezinden edinilmiştir. (Tez No. 187699).
• Thompson, J. J. (1994). Sözcüklerle dökülmeyenler sınıfta sözsüz iletişim (A. Ergin, çev.). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 27(2), 529-546.
• Tuna, Y. (2014). Etkili iletişimde bilişsel, duyuşsal ve davranışsal süreçler. U. Demiray (Yay. haz.) Etkili iletişim içinde (ss. 203-222). Ankara: Akademi Yayıncılık.
• Tutkun, Ö. F. (2014). Sınıf düzeni. Z. Kaya (Yay. haz.), Sınıf yönetimi içinde (ss. 235-265). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Uysal, B. (2013). Din kültürü ve ahlâk bilgisi öğretmenlerinin beden dilini kullanma yeterlilik düzeyi (Tuzla örneği) (Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezinden edinilmiştir. (Tez No. 350815)
• Üstünsel, G. (2011). Etkili iletişim becerileri ve beden dili (Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezinden edinilmiştir. (Tez No. 297731)