ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNDE ALGILANAN SOSYAL DESTEK VE GÜVENGENLİK İLE PSİKOLOJİK YARDIM GEREKSİNİMLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 2, 1222 - 1248, 15.06.2019

İhsan Akeren İsmail Ay

Öz

Bu
araştırmada üniversite öğrencilerinde algılanan sosyal destek ve güvengenliğin
psikolojik yardım gereksinimini yordama düzeyi incelenmiştir.

Araştırmanın
örneklemini Erzincan Üniversitesi’nde öğrenim gören 846 lisans öğrencisi
oluşturmaktadır. Araştırma betimsel yöntemlerden ilişkisel tarama modelinde
tasarlanmıştır.

Sonuç
olarak üniversite öğrencilerinin psikolojik yardım gereksinimlerinin cinsiyet,
sınıf seviyesi, barınma yeri, yaşadığı yer, anne babanın hayatta olma durumu
değişkenlerine göre anlamlı şekilde farklılaştığı; kardeş sayısı ve anne
babanın birliktelik durumu değişkenlerine göre ise herhangi bir farklılık
göstermediği tespit edilmiştir. Ayrıca algılanan sosyal destek ve güvengenlik
ile üniversite öğrencilerinin psikolojik yardım gereksinimleri arasında anlamlı
düzeyde ve negatif yönde ilişki olduğu tespit edilmiş olup algılanan sosyal
destek ve güvengenliğin psikolojik yardım gereksiniminin anlamlı birer
yordayıcısı oldukları saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal destek, güvengenlik, psikolojik ihtiyaçlar, psikolojik gereksinimler, psikolojik yardım gereksinimi

Kaynakça

• Alberti, R. ve Emmons, M. (2002). Atılganlık hakkınızı kullanın (Çev. S. Katlan). Ankara: Hyb Yayınları.
• Arslantaş, H., Dereboy, İ. F., Aştı, N. ve Pektekin, Ç. (2011). Yetişkinlerde profesyonel psikolojik yardım arama tutumu ve bunu etkileyen faktörler. ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 12(1): 17-23.
• Ateş, B. (2011). Ortaöğretim öğrencilerinin algıladıkları sosyal destek ile atılganlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Ay, İ. (2014). Üniversite öğrencilerinin psikolojik yardım gereksinimlerine ilişkin öznel faktörlerin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Ay, İ. ve Alver, B. (2013). Psikolojik yardım gereksinimi belirleme ölçeğinin geliştirilmesi: güvenirlik ve geçerlik çalışması. XII: Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi’nde sunulan bildiri, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
• Aytekin, F. ve Bulduk, S. (2000). Üniversite öğrencilerine verilen eğitim modellerinin davranış değişikliğine etkisinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 148,33-37.
• Bandura, A., Ross, D. and Ross, S. A. (1963). Vicarious reinforcement and imitative learning. The Journal of Abnormal and Social Psychology, 67(6), 601-607.
• Bayram, D. (1999). Bir grup gençte ruhsal belirti ile sosyal destek ilişkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Buluş, M. (1997). Üniversite öğrencilerinde yalnızlık. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(3), 82-90.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri (8. Basım). Ankara: Pegem Akademi.
• Canetti, L.,Bachar, E., Galili-Weisstub, E., De-Nour, A. K. and Shalev, A. Y. (1997). Parental bonding and mental health in adolescence. Adolescence, 32(126), 381-394.
• Cepeda-Benito, A. and Short, P. (1998). Self-concealment, avoidance of psychological services, and perceived likelihood of seeking Professional help. Journal of Counseling Psychology, 45(1), 58-64.
• Cihangir-Çankaya, Z. (2009a). Öğretmen adaylarında temel psikolojik ihtiyaçların doyumu ve iyi olma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(3). 691-711.
• Cihangir-Çankaya, Z. (2009b). Özerklik desteği, temel psikolojik ihtiyaçların doyumu ve öznel iyi olma: öz-belirleme kuramı. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(31), 23-31.
• Cohen, S.,Syme, S.L. (1985) Issues in the study and application of social support. Social Support and Health, 3, 3-22.
• Çakmak, Ö. ve Hevedanlı, M. (2004). Biyoloji öğretmen adaylarının kaygılarını etkileyen etmenler. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 1-11. [Online] http://pegem.net/dosyalar/dokuman/168.pdf adresinden Eylül 2016’da alınmıştır.
• Çebi, E. (2009). University Students’ Attitudes toward Seeking Psychological Help: Effects of Perceived Social Support, Psychological Distress, Prior Help-Seeking Experience and Gender. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çelikkaleli, Ö. ve Gündoğdu, M. (2005). Eğitim fakültesi öğrencilerinin psikolojik ihtiyaçları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(9), 43-53.
• Demaray, M., K., Malecki, C. K. (2002). The relationship between perceived social support and maladjustment for students at risk. Psychology in the Schools, 39(3), 305-316.
• Demir, A. (1990). Üniversite öğrencilerinin yalnızlık düzeylerini etkileyen bazı etmenler. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Doğan O, Doğan S, Çorapçıoğlu A. ve Çelik G. (1994). Üniversite öğrencilerinde depresyon yaygınlığı ve bazı değişkenlerle ilişkisi. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, (16), 148-151.
• Doğan, S., Kesici, Ş. (2015). Üstün yetenekli öğrencilerin psikolojik ihtiyaçlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. http://www.opusjournal.net/opusarsiv/2015-1/2015-1-3.pdf adresinden 28 Temmuz 2016’da alınmıştır.
• Doğan, T. (2008). Psikolojik belirtilerin yordayıcısı olarak sosyal destek ve iyilik hali. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(30), 30-44.
• Doğan, T. ve Yıldırım, İ. (2006). Üniversite öğrencilerinin iyilik halinin “arkadaşlık” ve “sevgi” boyutlarının incelenmesi. Eğitim Araştırmaları, 24, 77-86.
• Eisenberger, R.,Fasolo, P. and Davis-LaMastro, V. (1990). Perceived organizational support and employee diligence, commitment and innovation. Journal of AppliedPsychology, 75(1), 51-59.
• Eker, D. ve Arkar, H. (1995). Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeğinin faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği (FactorialStructure, Validity, andReliability of the Multi dimensional Scale of Perceived Social Support). Türk Psikoloji Dergisi, 34, 17-25.
• Eren, A. (1994). Lise öğrencilerinin yalnızlık düzeyleri ve psikolojik ihtiyaçlarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erim, B. (2001). Yetiştirme yurtlarında ve aileleri yanında yaşayan ergenlerin, benlik saygısı, depresyon ve yalnızlık düzeyleri ile sosyal destek sistemleri açısından karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erkan, S., Özbay, Y., Cihangir-Çankaya, Z. ve Terzi, Ş. (2012). Üniversite öğrencilerinin yaşadıkları problemler ve psikolojik yardım arama gönüllükleri. Eğitim ve Bilim, 37(164).
• Gençtanırım, D. ve Tay, B. (2015). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Psikolojik İhtiyaçları. İlköğretim Online, 14(2), 647-656.
• Günalp, A. (2007). Farklı anne baba tutumlarının okul öncesi eğitim çağındaki çocukların özgüven duygusunun gelişimine etkisi (Aksaray ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güneş, F., Arslan, C. ve Eliüşük, A. (2014). Atılganlık eğitiminin üniversite öğrencilerinin kişiler arası problem çözme, algılanan sosyal destek ve atılganlık düzeyleri üzerine etkisi (The impact of assertiveness training on ınterpersonal problem solving perceived social support and assertiveness of university students). Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 456-474.
• Granot, T. (2005). Without you: Children and young people growing up with loss and its effects. UK and USA: Jessica Kingsley Publishers.
• Greenidge, W. L., Daire, A. P. and Lewis, S. (2011). The role of outcome expectations, social stigma, and perceived social support in the attitudes towards seeking counseling of Caribbean clients. Ideas and research you can use: VISTAS 2011.
• Hamurcu, H. (2011). Ergenlerin yetkinlik inançları ve psikolojik iyi oluşlarını yordamada psikolojik ihtiyaçlar. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• İmamoğlu, O. ve Yasak, Y. (1993). Önerilen dengelenmiş toplumsal birey modeli ışığında üniversite gençliğinin sorunları: 1982-1992 döneminde yayınlanan araştırmalara ilişkin bir değerlendirme, yorum ve öneriler. Türk Psikoloji Dergisi, 8(30), 20-27.
• Kaltiala-Heine, R.,Rimpela, M., Rantanen, P. and Laippala, P. (2001). Adolescent depression: the role of discontinuities in lifecourse and social support. Journal of Affective Disorders, 64, 155-166.
• Karalp, A. (2009). Lise öğrencilerinin psikolojik yardım almaya ilişkin tutumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kasatura, İ. (1998). Kişilik ve özgüven (1. Basım). İstanbul: Evrim Kitabevi.
• Koç, M., Polat, Ü. (2006). Üniversite öğrencilerinin ruh sağlığı. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 3(2), 1-22.
• Köse, E. (2009). Yurtta kalan ve ailesiyle birlikte yaşayan lise öğrencilerinin yalnızlık ve sosyal destek düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kutlu, M. (2003). Yetiştirme yurdunda ve ailesiyle birlikte kalan öğrencilerin yalnızlık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. İnönü Üniversitesi 9-11 Temmuz VII. Ulusal Psikoloji ve Rehberlik Danışma Kongresi Bildiri Özetleri Kitabı (Editör. H. Atılgan ve M. Saçkes), s.11. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Lee, J. Y. ve Ciftci, A. (2014). Asian international students’ socio-cultural adaptation: Influence of multicultural personality, assertiveness, academic self-efficacy, and social support. International Journal of Intercultural Relations, 38, 97-105.
• Maiuro, R. D., Cahn, T. S. and Vitaliano, P. P. (1986). Assertiveness deficits and hostility in domestically violent men. Violence and Victims, 1(4), 279-289.
• Malinauskas, R. (2010). The associations among social support, stress, and life satisfaction as perceived by injured college athletes. Social Behavior and Personality, 38(6), 741-752.
• McWhirter, J., Voltan-Acar, N. (2000). Ergen ve çocukla iletişim: öğretme, destekleme ve çocuk yetiştirme sanatı. Ankara: US-A Yayıncılık.
• Miville, M. L. ve Constantine, M. G. (2006). Sociocultural predictors of psychological help-seeking attitudes and behavior among Mexican American college students. Cultural Diversity and Ethnic Minority Psychology, 12(3), 420-432.
• Okanlı, A. (1999). Hemşirelik öğrencilerinin aile ve arkadaşlarından algıladıkları sosyal destek ile anksiyete düzeyi arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Özaydın, N. (2011). Mesleki müzik eğitimi alan öğrencilerin psikolojik ihtiyaçlarının ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Özdel, L., Bostancı, M., Özdel, O. ve Oğuzhanoğlu, N. K. (2002). Üniversite öğrencilerinde depresif belirtiler ve sosyodemografik özelliklerle ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 3(3), 155-161.
• Özgen, H. (2016). Üniversite öğrencilerinde okul tükenmişliği ile psikolojik yardım ihtiyacı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Perna, A. (2011). Factors ınfluencing help-seeking: university students' responses to mental health stigma. Master Thesis. Ottawa, Ontario: Carleton University,
• Sorias, O. (1988). Sosyal destek ve ruh sağlığı. Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 27(1), 359-369.
• Soylu, Ö. (2002). Üniversite sınavına hazırlanan öğrencilerin ailelerinden sosyal destek algılayıp algılamama durumlarına göre psikolojik belirtiler yönünden karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Stinglhamber, F.,Cremer, D. D. and Mercken, L. (2006). Perceived support as a mediator of the relationship between justice and trust: a multiple foci approach. Group & Organization Management, 31(4), 442-468.
• Şen, A.G. (2011). Atılganlık eğitiminin hemşirelik öğrencilerinin atılganlık düzeyine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Tan, H. H. ve Tan, C. S. (2000). Toward the differentiation of trust in supervisor and trust in organization. Genetic, Socia, and General Psychology Monographs, 126(2), 241-260.
• Taşdan, M., Yalçın, T. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin algıladıkları sosyal destek ile örgütsel güven düzeyleri arasındaki ilişki düzeyi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(4), 2609-2620.
• Taşocak G. (2001). Öğretmeden öğrenmeye: felsefi ve kurumsal temeller, stratejiler. I. Uluslararası ve Ulusal Hemşirelik Eğitimi Kongresi, Nevşehir.
• Tata, S. P. and Leong, F. T. (1994). Individualism-collectivism, social-network orientation, and acculturation as predictors of attitudes toward seeking Professional psychological help among Chinese Americans. Journal of Counseling Psychology, 41(3), 280-287.
• Tataker, T. (2003). Ergenlerin atılganlık düzeyi ile ruhsal sorunları arasındaki ilişkinin araştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Tokcan E. (1990). Öğrenci-öğretmen-yönetici yönünden eğitimin genel hedefleri. Türk Hemşireler Dergisi, 39:9-11.
• Topkaya, N. ve Büyükgöze Kavas, A. (2015). Algılanan sosyal destek, yaşam doyumu, psikolojik yardım almaya ilişkin tutum ve niyet arasındaki ilişkiler: bir model çalışması. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(2), 979-996.
• Toprak, H. (2014). Ergenlerde mutluluk ve yaşam doyumunun yordayıcısı olarak psikolojik sağlamlık ve psikolojik ihtiyaç doyumu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Uysal, H. (2006). Almanca bölümü öğrencilerinin ihtiyaçlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ültanır, E. (2005). Türkiye’de psikolojik danışma ve rehberlik (PDR) mesleği ve psikolojik danışman eğitimi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 102-111.
• Ünal, G. (2004). Bir grup üniversiteli gençte çekingenlik, aleksitimi ve benlik saygısının değerlendirilmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 7(4), 215-222.
• Ünsar, S., Kostak, M. A., Kurt, S. ve Erol, Ö. (2011). Hemşirelerin kendini gerçekleştirme düzeyleri ve etkileyen etmenler. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 4(1), 2-6.
• Vogel, D. L.,Wade, N. G., Wester, S. R., Larson, L. and Hackler, A. H. (2007). Seeking help from a mental healthp rofessional: the influence of one’s social network. Journal of Clinical Psychology, 63(3), 233–245.
• Voltan-Acar, N. ve Öğretmen, T. (2007). Kendini belirleme (güvengenlik) ölçeği geliştirme çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(27), 67-78.
• Wentzel, K. R. (1998). Social relationships and motivation in middle school: The role of parents, teachers, and peers. Journal of Educational Psychology, 90(2), 202-209.
• Yılmaz, S. (2005). Atılganlık eğitiminin hemşirelik öğrencilerinin atılganlık düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Yılmaz, E., Yılmaz, E. ve Karaca, F. (2008). Üniversite öğrencilerinin sosyal destek ve yalnızlık düzeylerinin incelenmesi. Genel Tıp Dergisi, 18(2), 71-79.
• Zimet, G. D., Dahlem, N. W., Zimet, S. G. & Farley, G. K. (1988). The multidimensional scale of perceived social support. Journal of personality assessment, 52(1), 30-41.