YAŞAYAN İNSAN HAZİNESİ BAĞLAMINDA BARTIN’DA MAKET USTASI AHMET GÜLDÜR

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 3, 1648 - 1665, 03.10.2019

İbrahim Gümüş

Öz

Birleşmiş
Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Teşkilatı (UNESCO), İkinci Dünya Savaşı’ndan
sonra küreselleşme ve popüler kültür karşısında yok olma tehlikesiyle karşı
karşıya kalan kültürleri korumak, onları gelecek nesillere aktarmak ve yaşatmak
için bir dizi önlem alıp program geliştirdi. 1989 yılındaki tavsiye kararı
doğrultusunda Güney Kore’nin usta insanlara dikkat çekmesiyle yaşayan insan
hazineleri sistemi ortaya çıktı. Usta kişi ifadesi somut olmayan kültürel miras
unsurlarını yaratan, bilgi ve becerisi yüksek insanları tanımlamaktadır.
Böylelikle somut olmayan kültürel mirasın üreticisi olan usta kişiler merkeze
alınarak korundu. Türkiye’de 2008 yılından günümüze âşık, karagöz, çini, keçe,
kispet gibi çeşitli geleneksel meslek ve sanat dallarından yetkinliği
ispatlanmış otuz kişi Yaşayan İnsan Hazinesi Ulusal Listesi’ne girmiştir.
Bartın’da ağaç maket ev yapımı sanatını icra eden Ahmet Güldür, mesleğini
yaklaşık yirmi yıldır sürdürmektedir. Geleneksel bilgi ve tecrübesini
çıraklarına aktarmaktadır. Maket evleriyle kent belleğinin korunması ve
aktarılmasına da katkı sunmaktadır. Bu makalede Bartın’da ağaç maket ustası
Ahmet Güldür’ün hayatı ve sanatı yaşayan insan hazineleri bağlamında
değerlendirilmiş ve ulusal envantere girmesi için bütün şartları sağladığı
tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yaşayan insan hazinesi, geleneksel meslek, maket yapımı, Ahmet Güldür

Kaynakça

• Duymaz, A. Ş. ve Aydoğdu, G. (2008). Geleneksel türk el sanatı alem’in son ustalarından: Sandıklılı Hacı Süleyman Sallı. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18, 247-256.
• Ersoy, A. (1993). XV. Yüzyıl osmanlı ağaç işçiliği. İstanbul: Marmara Üniveristesi Yayınları.
• Girard, F. (2019). Guidelines for the establishment of national “living human treasures” systems. https://ich.unesco.org/doc/src/00031-EN.pdf (Erişim Tarihi: 25.04.2019).
• Karatay, S. K. (2019). Aksaray ahşap işçiliği ve oyma sanatı. Journal of Awareness, 3(5), 145-150.
• Oğuz, M. Ö. (2007). UNESCO, kültür ve Türkiye. Millî Folklor Dergisi, 73, 5-11.
• Oğuz, M. Ö. (2008a). SOKÜM’ün korunması sözleşmesine giden yolda 1989 tavsiye kararı. Millî Folklor Dergisi, 80, 26-32.
• Oğuz, M. Ö. (2008b). UNESCO ve geleneğin ustaları. Millî Folklor Dergisi, 77, 5-10.
• Oğuz, M. Ö. (2018). Somut olmayan kültürel miras nedir? Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• Oğuz, M. Ö. (2013). Terim olarak somut olmayan kültürel miras. Millî Folklor Dergisi, 100, 5-13.
• Oğuz, M. Ö. (2018). UNESCO’nun 1972 ve 2003 sözleşmelerinin tavsiye organları: deneyimler ve sorunlar. Millî Folklor Dergisi, 120, 46-58.
• Özbolat, A. (2019). İcazet merasiminden mezuniyet törenine: bir geçiş dönemi ritüelinde süreklilik ve değişim. Millî Folklor Dergisi, 121, 102-114.
• Şimşek, E. (2015). Meddahlıkta, “yaşayan insan hazineleri listesi”ne eklenmesi gereken bir isim: Kadirlili Yusuf Sıra. Millî Folklor, 106, 5-13.
• Teke, S. G. (2018). Somut olmayan kültürel mirasın korunması sözleşmesi listelerinde yaşayan miraslar ve sabitlenen gelenekler. Millî Folklor Dergisi, 120, 19-31.
• Sözlü Kaynak Ahmet Güldür, 12 Mayıs 2019 tarihinde Bartın Merkez’de atölyesinde yapılan görüşme.