TÜRK EDEBİYATINDA MANZUM TECVÎDLERDEN RİSÂLE-İ TECVÎD

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 4, 1988 - 2005, 15.12.2019

Abdulsamet Özmen

Öz

Kur’ân-ı Kerîm, İslâm âleminin en önemli kutsal kaynağı olduğu
gibi eski Türk edebiyatının da -şüphesiz- en önemli kaynaklarındandır. Kur’ân-ı
Kerîm’in anlaşılıp beşerin hayatına tatbik edilmesinin yegâne yolu, onun hakikî
manada okunmasından ve anlaşılmasından geçmektedir. Bu ilâhî kitabın
okunmasının belli düzen ve kuralları vardır. Bahsedilen kurallar tecvîd ilminin
ana konusunu oluşturmaktadır. Tecvîd ilmi kitaplarda genellikle mensûr olarak
anlatılmıştır. Ancak klasik Türk şairleri birçok alanda olduğu gibi tecvîd
alanında da manzum eserler ortaya koymuşlardır. Bu çalışmanın konusu Nâcî isim
veya mahlasıyla bilinen bir şair tarafından yazıldığı tahmin edilen Manzum
Risâle-i Tecvîd adlı eserdir. Eserin müellifi ve te’lîf tarihi hakkında
kaynaklarda herhangi bir malûmata rastlanmamıştır. Bu çalışma giriş, eserin
anlatıldığı kısım ve sonuç bölümlerinden meydana gelmiştir. Çalışmanın giriş
kısmında tecvîd ilmi ve Türk
edebiyatında te’lîf edilen manzum tecvîdler hakkında genel bilgiler
verilmiştir. Daha sonra söz konusu eser, muhteva, dil-üslûp ve şekil
özellikleri açısından incelenmiştir. Çalışmada el yazması eser okuma, inceleme
ve analiz yöntemleri kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân-ı Kerîm, manzum tecvîd, klasik Türk edebiyatı, mahreç

Kaynakça

• Baran, B. (2018). Osmanlı Türkçesi öğretiminde Arapça Farsça ve eski Anadolu Türkçesinin yeri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2131-2142.
• Çetin, A. (2011). Tecvîd. C 40. DİA Yayınları.
• Devellioğlu, F. (2002). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lugat. Ankara: Aydın Kitabevi.
• Dilçin, C. (2009). Yeni tarama sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
• Karataş, T. (2011). Edebiyat terimleri sözlüğü. İstanbul: Sütûn Yayınları.
• Koyuncu, R. (2017). Kur’ân eğitiminde manzûm tecvîd geleneği: Cemzûrî ve tuhfetü’l-etfâl adlı manzûm eseri. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 21(3), 1497-1533.
• Nâcî (t. y.). Manzûm risâle-i tecvîd. Ankara Millî Kütüphane 06 Hk 3640/10.
• Mütercim Asım Efendi. (2009). Burhân-ı Katı. İstanbul: TDK Yayınları.
• Mütercim Asım Efendi. (2013). Kâmûsu’l-muhît tercümesi. (haz. Koç, M. ve Tanrıverdi, E.). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Temel, N. (2013). Kırâat ve tecvîd ıstılahları. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Yılmaz, O. (2015). Türk İslam Edebiyatı’nda manzûm tecvîdler. IV. Lisansüstü Çalışmaları Kongresi-Bildiriler Kitabı III, İstanbul.