BEŞİNCİ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN GÖRSEL OKUMA BECERİLERİNİN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 718 - 735, 15.06.2020

Gökhan Arı Seda Soylu

Öz

Çalışmanın amacı beşinci sınıf öğrencilerinin görsel okuma ve anlama becerilerinin ne durumda olduğunu belirlemektir. Bu doğrultuda araştırmaya katılan beşinci sınıf öğrencilerinin bilgi, konu, ana fikir, yardımcı fikir bulma; karşılaştırma ve çıkarım becerilerindeki durumları ile hangi tür görsel materyali anlama durumları belirlenmek istenmiştir. Ayrıca katılımcıların anlama durumları ile cinsiyet, Türkçe dersi başarıları, ailelerinin sosyo-ekonomik durumları, ayda okudukları ortalama kitap sayısı, günlük ortalama televizyon izleme ve görsel okumada kendilerini yeterli görme durumları arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Tarama yöntemine göre desenlenen çalışmaya Düzce’de bir devlet ortaokulunda öğrenim gören 203 beşinci sınıf öğrencisi katılmıştır. Katılımcılardan elde edilen veriler betimsel istatistik, T testi, Pearson Korelasyon analizi ve tek yönlü ANOVA testleri kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırmaya katılan beşinci sınıf öğrencileri görselleri anlamada en çok bilgiyi ayırt etme, en az ana fikir bulmada başarılı olmuşlardır. Görsel materyal türüne göre en çok afişleri anlamada, en az karikatürleri anlamada başarılı olmuşlardır. Katılım grubu öğrencilerinin yapılan testte aldıkları anlama puanları ile cinsiyet değişkeni ve televizyon izleme durumları arasında bir ilişki bulunmamıştır. Ancak anlama puanları ile Türkçe dersi başarı notları, ailelerinin sosyoekonomik durumları, ayda okudukları kitap sayısı ve görsellerle ilgili kendilerini yeterli görme düzeyleri arasında doğrusal bir ilişki tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okuryazarlık türleri, görsel okuma, okuma eğitimi

Kaynakça

• Akyol, H. (2014). Görsel okuma ve sunu (ed. A. Kırkkılıç ve H. Akyol). İlköğretimde Türkçe öğretimi (ss. 163-192). Ankara: Pegem Akademi, 4. baskı.
• Altun, A. (2005). Gelişen teknolojiler ve yeni okuryazarlıklar. Ankara: Anı.
• Arslan, A. (2012). Okuma becerisi ile ilgili makalelerde cinsiyet değişkeni. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 2(2), 251-265.
• Aydemir, Ö. E. (2016). Dördüncü sınıf Türkçe dersi öğretim programının görsel okuma ve sunu becerilerini geliştirme açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bartın: Bartın Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Aytaş, G. ve Kaplan, K. (2017). Medya Okuryazarlığı Bağlamında Yeni Okuryazarlıklar. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 18(2), 291-310.
• Balun, H. (2008). İlköğretim I. kademede uygulanan görsel okuma ve görsel sunu öğrenme alanının Türkçe öğretiminde kazanımlara ulaşmadaki etkililiği (Bingöl-Elazığ-Diyarbakır örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Baş, Ö. ve Kardaş, N. (2014). İlköğretim öğrencilerinin görsel okuma becerisi ile okuduğunu anlama becerisi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 230-243.
• Baş, Ö. ve Kardaş, N. (2014). İlköğretim öğrencilerinin görsel okuma becerisi ile okuduğunu anlama becerisi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 230-243.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz. Ş. ve Demirel, F. (2018). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. 25. Baskı, Ankara: Pegem Akademi,.
• Coiro, J., Knobel, M., Lankshear, C. and Leu, D. J. (Eds.). (2014). Handbook of research on new literacies. Routledge.
• Cope, B. and Kalantzis, M. (2000). Multiliteracies: literacy learning and the design of social futures. London: Routledge.
• Çam Aktaş, B. (2010). İlköğretim 1-5. Sınıflar Türkçe Öğrenci Çalışma Kitaplarındaki Görsel Okuma Etkinliklerinin İncelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 105-122.
• Çam, B. (2006). İlköğretim öğrencilerinin görsel okuma düzeyleri ile okuduğunu anlama, eleştirel okuma ve Türkçe dersi akademik başarıları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çarkıt, C. (2019). 2018 Türkçe dersi öğretim programı çerçevesinde hazırlanan 8. sınıf Türkçe ders kitabının değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(71), 1368-1376.
• Çelik, G. (2017). Türkçe derslerinde görsel okuryazarlık yoluyla okuma becerilerinin geliştirilmesi: Bir karma yöntem çalışması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Deniz, K., Tarakçı, R. ve Karagöl, E. (2019). Okuma kazanımları açısından ortaokul Türkçe ders kitapları. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(3), 688-708.
• Destebaşı, F. (2016). Yeni okuryazarlıklar: tanımı, kapsamı ve teorik ilkeleri. Turkish Studies, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11(3), 895-910.
• Doğan, B. (2015). Okuma ve Görsel Okumanın Bir Metnin Ana Düşüncesini Bulma ile Metni Analiz Etme Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 67-84.
• Downes, T. and Zammit, K. (2001). New Literacies for connected learning in global classrooms. Eds. H.Taylor and P. Hogenbirk. Information and communication technologies in education: The school of the future. IFIP TC3/WG3. 1. International Conference on The Bookmark of the School of the Future April 9–14, 2000, Viña del Mar, Chile (Vol. 58). Boston: Kluwer. (reprinted Springer).
• Elkins, J. (2009). The concept of visual literacy, and its limitations. (ed. James Elkins). Visual literacy (pp. 1-10). New York: Routledge.
• Erem Özdemir, N. H. (2015). Yaratıcı düşünme tekniklerinin 5. sınıf öğrencilerinin görsel okuma ve görsel sunu becerilerine etkileri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Göçer, A., Akgül, O. (2018). Türkçe eğitiminde karikatür kullanımı ve eğitsel değeri. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 4(2), 86-100.
• Güneş, F. (2013). Görsel okuma eğitimi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 1-17.
• Keskinkılıç, F. (2014). İlköğretim programlarında yer alan görsel okuryazarlık kazanımlarının değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Koçoğlu, E. (2016). Sosyal bilgiler dersinde karikatür kullanımının erişiye göre değerlendirilmesi. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 23, 299-318.
• Kuru, A. (2008). İlköğretim beşinci sınıf Türkçe dersi öğretim programında yer alan görsel okuma ve görsel sunu becerilerinin öğretmen görüşleri doğrultusunda incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Maden, S. ve Altunbay, M. (2016). Türkçe eğitiminde görsel sunu ve görsel okuma aracı olarak grafik ve tabloların kullanımı. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 5(4), 1971-1983.
• MEB (2018). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: MEB.
• OECD (2016). PISA 2018 draft analytical frameworks. https://www.oecd.org/pisa/data/PISA-2018-draft-frameworks.pdf (Erişim Tarihi: 06.01.2018).
• O'Neil, K. E. (2011). Reading pictures: Developing visual literacy for greater comprehension. The Reading Teacher, 65(3), 214-223.
• Onursoy, S. (2017). Görsel kültür ve görsel okuryazarlık. Türk Kütüphaneciliği, 31(1), 47-54.
• Örs, E. ve Baş, B. (2018). İkinci sınıf öğrencilerinin görsel okuryazarlığı üzerine bir araştırma. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(1), 95-113.
• Riddle, J. (2009). Engaging the eye generation: Visual literacy strategies for the K–5 classroom. Portland: Stenhouse Publishers.
• Sarıkaya, B. (2018). An investigation of secondary school students’ critical visual reading skills depending on different variables. Educational Policy Analysis and Strategic Research, 13(4), 26-36.
• Semizoğlu, R. (2013). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama ve görsel okuma düzeyi ile problem kurma becerisi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Wagner, T. (2008). The global achievement gap. New York: Basic Books.
• Weis, J. P. (2004). Contemporary literacy skills: Global initiatives. Knowledge Quest, 32(4), 12-15.
• Zammit, K. (2011). Charting a pathway: Embedding ICT and new literacies into the curriculum (eds. C.M.L. Ho, K.T. Anderson and A.P. Leong). Transforming literacies and language- multimodality and literacy in the new media age (pp. 9-22). New York: Continuum.