EVLİ BİREYLERİN BAĞLANMA STİLLERİ VE PSİKOLOJİK İYİ OLUŞLARININ EVLİLİK UYUMLARINI YORDAYICI ROLÜ

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 898 - 918, 15.06.2020

Aynur Karabacak Çelik , Muhammed Çiftçi

Öz

Bu araştırmada, evli bireylerde bağlanma stilleri ile psikolojik iyi oluşun evlilik uyumu üzerindeki yordayıcı etkisinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla ilişkisel modele uygun olarak tasarlanan araştırma, Erzurum il merkezi ve merkeze bağlı ilçelerde yaşayan 441 evli birey üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri, Psikolojik İyi Oluş Ölçeği, Evlilikte Uyum Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır.
Araştırma sonuçlarına göre, evlilik uyumunun alt boyutları olan anlaşma ve ilişki tarzı ile bağlanma stillerinin kaçınma alt boyutu arasında negatif yönlü, psikolojik iyi oluş ile pozitif yönlü anlamlı ilişkiler gösterdiği belirlenmiştir. Evlilik uyumunun anlaşma alt boyutu ile bağlanma stillerinin kaygı alt boyutu arasında negatif yönlü anlamlı ilişki olduğu bulunmuştur. Ayrıca bağlanma stillerinin kaçınma alt boyutu ile psikolojik iyi oluşun evlilik uyumunun anlaşma ve ilişki tarzı alt boyutlarını anlamlı düzeyde yordadığı gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bağlanma stilleri, psikolojik iyi oluş, evlilik uyumu

Kaynakça

• Açık, Ö. (2008). Evlilik uyumu ve bağlanma stilleri arasindaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ainsworth, M. S. (1989). Attachments beyond infancy. American Psychologist, 44(4), 709-716.
• Amiri, F., Rad, R. M. ve Hosseininik, S. S. (2018). Predicting marital adjustment, sexual satisfaction, and psychological well-being based on thought control strategies among teachers of Yasuj. Adab Al-Kufa, 2(37), 73-86.
• Aydoğan, D. ve Özbay, Y. (2018). Evlilikte fedakârlık doyumunun ilişkisel özgünlük ve evlilik doyumu bağlamında değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(2), 1276-1290.
• Bacanlı, H. (2001). Eş seçimi tercihleri. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(15), 7-16.
• Banse, R. (2004). Adult attachment and marital satisfaction: Evidence for dyadic configuration effects. Journal of Social and Personal Relationships, 21(2), 273-282.
• Bartholomew, K. ve Horowitz, L. M. (1991). Attachment styles among young adults: A test of a four-category model. Journal of Personality and Social Psychology, 61(2), 226-244.
• Bowlby, J. (1958). The nature of the child's tie to his mother. International Journal of Psycho-analysis, 39, 350-373.
• Bowlby, J. (1980). Attachment and loss: Vol. 3: Loss. Hogarth Press and the Institute of Psycho-Analysis.
• Brennan, K. A., Clark, C. L. ve Shaver, P. R. (1998). Self-report measurement of adult attachment: An integrative overview. In J. A. Simpson ve W. S. Rholes (Eds.), Attachment theory and close relationships (pp. 46-76). New York, NY, US: Guilford Press.
• Brennan, K. A. ve Shaver, P. R. (1995). Dimensions of adult attachment, affect regulation, and romantic relationship functioning. Personality and Social Psychology Bulletin, 21(3), 267-283.
• Brown, G. M. (2016). Examining parent’s marital adjustment and children’s social behaviour in nigerian secondary schools. International Journal of Sustainable Development, 11(1), 75-80.
• Busby, D. M., Boden, J., Niehuis, S., Reifman, A. ve Fitzpatrick, J. (2015). Predicting partner enhancement in marital relationships: The family of origin, attachment, and social network approval. Journal of Family Issues, 38(15), 2178-2199.
• Butzer, B. ve Campbell, L. (2008). Adult attachment, sexual satisfaction, and relationship satisfaction: A study of married couples. Personal Relationships, 15(1), 141-154.
• Calvo, V., Palmieri, A., Codamo, A., Scampoli, M. R. ve Bianco, F. (2015). Perceptions of parental bonding, adult attachment, and marital adjustment in prospective adoptive parents. An empirical study in the pre-adoptive period. Sexual and Relationship Therapy, 30(4), 419-432.
• Carr, D., House, J. S., Kessler, R. C., Nesse, R. M., Sonnega, J. ve Wortman, C. (2000). Marital quality and psychological adjustment to widowhood among older adults: a longitudinal analysis. The Journals of Gerontology Series B: Psychological Sciences and Social Sciences, 55(4), 197-207.
• Christensen, L. B., Johnson, R. B. ve Turner, L. A. (2015). Araştırma yöntemleri: Desen ve analiz. (çev. A. ALPAY). Ankara: Anı.
• Chung, K. ve Choi, E. (2014). Attachment styles and mother’s well-being among mothers of preschool children in Korea: The mediating role of marital satisfaction. Personality and Individual Differences, 69, 135-139.
• Clout, D. ve Brown, R. (2016). Marital relationship and attachment predictors of postpartum stress, anxiety, and depression symptoms. Journal of Social and Clinical Psychology, 35(4), 322-341.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
• Collins, N. L. ve Read, S. J. (1994). Cognitive representations of attachment: The structure and function of working models. In K. Bartholomew ve D. Perlman (Eds.), Attachment processes in adulthood: Advances inpersonal relationships (pp. 53–90). London: Kingsley.
• Collins, Z. R. (2008). Effects of enduring vulnerabilities on change in marital satisfaction: An examination of neuroticism, romantic attachment style, and parental marital quality. State University of New York at Binghamton.
• Danesh, E., Aminalroayaei, P. ve Nooripour, L. R. (2017). The relationship between resiliency, psychological well-being and marital satisfaction of ınfertile couples undergoing in vitro fertilization. Commonity Health, 4(3), 170-178.
• Dhar, S. (2015). Identity consistency, attachment and marital quality in Indian adults. Psychological Studies, 60(2), 239-243.
• Diener, E. (1984). Subjective well-being. Psychological Buletin, 95(3), 542-575.
• Diener, E., Scollon, C. N. ve Lucas, R. E. (2009). The evolving concept of subjective well-being: The multifaceted nature of happiness. In Assessing well-being (pp. 67-100). Springer, Dordrecht.
• Diener, E., Wirtz, D., Tov, W., Kim-Prieto, C., Choi, D. W., Oishi, S. ve Biswas-Diener, R. (2010). New well-being measures: Short scales to assess flourishing and positive and negative feelings. Social Indicators Research, 97(2), 143-156.
• Edgerton, J. (2002). Separation-individuation, adult attachment style, and college adjustment. Journal of Counseling and Development: JCD, 80(4), 484-492.
• Ekşi, H., Güneş, F. ve Yaman, N. (2018). Öğretmenlerin evlilik uyumlarının psikolojik iyi oluşları ve toplumsal cinsiyet rolleri açısından incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 8(50), 203-233.
• Erişti, A. (2010). Bağlanma stilleri, kişilik özellikleri ve evlilik uyumu arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Feeney, J. A. (1994). Attachment style, communication patterns, and satisfaction across the life cycle of marriage. Personal Relationships, 1(4), 333-348.
• Field, A. (2013). Discovering statistics using IBM SPSS statistics. London: Sage.
• Fincham, F. D. ve Beach, S. R. (1999). Conflict in marriage: Implications for working with couples. Annual Review of Psychology, 50(1), 47-77.
• Fuller, T. L. ve Fincham, F. D. (1995). Attachment style in married couples: Relation to current marital functioning, stability over time, and method of assessment. Personal Relationships, 2(1), 17-34.
• Gallo, L. C. ve Smith, T. W. (2001). Attachment style in marriage: Adjustment and responses to ınteraction. Journal of Social and Personal Relationships, 18(2), 263-289.
• Glenn, N. D. (1975). The contribution of marriage to the psychological well-being of males and females. Journal of Marriage and the Family, 37(3), 594-600.
• Glenn, N. D. (1990). Quantitative research on marital quality in the 1980s: A critical review. Journal of Marriage and the Family, 52(4), 818-831.
• Gülyüksel Akdağ, F. ve Cihangir-Çankaya, Z. (2015). Evli bireylerde psikolojik iyi oluşun yordanması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3).
• Hatch, D. L. (2008). Factors that influence the association between adult attachment and marital satisfaction. PhD Dissertation, Utah: Utah State University.
• Hazan, C. ve Shaver, P. (1987). Romantic love conceptualized as an attachment process. Journal of Personality and Social Psychology,52(3), 511–524.
• Huck, S. W. (2008). Reading statistics and research (5th ed.). Boston: Pearson.
• İşgör, İ. Y. (2017). Üniversite öğrencilerinin psikolojik iyi oluş düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(1), 494-508.
• Johnson, D. R., White, L. K., Edwards, J. N. ve Booth, A. (1986). Dimensions of marital quality: Towards methodological and conceptual refinement. Journal of Family Issues, 7(1), 31-49.
• Kafetsios, K. ve Sideridis, G. D. (2006). Attachment, social support and well-being in young and older adults. Journal of Health Psychology, 11(6), 863-875.
• Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• Keyes, C. L., Shmotkin, D. ve Ryff, C. D. (2002). Optimizing well-being: the empirical encounter of two traditions. Journal of Personality and Social Psychology, 82(6), 1007-1022.
• Kim, H. K. ve McKenry, P. C. (2002). The relationship between marriage and psychological well-being a longitudinal analysis. Journal of Family Issues, 23(8), 885-911.
• Kobak, R. R., Sudler, N. ve Gamble, W. (1991). Attachment and depressive symptoms during adolescence: A developmental pathways analysis. Development and Psychopathology, 3(4), 461-474.
• Kornaszewska Polak, M. (2016). Subjective loneliness, well-being and marital satisfaction in couples with different attachment styles. Polskie Forum Psychologiczne, 21(4), 514-533.
• Krejcie, R. V. ve Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement, 30(3), 607-610.
• Kublay, D. ve Oktan, V. (2015). Evlilik uyumu: değer tercihleri ve öznel mutluluk açısından incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(44), 25-35.
• La Guardia, J. G., Ryan, R. M., Couchman, C. E. ve Deci, E. L. (2000). Within-person variation in security of attachment: a self-determination theory perspective on attachment, need fulfillment, and well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 79(3), 367-387.
• Li, A., Robustelli, B. L. ve Whisman, M. A. (2016). Marital adjustment and psychological distress in Japan. Journal of Social and Personal Relationships, 33(7), 855-866.
• Locke, H. ve Wallace, K. (1959). Short marital-adjustment and prediction tests: Their reliability and validity. Marriage and Family Living, 21(3), 251-255.
• Lussier, Y., Sabourin, S. ve Turgeon, C. (1997). Coping stratecies as moderators of the relationships between attachment and marital adjustment. Journal of Social and Personal Relationships. 14(6), 777-791.
• Martins, T. C., Canavarro, M. C. ve Moreira, H. (2016). Adult attachment and dyadic adjustment: The mediating role of shame. The Journal of Psychology, 150(5), 560-575.
• McMillan, J. H. ve Schumacher, S. (2010). Research in education: Evidence-based inquiry. New Jersey: Pearson Higher Education.
• Meyers, S. A. ve Landsberger, S. A. (2002). Direct and indirect pathways between adult attachment style and marital satisfaction. Personal Relationships, 9(2), 159–172.
• Mikulincer, M. ve Florian, V. (2001). Attachment style and affect regulation: Implications for coping with stress and mental health. In G. Fletcher ve M. Clark (Eds.), Blackwell handbook of social psychology: Interpersonal processes (pp. 537-557). Oxford, UK: Blackwell.
• Mikulincer, M. ve Shaver, P. R. (2012). An attachment perspective on psychopathology. World Psychiatry, 11(1), 11-15.
• Mohammadi, K., Samavi, A. ve Ghazavi, Z. (2016). The relationship between attachment styles and lifestyle with marital satisfaction. Iranian Red Crescent Medical Journal, 18(4), 1-6.
• Özer, A. ve Cihan-Güngör, H. (2012). Yükleme tarzları, bağlanma stilleri ve kişilik özelliklerine göre evlilik uyumu. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 11-24.
• Özgüven, İ. E. (2009). Evlilik ve aile terapisi. Ankara: Nobel.
• Özmen, O. ve Atik, G. (2010). Attachment styles and marital adjustment of Turkish married individuals. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 5, 367-371.
• Pallant, J. (2001). SPSS survival manual: A step by step guide to data analysis using SPSS. Behaviour Change, 18(1), 58-62.
• Pearson, E. S. ve Hartley, H. O. (1966). Biometrika Tables for Statisticians, Volume 1. (3rd ed.). Cambridge United Kingdom: Cambridge University Press.
• Priel, B. ve Shamai, D. (1995). Attachment style and perceived social support: Effects on affect regulation. Personality and Individual Differences, 19(2), 235-241.
• Proulx, C. M., Helms, H. M. ve Buehler, C. (2007). Marital quality and personal well‐being: A meta‐analysis. Journal of Marriage and Family, 69(3), 576-593.
• Ryff, C. D. (1989). Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning of psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 57(6), 1069-1081.
• Ryff, C. D. ve Keyes, C. L. M. (1995). The structure of psychological well-being revisited. Journal of Personality and Social Psychology, 69(4), 719.
• Ryff, C. D. ve Singer, B. H. (2008). Know thyself and become what you are: A eudaimonic approach to psychological well-being. Journal of Happiness Studies, 9(1), 13-39.
• Sarı, T. (2012). Evli bireylerin ebeveyn algıları, otomatik düşünceleri ve bağlanma stillerinin evlilik doyumu ile ilişkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Selçuk, E., Günaydın, G., Sümer, N. ve Uysal, A. (2005). Yetişkin bağlanma boyutları için yeni bir ölçüm: Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri-II’nin Türk örnekleminde psikometrik açıdan değerlendirilmesi. Türk Psikoloji Yazıları, 8(16), 1-11.
• Shaver, P. ve Hazan, C. (1987). Being lonely, falling in love. Journal of Social Behavior and Personality, 2(2), 105-124.
• Shek, D. T. (2001). Paternal and maternal influences on family functioning among Hong Kong Chinese families. The Journal of Genetic Psychology, 162(1), 56-74.
• Sivandian, M., Besharat, M. A., Asgarabad, M. H. ve Moghadamzade, A. (2016). The moderating role of ego strength on the relationship between attachment styles and marital adjustment. Community Health, 3(1), 41-53.
• Solmuş, T. (2003). Romantik bağlanma (II) İlişkisel değişkenler ve ilişki süreci. Türk Psikoloji Bülteni, 9(28-29), 99-108.
• Solmuş, T. (2010). Bağlanma, evlilik ve aile psikolojisi. İstanbul: Sistem.
• Spanier, G. B. (1972). Romanticism and marital adjustment. Journal of Marriage and the Family, 34(3), 481-487.
• Sümer, N. (2006). Yetiskin bağlanma ölçeklerinin kategoriler ve boyutlar düzeyinde karşılaştırılması. Türk Psikoloji Dergisi, 21(57), 1.
• Sümer, N. ve Güngör, D. (1999a). Yetişkin bağlanma stilleri ölçeklerinin Türk örneklemi üzerinde psikometrik değerlendirmesi ve kültürlerarası bir karşılaştırma. Türk Psikoloji Dergisi, 14(43), 71-106.
• Tabachnick, B. G., ve Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics (5th ed.). Boston MA: Allyn & Bacon/Pearson Education.
• Telef, B. B. (2013). Psikolojik İyi Oluş Ölçeği (PİOO): Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(3), 374-384.
• Terzi, Ş. ve Çankaya, Z. C. (2016). Bağlanma stillerinin öznel iyi olmayı ve stresle başa çıkma tutumlarını yordama gücü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(31), 1-11.
• Tezer, E. (1986). Evli eşler arasındaki çatışma davranışları: Algılama ve doyum. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Therman, L. M., Buttenweiser, E., Ferguson, L. W., Johnson, W. B. ve Wilson, D. E (1938). Psychological factors in marital happiness. New York: McGraw Hill.
• Torquati, J. C. ve Raffaelli, M. (2004). Daily experiences of emotions and social contexts of securely and insecurely attached young adults. Journal of Adolescent Research, 19(6), 740-758.
• TUİK (2013). Türkiye İstatistik Kurumu.
• Tuncay-Senlet, E. (2012). Kadına yönelik aile içinde şiddetin bağlanma, evlilikte başa çıkma ve sosyal desteğin etkileri ile birlikte evlilik uyumu ve psikolojik durumlar. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Turanlı, P. (2010). Orta yetişkinlikte evlilik uyumu ile benlik saygısı ve bağlanma stilleri arasindaki ilişkinin saptanması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tutarel Kışlak, Ş. T. ve Çavuşoğlu, P. Ş. (2006). Evlilik uyumu, bağlanma biçimleri, yüklemeler ve benlik saygısı arasındaki ilişkiler. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 3(9),61-68.
• Tutarel Kışlak, Ş. ve Çabukça, F. (2002). Empati ve demografik değişkenlerin evlilik uyumu ile ilişkisi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 2(5), 35-42.
• Tutarel-Kışlak, Ş. (1999). Evlilikte Uyum Ölçeğinin (EUÖ) güvenirlik ve geçerlik çalışması. 3P Dergisi, 7(1), 50-57.
• Yeşiltepe, S. S. ve Çelik, M. (2014). Öğretmenlerin evlilik uyumlarının psikolojik iyi olma ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 13(3), 992-1013.