FUZÛLÎ’NİN BİR MURABBASININ METİNDİLBİLİMSEL AÇIDAN İNCELENMESİ

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 4, 1425 - 1441, 15.12.2020

Ruken Karaduman Soner İşimtekin

Öz

Metindilbilim, metin merkezli edebiyat kuramları içerisinde ön plana çıkan nispeten yeni bir metin çözümleme yöntemidir. Bu yöntem bir taraftan metinsellik ölçütlerini sorgularken diğer taraftan da metin üreticiye dair biçem özelliklerini ortaya koyar. Özellikle, modern edebiyat metinlerinde örneklerini sıkça görmeye başladığımız metindilbilimsel analizler, eserin yapısını ve içeriğini belirleme hususunda belli bir noktaya ulaşmaya başlamıştır. Buna karşın Klasik edebiyatımızda, metin eksenli inceleme yöntemleri, son dönemlerdeki yapısalcı ve ontolojik söylem çözümlemeleri dışında, genellikle şerh ve tahlil çalışmaları çerçevesinde devam etmektedir. Yapmış olduğumuz literatür taramaları, Klasik edebiyat metinlerinde, metindilbilim kuramının tüm yönleriyle ele alındığı bir çalışmanın eksikliğini göstermektedir. Bu bağlamda ilk inceleme örneklerinden biri olan çalışmamızda, Klasik edebiyat metinlerinin alternatif bir dilbilimsel inceleme yöntemi olan metindilbilim yaklaşımıyla kazandığı yeni boyutları ortaya koymayı hedefledik. Bu makalede, metnin bütününe yaklaşımı ile klasik belagat çalışmalarından ayrılan metindilbiliminin ortaya çıkışı, amaçları, metnin anlaşılmasına sunduğu katkılar üzerinde durulmuş ve Fuzûlî'nin mütekerrir bir murabba örneği olan manzumesi metindilbilim ölçütleri esas alınarak çözümlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk edebiyatı, metindilbilim, Fuzûlî, murabba, çözümleme

Kaynakça

• Aksan, D. (1995). Şiir dili ve Türk şiir dili (dilbilim açısından abakış). Ankara: Renkmay Yayınları. Aktaş, H. (2011). Celladına gülümseyan şair İsmet Özel metindilbilimsel bir çözümleme. Rize: Yort Savul Yayınları. Ayata Şenöz, C. (2005). Metindilbilim ve Türkçe dilbilim. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Aydın, İ. ve Torusdağ, G. (2013). Lamartıne’in göl ‘le lac’ şiirine metindilbilimsel bir yaklaşım. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 8/10. 105-114 Beaugrande.
• R. A. ve Dressler, W. U. (1981). Introduction to text linguistics. London and New York: Longman yayınları.
• Boztaş, İ. (1994). Metindilbilim açısından şiir. Dilbilim Araştırmaları Dergisi. 171-194.
• Eken, N. T. (2016). Eşdizimlerin saptanmasına ve betimlenmesine yönelik kuram ve yaklaşımlar. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Mustafa Kemal University Journal of Graduate School of Social Sciences. 33/13. 28-47.
• Gölpınarlı, A. (2005). Fuzûlî dîvânı. İstanbul: İnkılap Yayınları.
• Günay, D. (2003). Metin bilgisi. İstanbul: Multilingual yay.
• İşeri, K. (2018). Sözden yazıya dile gelen metin. Ankara: Pegem Akademi Yayınlarıç
• İşimtekin, S. ve Torusdağ, G. (2018). Furuğ Ferruhzâd öyküleri üzerine metindilbilimsel çözümleme. İstanbul: Demavend Yayınları.
• Lüleci, M. (2018). Dile gelen metin Türk edebiyatına dilbilimsel bir yaklaşım. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Saussure, F. (1998). Genel dilbilim dersleri (çev: Berke Vardar). İstanbul: Multilungual Yayınları