HASAN ALİ TOPTAŞ’IN BİR GÜLÜŞÜN KİMLİĞİ ÖYKÜSÜNDE ANLATIM VE ANLATICI

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 4, 1489 - 1502, 15.12.2020

Ulaş Bingöl

Öz

Kurmaca metinlere bir bildirişim aracı olarak yaklaşan anlatıbilimin temel amacı, anlatıyı oluşturan unsurlar arasındaki ilişkiyi ortaya sermektir. XX. yüzyılın ikinci yarısında Avrupa ve Amerika’da gelişim gösteren anlatıbilim hakkında birçok eser kaleme alınmış ve birden fazla inceleme yöntemi önerilmiştir. Fransız düşünür Gérard Genette de Anlatının Söylemi: Yöntem Hakkında Bir Söylem adlı çalışmasında anlatıbilimin sadece kısa öykülere değil, romanlara da uygulanabileceğini gösterir. Geliştirdiği teoriyi Marcel Proust’un Kayıp Zamanın İzinde roman serisi üzerinde uygular. Görünürde roman tahlili için geliştirilmiş olan Anlatının Söylemi teorisini öyküye de uygulamak mümkündür. Genette’in teorisinde bir anlatım olarak metnin işleyişi ve anlatıcının muhtelif boyutlarını öğrenmek hedeflenir. Bu bağlamda Hasan Ali Toptaş’ın Bir Gülüşün Kimliği öyküsüne Genette’in teorisini uygulayarak anlatım ve anlatıcı açısında öykünün nasıl bir görüntü ortaya koyduğu anlaşılabilir. Bu makalenin amacı, Gérard Genette’in Anlatının Söylemi teorisinin ana hatlarını verip Hasan Ali Toptaş’ın Bir Gülüşün Kimliği adlı öyküsünü Anlatının Söylemi teorine göre incelemektir.

Anahtar Kelimeler

Anlatının söylemi, Gérard Genette, Hasan Ali Toptaş

Kaynakça

• Aristoteles (1987). Poetika. (çev. İsmail Tunalı). İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Booth, W. C. (2012). Kurmacanın retoriği. (çev. Bülent O. Doğan). İstanbul: Metis Yayınları.
• Dervişcemaloğlu, B. (2014). Anlatıbilime giriş. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Dervişcemaloğlu, B. (2019). Metalepsis üzerine. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 66(2019), 141-154.
• Genette, G. (2005). Anlatı türleri ve anlatıcının işlevleri. (çev. Mehmet Rifat-Sema Rifat). Kitap-lık Aylık Edebiyat Dergisi, 87, 127-130.
• Genette, G. (2011). Anlatının söylemi: yöntem hakkında bir denme. (çev. Ferit Burak Aydar). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Göktürk, A. (1997). Okuma uğraşı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kırılmış, İ. T. (2019). Yazardan anlatıcıya geçiş sancısı: Nun masalları. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8(1), 362-376.
• Mungan, M. (2012). Paranın cinleri. İstanbul: Metis Yayınları.
• Onega, S.-Landa, J. A. G. (2002). Anlatıbilme giriş. (çev. Yurdanur Salman-Deniz Hakyemez). İstanbul: Adam Yayınları.
• Prience, G.(1982). Narratology the form and functioning of narrative. Mouton Publishers: New York.