KARADENİZ BÖLGESİNDE GREK HARFLİ YENİ BİR TÜRKÇE KİTABE

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 455 - 466, 15.06.2021

Emrah Bozok

Öz

Türkçe, tarih sahnesine çıktığı ilk günden bugüne, değişen zaman dilimlerinde Köktürk, Uygur, Soğd, Brahmi, Tibet, Latin, Arap, Ermeni, Kiril ve Grek alfabeleriyle yazılmıştır. Türk tarihi ve kültürü açısından önemli bilgiler içeren ve elde tek kopyası olan mühim eserlerden bazılarının Türkçe kökenli olmayan alfabelerle yazıldığı da bilinmektedir. Anadolu sahasında kökenleri tartışmalı olan ancak geride bıraktıkları yazılı ve basılı eserlerden Türkçe konuşup yazdıkları kesinlik kazanmış Ortodoks Hristiyan olarak bilinen bir halka ait çeşitli kitabe, yazma ve basılı eserler bulunmaktadır. Karadeniz Bölgesi de Anadolu’da bu halkın yaşadığı alanlardan biridir. Bu çalışmada Orta Karadeniz’de Samsun ili sınırlarında kalan Bafra ilçesinde mübadeleden önce burada yaşayan Ortodoks Hristiyan halktan geriye kalan, alan araştırmacıları tarafından daha önce tespit edilmemiş, Grek harfleriyle Türkçe olarak yazılmış bir çeşme kitabesi saha araştırmacılarına tanıtılacaktır. Çalışmamızda Grek harfli Türkçe kitabeler arasında diğerlerine göre farklı dil ve yazım özellikleri görülen bu kitabe incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Karadeniz, Grek Harfli Türkçe, Karamanlıca, Kitabe.

Kaynakça

• Balta, E. (1987). Karamanlidika: Additions (1584-1900). Athen: Bibliographie Analytique.
• Berkol, B. (1989). Karamanlıca kaynakça. Tarih ve Toplum. C.11, s. 59-60.
• Bozok, E. (2019). Samsun’da Grek harfli Türkçe kitabeler üzerine. XI. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu Bildiri Kitabı. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Yayınları, s. 648-657.
• Bozer, R. ve Sunay, S. (2018). Kula'da bulunan bir grup Karamanlıca mezar taşı üzerine tespitler. DTCF Dergisi, 58.2, s. 1697-1724.
• Demir, N. (2010). Türkiye’de bulunan Grek harfli Türkçe kitabeler ve Karaman Türklerinin dili. Zeitschrift für die Welt der Türken, 2, 1, s. 3-23.
• Demirci, D. (2014). Isparta’da bulunan beş Karamanlıca kitabenin incelenmesi. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Ağustos 2014, 32, s. 155-176.
• Develi, H. (2010). Osmanlı'nın dili. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Ekin, C. (2017). Karamanlıların soy kütükleri: Karamanlıca (Grek harfli Türkçe) kitabeli mezar taşları. Sanat Tarihi Dergisi (STD), XXVI / 2, Ekim | October 2017, s. 221-241. DOI: 10.29135/std.295074.
• Ekin, C. (2019). Karamanlıca (Grek harfli Türkçe) kitâbeli kiliseler. Basılmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ekşi, P. (2015). Karamanlı Türklerinin dil ve edebiyatları hakkında açıklamalı bibliyografya denemesi. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 10/8 Spring, p. 965-986.
• Eski Harfli Türkçe Basma Eserler Bibliyografyası: Arap, Ermeni ve Yunan Alfabeleriyle 1584-1986. (2001). Nüvis Beşeri Araştırmalar ve Yayıncılık Ltd. Şti. Ed. Kudret Emiroğlu, İlker M. İşoğlu. Çev. Linda Stark, Ankara: Milli Kütüphane.
• Eyice, S. (1960). Gyula Moravscik, Byzantinoturcica (I. Die Byzantinischen Quellen der Geschichte der Türkvölker, II. Spachreste der Türkölker in den Byzantinischen Quellen). TTK-Belleten, C. XXIV, S. 95, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, s. 493-497.
• Eyice, S. (1980). Anadolu’da Karamanlıca kitabeler (Grek harfleriyle Türkçe kitabeler) II (9 Resimle Birlikte). TTK-Belleten. C. XLIV. S. 176. s. 683-696.
• Güngör, H. (1984). Karamanlıca (Grek alfabeli Türkçe) bir kitabe. Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 33, s. 95-101.
• Harbalioğlu, N., Öger, A. ve Hirik, E. (2017). Karamanlıca eserler kataloğu. Ankara: Gazi Kitabevi.
• İbar, G. (2010). Anadolulu hemşehrilerimiz Karamanlılar ve Yunan harfli Türkçe. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Karahancı, İ. (2014). Grek harfli Türkçe metinler üzerine yapılmış dil bilgisi çalışmalarıyla ilgili açıklamalı kaynakça denemesi. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish o Turkic, Volume 9/6 Spring, p. 639-653.
• Kültüral, Z. (2014).Grek harfli Karamanlıca kitabelerdeki alıntı öğeler üzerine. Turkish Studies – International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 9/9, Summer 2014, p. 39-51.
• Öger, A. ve Türk, A.T. (2013). Kültürel bağlamda Kapadokya bölgesinde bulunan Grek harfli Türkçe kitabelerin dili. The Journal of Academic Social Science Studies, International Journal of Social Science, Volume 6 Issue 8, p. 1137-1151. October. Doinumber:http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2137
• Rossi, E. (1953). Tre Iscrizioni turche in Caratteri Greci di Burdur in Anatolia. Roma: Accademia Nazionale dei Lincei, Vol. VIII, Fasc. 1-2, Gennaio-Febbraio, p. 69-75.
• Salaville, S. ve Dallegio, E. (1958). Karamanlidika- bibliographie analytiques d’ouvrages en langue Turque ımprimés en caractéres Grecs I, s. 1584-1850. Atina.
• Salaville, S. ve Dallegio, E. (1966). Karamanlidika- bibliographie analytiques d’ouvrages en langue Turque Imprimés en Caractéres Grecs II, s. 1851-1865. Atina.
• Salaville, S. ve Dallegio, E. (1974). Karamanlidika- bibliographie analytiques d’ouvrages en langue Turque ımprimés en caractéres Grecs III, s. 1866-1900. Atina.
• Sami, Ş. (1978). Kamûs-ı Türkî. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Tekin, T. (1984). Çeşitli alfabelerde Türkçe yazılar: Grek alfabesiyle Türkçe. Tarih ve Toplum, 3, s. 20-23.
• Tekin, T. (1997). Tarih boyunca Türkçenin yazımı. (Haz. Mehmet Ölmez). Ankara: Simurg Yayınları.
• Şirin User, H. (2012). Eski Türk yazıtlarında politik ve askerî terimlerden örnekler. Bilig, Kış 2012, 60, s. 257-272.
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Yunan_rakamlar%C4%B1
• https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0psilon
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Fenike_alfabesi