TOPLUMSAL CİNSİYET BAĞLAMINDA SEVGİLİ ARSIZ ÖLÜM

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 578 - 593, 15.06.2021

Esranur Karaçengel Zeynep Şahin

Öz

Edebî eserler toplumsal cinsiyet rollerinin yansıtılması, pekiştirilmesi ve sorgulanması bağlamında belirleyici kültürel yapılardan biridir. Bu bakımdan edebî bir eser olan romanlarda, toplumdaki cinsiyet rollerinin temsillerinin nasıl ele alındığı oldukça önemlidir. Çalışmada, Latife Tekin’in Sevgili Arsız Ölüm romanında yer alan karakterlerin, toplumsal cinsiyet rolleri açısından incelenmesini amaçlandı. Bir nitel araştırma yöntemi olarak içerik analizi yapıldı. Eserde dönemin koşulları, aile yapısının kadına ve erkeğe ne gibi rolleri yüklediği, toplumsal cinsiyet rollerinin kadın, erkek üzerinde nasıl baskı oluşturduğu yansıtılmaya çalışıldı.
Çalışmanın problemi, Sevgili Arsız Ölüm romanında feminal fark ediş sürecini aşamayan toplumsal oluşumların kadını tinsel ve bedensel yıkıma uğratışının kurgusal mekâna yansıması; anne, çalışan kadın, cinsel sapkınlık, kız çocuğunun eğitimi, evlilik olmak üzere beş başlık altında sorgulanması üzerine kurgulandı. Toplumsal cinsiyet bağlamında toplum tarafından dayatılan kadınlık, erkeklik rollerinin belli kalıplaşmış ritüeller içerisine hapsedildiği, onlara aykırı davranışların ise çeşitli yaptırımlarla (dışlanma, alaya alma vb.) kötülendiği; kadının nasıl nesneleştirdiği, bağımlı ve pasif hale getirdiğinin izleri sunuldu.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal cinsiyet, toplumsal cinsiyet rolleri, cinsiyet kimliği, cinsel önyargılar, toplumsal cinsiyet ayrımcılığı

Kaynakça

• Adler, A. (1999). Cinsiyetler arasında işbirliği. (Çev. Seçkin SELVİ). İstanbul: Payel Yayınları.
• Alkan, A. (1999). Özel alan-kamusal alan” ayrımının feminist eleştirisi çerçevesinde kentsel mekân. Doktora Semineri. Son erişim tarihi: 20.08.2020 http://www.politics.ankara.edu.tr/dergi/tartisma/1999/kentsel-mekan.pdf.
• Altınay, A. G. (2013). Giriş: milliyetçilik, toplumsal cinsiyet ve feminizm. (Der. Ayşe Gül ALTINAY). Vatan Millet Kadınla. İstanbul: İletişim Yayınları, 15-32.
• Aktay, E. (2019). Ayfer Tunç’un romanlarında toplumsal cinsiyet. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Balkır, Z. G. (2012). Toplumsal cinsiyet ve toplumsal cinsiyet ayrımcılığı. TÜBAKKOM: 1. Kadın Avukatlar Kurultayı. Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları, 68-94.
• Beauvoir, S. de (1993). Kadın ikinci cins ı: genç kızlık çağı. (Çev. Bertan ONARAN). (7. Baskı). İstanbul: Payel Yayınları.
• Berger, J. (1995). Görme biçimleri. (Çev. Yurdanur SALMAN). İstanbul: Metis Yayınları.
• Berktay, F. (2013). Türkiye’de toplumsal cinsiyet çalışmaları. (Ed. Yıldız ECEVİT). (2. Baskı). Nadide Karkıner, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2-23.
• Bhasın, K. (2003). Toplumsal cinsiyet “bize yüklenen roller”. (Çev. Kader AY). İstanbul: Kadav Yayınları.
• Butler, J. (2014). Cinsiyet belası feminizm ve kimliğin alt üst edilmesi. İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Çelik, A. (2020). Sosyal bilgiler öğretim programında yer alan becerilerin öğretiminde kullanılabilecek geleneksel çocuk oyunlarının incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 9(1), 413-424.
• Çelik, H. ve Fırat, H. (2020). Çocuk hikâye ve romanlarında çocuk gerçekliği: Sevim Ak örneği, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 9(1), 94-109.
• Deaux, K. and Stewart, A. (2001). Framing gender ıdentity. In R. Unger (eds.). Handbook of The Psychology of Womenand Gender. New York: John Wiley.
• Dökmen, Ü. (2013). Küçük şeyler 4 eşitler evi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Geçtan, E. (1994). İnsan olmak. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• _________(2000). Psikodinamik psikiyatri ve normal dışı davranışlar. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Giddens, A. (2000). Sosyoloji. (Çev. Hüseyin ÖZEL ve Cemal GÜZEL). Ankara: Ayraç Yayınları.
• Günay, G. ve Bener, Ö. (2011). Kadınların toplumsal cinsiyet rolleri çerçevesinde aile içi yaşamı algılama biçimleri. TSA, S.3.
• Graber, G. H. (2006), Kadın psikolojisi. (Çev. Kamuran ŞİPAL). İstanbul: Cem Yayınevi.
• Foster, M. D. (1999). Acting out against gender discrimination: theeffects of different socialıdentities. Sex Roles, 40, 168.
• Freud, S. (1971). Cinsiyet ve psikanaliz. (Çev. Selahattin HİLAV). İstanbul: Varlık Yayınları.
• ________(2011). Cinsellik üzerine. (Çev. Emre KAPKIN). İstanbul: Payel Yayınevi.
• Fromm, E. (1995). Sevme sanatı. (Çev. Yurdanur SALMAN). İstanbul: Payel Yayınevi.
• Horney, K. (2006). Kadın psikolojisi. (Çev. Selçuk BUDAK). İstanbul: Öteki Yayınevi.
• İslam Ansiklopedisi, Hızır maddesi, http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c17/c170197.pdf.
• Kandiyoti, D. (2013). Cariyeler, bacılar, yurttaşlar, kimlikler ve toplumsal dönüşümler. İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Küçük, M. A. (2013). Geleneksel Türk dini’ndeki ‘ana / dişil ruhlar’a mitolojik açıdan bakış. İlahiyat Fakültesi Dergisi. 1, 105-134.
• Klein, M. (2011). Haset ve şükran. (Çev. Orhan KOÇAK ve Yavuz ERTEN). İstanbul: Metis Yayınları.
• Lucal, B. (1999). What ıt meansto be gendered me: life on the boundaries of a dichotomous gender system. Gender and Society, 13(6), 781-797.
• Mascetti, M. D. (2000). İçimizdeki tanrıça kadınlığın mitolojisi. (Çev. Belkis ÇORAKÇI). İstanbul: Doğan Kitapçılık.
• Ngo, H.Y., Tang, C.S. and Au, W.W. (2002). Behavioral responsesto employment discrimination: a study of hong kong workers. International Journal of Human Resource Management, 13, 135.
• Oglesby, C. and Hill, K. (1993). Genderand sport, handbook of research on sport psychology. Macmillian Publishing Company, New York.
• Pelendecioğlu, B. ve Bulut, S. (2009). Çocuğa yönelik aile içi fiziksel istismar. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi, 9(1).
• Sanford, L. T. ve Donovan, M. E. (1999). Kadınlar ve benlik saygısı. (Çev. Semra KUNT). Ankara: HYB Yayıncılık.
• Scott, J. W. (2007). Toplumsal cinsiyet: faydalı bir tarihsel analiz kategorisi. (Çev. Aykut Tunç KILIÇ). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Stoller, R. J. (1994). Sex and gender: the development of masculinityand femininity. London: Karnac Books.
• Tekin, L. (2014). Sevgili arsız ölüm. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Vatandaş, C. (2007). Toplumsal cinsiyet ve cinsiyet rollerinin algılanışı. Sosyoloji Konferansları, 35, 29-56.
• Yapıcı, A. (2016). Toplumsal cinsiyet din ve kadın. İstanbul: Çamlıca Yayınları.