GÜRCÜ ROMANTİZMİNDE NİKOLOZ BARATAŞVİLİ’NİN “TULPAR”I

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 649 - 660, 15.06.2021

Engin Bölükmeşe Sudan Altun

Öz

18. yüzyılın Avrupa’sında aydınlar ve entelektüeller tarafından “akıl” insanoğlunun en önemli özelliği olarak görülmüştür. Dönem filozofları, akademisyenleri ve politikacıları, düşünceye dayandırdıkları çalışmalarıyla toplumları yeniden şekillendirmeye ve dünyaya yön vermeye adım atmışlardır. Dönemsel bir değerlendirmeye gidildiğinde şair, yazar, ressam, heykeltıraş, müzisyen ve mimarların kültürel anlamda aydınlanmanın biçimlendirme idealleri üzerine çalışmaları dikkate değerdir. Romantizmin etkisiyle başlatılan bu çalışmalar zamanla bütün dünya edebiyatlarında yerini alacaktır. Gürcü Romantizmini zirveye taşıyan isim olan Nikoloz Barataşvili (1817-1845) kısa yaşamına rağmen edebî eserlerinden olan მერანი Tulpar Türkiye edebiyat bilimi kamuoyuna ilk kez bu makale ile kazandırılacaktır.
Araştırmada; öncelikle yaşadığı dönemin bir sanatçısı olan Nikoloz Barataşvili’nin sanatı üzerinden romantizm akımı, çağın yaşadığı gelişmeler ışığında modern Gürcü toplumunun temel değişkenleri ve Gürcü romantizmi ile modernizmin temel dinamikleri sosyolojik inceleme yöntemi bağlamında incelenmiştir. Ardından şairin dönemi ve sanatı üzerine bir inceleme yapılarak, Hasan Çelik tarafından 2020 yılında yzarların ricası üzerine çevrilen Tulpar isimli şiiri üzerine edebi bir inceleme gerçekleştirilecek ve bu bağlamda Gürcü edebiyatında romantizm döneminin kilit taşı konumunda olan Nikoloz Barataşvili’yi Türk okuyucusuna tanıtmak, edebî kişiliği, sanatı, kısa yazın yaşamı üzerinden Tulpar şiirini orijinal dili Gürcüceden ve Türkçe çevirisi üzerinden değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Gürcü romantizmi, Nikoloz Barataşvili, Tulpar, şiir, edebiyat

Kaynakça

• Claudon, F. (1988). Romantizm sanat ansiklopedisi. (Çev. Özdemir İNCE ve İlhan USMANBAŞ). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çiloğlu, F. (1993). Dilden dine, edebiyattan sanata gürcülerin tarihi. İstanbul: Ant Yayınları.
• Delmas, C. (1973). Avrupa uygarlık tarihi. (Çev. Nihal Önal). İstanbul: Varlık Yayınları.
• Dranse, A. (2010). Şamil’in esir kadınları. Tiflis: Tiflis Yayınları.
• Durmuş, M. (2014). Şiirsel tavrın öncülüğünde insanı yeniden düşünmek: Namık Kemal ve Hürriyet Kasidesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3(1), 240-250.
• Enginün, İ. (2007). Yeni Türk edebiyatı Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (1839-1923). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Fischer, E. (1995). Sanatın gerekliliği. (Çev. Cevat ÇAPAN). İstanbul: Payel Yayınları.
• Fuad, B. ve Hugo, V. (1999). Şiir ve hakikat içinde. (Ed. H. İNCİ). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 33-156.
• Göktepe, M. (2020). Romantizm sanat akımı ve sanatçıları üzerine bir değerlendirme. Journal of Arts, 1(3), 45-66.
• Gültekin, M. (2007). Charles Baudelaire ve modernizm. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(19), 82-94.
• Hançerlioğlu, O. (1983). Düşünce tarihi. (4. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• İngorokva, P. (1983). Yeni Gürcü edebiyatı’nın kurucuları: Nikoloz Barataşvili, İlia Çavçavadze, Akaki Tsereteli. Tiflis: Yayınevi.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü. (Çev. Osman AKINHA ve Derya KÖMÜRCÜ). Ankara: Bilim ve Sanat Vakfı Yayınları.
• Memmedli, Ş. (2018). Gürcistan’da Türk edebiyatı (başlangıç dönemi). Erzurum: Fenomen Yayınları.
• Memmedli, Ş. (2015). Valeh Hacılar'ın “karapapak elleri” şiirinden yola çıkmakla gürcistan'daki türklerin tanıtımı. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4(4), 1568-1580.
• Moran, B. (2014). Edebiyat kuramları ve eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Moran, B. (2011). Türk romanına eleştirel bir bakış I, II, III. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mroveli, L. (1955). Gürcü yaşamı. Tiflis: Tiflis Yayınları.
• Nodia, G. (1998). The Georgian perception of the west commonwealth and ındependence in post-soviet eurasia. (Ed. Bruno Coppieters, Alexei Zverev ve Dimitri Trenin, Frank Cass). London.
• Öztürk, G. M. (2018). 19. yüzyıl Gürcü edebiyatında coşkulu şiir (Akaki Tseretli’nin edebi yönü). Ulakbilge, 6(24), 615-626.
• Papşu, M. (2013). Kafkas göçü, sürgün ve iskân. Atlas Dergisi, 246.
• Üstünyer, İ. (2010). Kaf Dağı’nın güney yüzü GÜRCİSTAN kültür, gelenek, mekân, kimlik. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Yücel, T. (1981). Fransız coşumculuğu. Türk Dili Yazın Akımları Özel Sayısı, 42(349).
• Gürcü Edebiyatı, (1993). Ana Britannica. Çveneburi Kültürel Dergisi, 1(8).
• https://el.ge/articles/1027 (ET: 18.01.2021)
• http://mastsavlebeli.ge/?p=3529 (ET: 18.01.2021)
• https://intelekti.ge/bookcats_ge.php?id=34 (ET: 18.01.2021)
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Nikoloz_Barataşvili (ET: 18.01.2021)