YAPAY ZEKÂNIN YARATTIĞI MASAL: PRENSES İLE TİLKİ

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 703 - 719, 15.06.2021

N. Gamze Ilıcak Kemal Çinko

Öz

Günümüz dünyasında yapay zekâ yazılımlarındaki gelişmeler ve bu gelişmelerin yansımaları hayatımızın birçok alanında kendini göstermektedir. Sanal asistanlar, sohbet ve destek botları, oyunlar, akıllı arabalar, akıllı ev sistemleri, güvenlik sistemleri ve daha birçok alanda kullanılan yapay zekâ yazılımları gün geçtikte kullanım sahalarını genişletmektedir. Bu genişleme neticesinde edebiyat alanında da yapay zekâ yaratımı ürünler ortaya çıkarılmaya başlanmıştır. 2018 yılında “Calm” adlı mobil uygulamanın yetkilileri, kullanıcılarına yeni bir masal sunmak istemişler ve bu masalı bir yapay zekâya yazdırmayı amaçlamışlardır. Bu amaç doğrultusunda, Grimm Kardeşler’in masal külliyatıyla eğitilen bir yapay zekâya, yeni bir masal yazdırmayı başarmışlardır. “Kayıp Grimm Masalı” olarak tanıtılan masalın ismi “Prenses ile Tilki”dir. Bu çalışmada öncelikle amaçlanan bu masalın yaratım öyküsünü ve masal metnini sunmak, ayrıca bu masalı halkbilimi araştırmalarına konumlandırabilmek adına fakelore bağlamında incelemektir. Bu amaç doğrultusunda öncelikle Grimm Kardeşler’in masal derleme/yeniden yazma faaliyetleri değerlendirilmiş ve onların bu çalışmaları fakelore bağlamında incelenmiştir. Daha sonra “Prenses ile Tilki” adlı masal fakelore bağlamında ele alınıp bu masalın fakelore ürünü olmaktan ziyade teknolojik yaratımlı yeni nesil bir masal olduğu sonucuna varılmıştır. Türünün tek örneği olan bu masal metni şu an bir meta hükmünde olsa da masalın sözlü geleneğe mal olabileceği gerçeğiyle bu masala yaklaşmak 21. yüzyıl halkbilimi araştırmalarının geleceği için daha doğru olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Masal, yapay zekâ, Prenses ile Tilki, Grimm Kardeşler, fakelore

Kaynakça

• Aydın, A. O. (2013). Yapay zekâ: bütünleşik bilişe doğru. İstanbul: İstanbul Gelişim Üniversitesi Yayınları.
• Aytaç, G. (2001). Yeni Alman edebiyatı tarihi. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Bars, M. E. (2018). Ziya Gökalp’ın masalları fakelore örnekleri olarak kabul edilebilir mi? Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 61, 145-157.
• Başoğlu, N. (2020). Folklor ürünlerinin ilk gençlik edebiyatında kullanımı üzerine bir inceleme: kunday-gölgeler çağı. Folklor / Edebiyat, 26 (2), 265-279.
• Çalık, S. (2018). Grimm masallarının dönüşümü üzerinden kadın imgesi. Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale: Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dorson, R. M. (2007). Folklor ve fake lore. (çev. ed. S. Gürçayır), Folklorun sahtesi: fakelore içinde (s. 71-86). Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• Dundes, A. (2006). Fakelore fabrikasyonu. (çev. A. Uçar ve S. Gürçayır). Milli Folklor, 18(70), 92-101.
• Ewig, U. (2005). Masal, masal araştırması ve masal derlemesi üzerine. (çev. Z. C. Arda), Halkbiliminde kuramlar ve yaklaşımlar 2 içinde (s. 224-231). Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• Fox, W. S. (2007). Folklor ve fakelore: bazı sosyolojik düşünceler. (çev. T. Tanyel). (ed. S. Gürçayır), Folklorun sahtesi: fakelore içinde (s. 35-50). Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• Gürçayır, S. (2007). Folklorun sahtesi: fakelore. Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• Ilıcak Aydınalp, G. (2014). Halkla ilişkilerde imaj yönetimi. (ed. G. Ilıcak Aydınalp), İmaj üretimi içinde (s. 31-47). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Ilıcak Aydınalp, Ş. G. (2020). Halkla ilişkiler perspektifiyle yapay zekâ. Turkish Studies - Social, 15(4), 2283-2300. https://dx.doi.org/10.29228/TurkishStudies.42106 ulakbilim.
• Ilıcak, N. G. ve Aydınalp, Ş. G. (2019). Amasya türkülerinde şehir imajına yönelik bir değerlendirme. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 15, 167-194.
• İçöz, F. (2008). Masalda cadı: ‘ötekinin’ arketipi. Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kılıç, B. S. ve Yılmaz, O. (2018). Fakir Bayburt’un masallarında değer eğitimi ve masalların Türkçe eğitimine katkısı. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(2), 1104-1125.
• Kırılmış, İ. T. (2019). Yazardan anlatıcıya geçiş sancısı: Nun masalları. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8(1), 362-376.
• Ölçer Özünel, E. (2011). Yazının izinde masal haritalarını okuma denemesi: masal tarihine yeniden bakmak. Milli Folklor, 23(91), 60-71.
• Öztürk, F. (2020). Kütüphanelerde yapay zekâ uygulamaları. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Singer, E. A. (2007). Fakelore, çok kültürlülük ve çocuk edebiyatının ahlak sistemi. (çev. ed. S. Gürçayır), Folklorun sahtesi: fakelore içinde (s. 99-136). Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• Turing, A. (1950). Computing machinery and inttelligence. Mind: A Quarterly Review of Psychology and Philosophy, 59(236), 433-460.
• URL-1: The lost Grimm fairy tale. Web: https://app.www.calm.com/player/NJ8l8VLiV [Erişim Tarihi: 28 Ekim 2020].
• URL-2: ‘Lost’ Grimm Fairy Tale is first ai bedtime story. Web: https://blog.calm.com/blog/lost-grimm-fairy-tale-is-first-ai-bedtime-story [Erişim Tarihi: 04.Kasım 2020].
• URL-3: Yapay zekânın yazdığı roman yarışmada finale kaldı. Web: https://tr.sputniknews.com/asya/201603261021767314-japonya-yapay-zeka-roman/ [Erişim Tarihi: 22 Ekim 2020].
• URL-4: ‘Yapay zeka’da önemli adım: bilgisayar, öyküden senaryo yazdı. Web: https://tr.sputniknews.com/bilim/201509031017538412/ [Erişim Tarihi: 21 Ekim 2020].
• URL-5: Slepp app Calm uses ai to ‘write’ the Lost Grimm Fairy Tale. Web: https://www.campaignlive.co.uk/article/sleep-app-calm-uses-ai-write-lost-grimm-fairy-tale/1461768 [Erişim Tarihi: 29 Ekim 2020].
• Yılmaz, B. H. (2013). Masalların dönüşü, masalların dönüşümü: çağdaş Türk edebiyatında Grimm masallarının metinlerarası kullanımları (Murathan Mungan örneği). Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Zipes, J. (2018). Peri masalları ve yıkma sanatı. (çev. Z. Çiftçi Kanburoğlu). İstanbul: Alfa Yayıncılık.