ORTAOKUL TÜRKÇE DERS KİTAPLARININ ÖĞRETİM PROGRAMINDAKİ ANAHTAR YETKİNLİKLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 741 - 755, 15.06.2021

Fatih Kana Baran Kiler

Öz

Bu araştırmada ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin ve etkinliklerin, Türkçe dersi öğretim programında yer alan yetkinlikler bağlamında incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın veri kaynağını 2020 yılı itibariyle Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı ortaokullarda okutulan Türkçe ders kitapları oluşturmaktadır. Verilerin analizinde betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada ele alınan eserler, Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi tarafından oluşturulan ve Türkçe dersi öğretim programında da yer alan 8 anahtar yetkinliğe göre incelenmiştir. Elde edilen bulguların geçerliği ve güvenirliği, doğrudan alıntılar ve farklı uzman görüşleriyle sağlanmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre yetkinliklerin, tüm sınıf düzeylerinde metinlere kıyasla daha çok etkinlikler üzerinden gerçekleştiği görülmüştür. Bunun yanı sıra kitaplarda yer alan yetkinlikler arasında dengeli bir dağılımın gerçekleşmediği tespit edilmiştir. Genel olarak metin ve etkinlik düzeyinde ana dilde iletişim yetkinlikleri, sosyallik ve vatandaşlık yetkinlikleri, öğrenmeyi öğrenme yetkinlikleri, kültürel farkındalık ve ifade yetkinlikleri ön planda yer alırken dijital yetkinlikler, inisiyatif alma/ girişimcilik yetkinlikleri ve yabancı dillerde iletişim yetkinlikleri en az sayıda yer verilen yetkinlikler olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Etkinlik, metin, öğretim programı, Türkçe ders kitabı, yetkinlik

Kaynakça

• Aydemir, M. ve Adamaz, K. (2017). Sosyal bilgiler öğrenci çalışma kitaplarının sosyal bilgiler dersi öğretim programındaki beceriler açısından incelenmesi. International Journal of Field Education, 3(1), 106-119.
• Çapraz Baran, Ş. ve Diren, E. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 5. sınıf ders kitabı. Ankara: Anıttepe Yayıncılık.
• Demirel, Ö. ve Kıroğlu, K. (2005). Ders kitabı incelemesi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Erkal H. ve Erkal, M. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı 7. sınıf. Ankara: Özgün Matbaacılık.
• Ertürk, N., Keleş, S. ve Külünk, D. (2020). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 6 ders kitabı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Eselioğlu, H., Set, S. ve Yücel, A. (2020). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 8 ders kitabı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Günay, V. D. (2007). Metin bilgisi (3.basım). İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Gündoğdu, A. E. (2012). İlköğretim altıncı sınıf Türkçe dersi sözcük öğretimi etkinliklerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 1(1), 201-217.
• Güneş, F. (2002). Ders kitaplarının incelenmesi. Ankara: Ocak Yayıncılık.
• Keskinoğlu, G. ve Ökten, C. E. (2020). Ortaokul Türkçe ders kitaplarında söz sanatlarının metaforlarla öğretilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 10(1), 206-221
• Kurudayıoğlu, M. ve Çetin, Ö. (2015) Temel beceriler ve Türkçe öğretimi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(3), 1-19.
• Kurudayıoğlu, M. ve Soysal, T. (2018). İlkokul Türkçe 1 ders kitabının öğretim programındaki temel beceriler açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(3), 670-683. Küçükahmet, L. (2011). Konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu (3. basım). Ankara: Nobel yayınları.
• LeCompte, M. D. ve Goetz, J. P. (1982). Problems of reliability and validity in ethnographic research. Review of Educational Research, 52, 31-60.
• Lüle, M. (2014). Türkçenin eğitimi ve öğretiminde dört temel dil becerisinin geliştirilmesi sürecinde kullanılabilecek etkinlik örnekleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(1), 23-48.
• Pala, Ş. M. (2020). 5. Sınıf sosyal bilgiler dersi öğretim programında yer alan kazanımların anahtar yetkinliklerle ilişkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi,11 (Ek), 298-308.
• MEB. (2009). İlköğretim Türkçe Dersi (1-5. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: MEB Yayınları.
• MEB. (2019). Türkçe dersi öğretim programı. Ankara: MEB Yayınları. Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (Çev. Ed. Selahattin Turan). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Mesleki yeterlilik kurumu resmî sitesi. Erişim adresi: https://www.myk.gov.tr
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. (Second Edition). California: SAGE Publications.
• Otuz, B., Görkaş-Kayabaşı, B. ve Ekici, G. (2018). 2017 Sosyal bilgiler dersi öğretim programı beceri ve değerlerinin anahtar yetkinlikler açısından analizi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 11(4), 944-972.
• Özbay, M. (2003). Öğretmen görüşlerine göre ilköğretim okullarında Türkçe öğretimi. Ankara: Gölge Ofset Matbaacılık.
• Özdemir, S. (2019). Kuramdan uygulamaya Türkçe ders kitabı incelemeleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Temizkan, M. (2014) Ortaokul Türkçe ders kitaplarının Türkçe dersi öğretim programındaki temel beceriler açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(1), 49-72.
• Ustabulut, M. (2021a). Türkçe öğretmeni adaylarının okul dışı öğrenme ile ilgili görüşleri. Mavi Atlas, 9(1), 232-249. DOI: 10.18795/gumusmaviatlas.859615
• Ustabulut, M. (2021b). Türkçe öğretmeni adaylarının yaşam becerileri ile ilgili görüşlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 205-219. DOI: 10.33437/ksusbd.879817
• Yaşar, F. Ö. (2013). Ortaokul (5, 6, 7 ve 8. sınıf) Türkçe ders kitaplarının temel beceriler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çanakkale: Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. Basım). Ankara: Seçkin Yayınları.
• Uçgun, D. (2018). 1-5. Sınıf Türkçe ve Türk kültürü çalışma kitaplarındaki Türkçe dersi etkinliklerinin programdaki kazanımlara göre değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 7(2), 1148-1160.
• Yüksel, S., ve Taneri, A. (2020). Hayat bilgisi ders kitaplarının anahtar yetkinlikler açısından incelenmesi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 185-209.
• Zevfi, R. (2015). Ortaokul Türkçe ders kitaplarının Türkçe dersi öğretim programında yer alan temel beceriler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hatay: Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.