TÂHİRÎLER’İN KURUCUSU VE İLK HÜKÜMDARI TÂHİR B. HÜSEYİN’İN LİDERLİK VASIFLARI

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 812 - 823, 15.06.2021

Ahmet Yılmaz

Öz

Tâhirîler’in kurucusu ve ilk hükümdarı Tâhir b. Hüseyin, Horasan ve Mâverâünnehir topraklarında önemli başarılara imza atan önde gelen hükümdarlardan biridir. Saltanat sürdüğü (821-822) yılları arasındaki dönemde ve öncesinde çok büyük başarılar elde etmiştir. Şüphesiz Tâhir b. Hüseyin’in başarıları arasında en önemli olanı Tâhirîler’in (821-873) kurulmasıdır. Tâhir b. Hüseyin kazandığı zaferlerle Mâverâünnehir’in de idarî açıdan dahil bulunduğu Horasan bölgesinde Abbâsî Devleti içindeki gücünü ve nüfuzunu arttırarak Tâhirîler’i kurdu. Tâhirîler’in ortaya çıkmasında Tâhir b. Hüseyin’e yardımcı pek çok unsur olmakla birlikte, o siyasi ve askerî lider olma vasıflarını en net biçimde burada göstermiştir. Tâhir b. Hüseyin’in üstün meziyetlerinin Tâhirîler’in kuruluşundaki etkisi büyüktür. Bu çalışmada Tâhir b. Hüseyin’i büyük bir hükümdar ve devlet adamı yapan liderlik özellikleri üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Abbâsî Devleti, Horasan, liderlik, Tâhir b. Hüseyin

Kaynakça

• Ahmed b. Yahyâ el-Belâzurî (2013). Fütûhu’l-Büldân “Ülkelerin Fetihleri” (Trc. Mustafa Fayda). İstanbul: Siyer Yayınları.
• Anonim, (1381), Târîh-i Sîstân, Neşr. Muhammed Tekî Behâr (Melik el-Şûera), Tahran: İntişârât-i Mu’în.
• Barthold, V. (1979). Tâhirîler, İA, C. XI. İstanbul: MEB.
• Barthold, V. (1990). Moğol istilasına kadar Türkistan (Çev. Hakkı Dursun Yıldız). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Bosworth, C. E, (2008). “The Tahirids and Saffarids”, The Cambridge History of Iran (Ed.: R. N. Frye). Volume IV, Cambridge: Cambridge University Press.
• Bosworth, C. E. (2000). El2, C. X, Netherlands: Leiden.
• Bosworth, C. E. (2005). Doğuştan günümüze İslam devletleri tarihi devletler, prenslikler, hanedanlıklar kronoloji ve soy kütüğü el kitabı (Çev. Hande Canlı). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Coşkun, D. (2020). Herât’tan yükselen ışık Kert Hanedanlığı. İstanbul: Kitabevi.
• Ebû Hanîfe Ed-Dineverî (2017). El-Ahbâru’t-Tıvâl eskilerin haberleri (Çev. Zekeriya Akman, Hüseyin Siyabend Aytemür). Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
• Ekberî, E. (1387). Târîh-i Hükümet-i Tâhirîyân ez Ağâz ta Encâm. Tahran: İntişârât-i Sâzmân-i Mutâla’a ve Tedvîn-i Kitâb-i Ulûm İnsânî-i Danişgâhhâ.
• Gerdîzî, Ebû Saîd Abdülhay b. ed-Dahhâk b. Mahmûd (1363). Zeynü’l Ahbâr (Neşr. Abdülhay Habîbî). Tahran: Dünyâ-yi Kitâb.
• Işıltan, F. (1979), Tahir b. Hüseyin, İA, C. XI, İstanbul: MEB. XI.
• İbn Kesir (1994). El-Bidaye ve’n-Nihaye (Çev. Mehmet Keskin), İstanbul: Çağrı Yayınları.
• İbnü’l-Esîr, Ebû’l-Hasan İzzüddîn Alî b. Muhammed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Cezerî (1986). El-Kâmil fî’t-Târîh, C. I-XII (Trc. Abdullah Köşe-Ahmet Ağırakça-M. Beşir Eryarsoy-Yunus Apaydın-Abdülkerim Özaydın). İstanbul: Bahar Yayınları.
• İbnü’n-Nedîm, Muhammed b. İshâk en-Nedîm (2017). el-Fihrist (Trc. Mehmet Yolcu, Sabri Türkmen, Salih Arı, Selahattin Polatoğlu, Furkan Halit Yolcu), İstanbul: Çıra Yayınları.
• Kurt, H. (2002). Türk İslâm dönemine geçişte Tahiroğulları. Ankara: Araştırma Yayınları.
• Kurt, H. (2010). Tâhir b. Hüseyin, DİA, C. XXXIX. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Merçil, E. (1989). “Tâhirîler”, doğuştan günümüze büyük İslâm tarihi (İlmî Müşavir ve Redaktör: Hakkı Dursun Yıldız). c. V. İstanbul: Çağ Yayınları.
• Mesûdî (2018). Kitâbü’t-Tenbih ve’l- İşraf “coğrafya ve tarih”. (Çev. Ramazan Şeşen). İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Nazmi-zâde Murteza (2014). Gülşen-i Hulefâ Bağdat tarihi 762-1717 (Çev. Mehmet Karataş). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Tâhir b. Hüseyin, (2012). Abbâsî Veziri Tahir’den oğlu Abdullah’a siyasî nasihatnâme, (Haz. Özgür Kavak), İstanbul: Klasik Yayınları.