1923-1950 YILLARI ARASINDA TOPRAK REFORMU GİRİŞİMLERİ VE ÇİFTÇİYİ TOPRAKLANDIRMA KANUNUNA YAPILAN MUHALEFET

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 824 - 839, 15.06.2021

Deniz Doğru

Öz

Türkiye’de köylünün toprak meselesi Toprak Kanunun kabul tarihi olan 1945 yılına kadar çeşitli vesileler ile meclisin gündeminde olmuştur. Ancak bu konu doğrudan ele alınmamıştır. İskân alanında yapılan çalışmalar kapsamında değerlendirilmiştir. 1945 Yılına kadar bu alandaki çalışmalar şöyledir.31 Mayıs 1926 tarih ve 885 numaralı İskân Kanunun kabulü, 1927 nüfus sayımı ile Mustafa Kemal Atatürk 1928 yılında meclisin açılış konuşmasında Toprak Dağıtımının gerekliliğine vurgu yapması, bu konuşmayı müteakiben 1930 yılında devlet arazilerinin çiftçiye dağıtılmasını düzenlemek için “Arazi Tevzi Kanunnamesi” çıkarılması. 1923 ile 1930 yılları arasında yapılan bu düzenlemeler ile bir sonuç elde edilmese de konunun kamuoyunun gündeminde kalmasına ve bu alanda köklü bir düzenlemenin gerekliliğinin anlaşılmasını sağlamıştır. Nitekim 14 Haziran 1934 tarihinde meclisin düzenlediği İskân Kanunu, 1937 yılında Anayasanın 74. Maddesindeki kamulaştırma ile ilgili Anayasal düzenleme ile Mustafa Kemal Atatürk’ün 1936, İsmet İnönü’nün 1937 yılında meclisin açılışında yaptıkları konuşmalarda da gündeme getirilmiştir. Ancak bu tarihten sonra II. Dünya Savaşının başlaması ile toprak dağıtımı meselesi çok gündeme gelmemiştir. Savaşın bitmesiyle birlikte bu konu tekrardan hızlı bir şekilde meclisin gündemine geldi.
“Çiftçiye Toprak Dağıtılması ve Çiftçi Ocakları Hakkında Kanun Tasarısı” Ziraat Bakanlığınca hazırlandıktan sonra dönemin başbakanı Şükrü Saraçoğlu’nun üst yazısı ile 17 Ocak 1945 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına sunuldu. Bu tasarı ile ilk kez toprak meselesi doğrudan meclisin gündemine geldi.

Anahtar Kelimeler

Toprak Kanunu, toprak reformu, muhalif milletvekilleri

Kaynakça

• Aksoy, S. (1984). Tarım hukuku. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayını.
• Akşin, S. (2001). Ana çizgileriyle Türkiye’nin yakın tarihi. Ankara: İmaj Yayıncılık.
• Avcıoğlu, D. (2001). Türkiye’nin düzeni (Dün – Bugün- Yarın). Cilt 1. İstanbul: Tekin Yayınları.
• Aydemir, Ş. S. (2013). Menderesin dramı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Aydın, M. K. (2018). CHP’de parti içi muhalefetin ilk örneği: Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu ve TBMM’de yaşanan tartışmalar. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 41, 359- 384.
• Barkan, Ö. L. (1980). “Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu ve Türkiye’de zirai bir reformun ana meseleleri”, Türkiye’de toprak meselesi. İstanbul: Gözlem Yayın.
• Başbakanlık O ve M Daire Başkanlığı, (1978). Türkiye Cumhuriyeti hükümetleri (1923-1960). Ankara: Başbakanlık Basımevi.
• CHP Dördüncü Büyük Kongre Zabıtları, (1935). Ankara: Ulus Basımevi.
• Çavdar, T. (2008). Türkiye’nin demokrasi tarihi (1839-1950). İstanbul: İmge Kitabevi.
• Çevik, Z. (2002). Cumhuriyet Türkiye’sinde toprak reformu ve uygulamaları. Türkler Ansiklopedisi, cilt 17. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• İnan, S. (2002). Muhalefette Adnan Menderes (1945-1950). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kanunlar Dergisi, Cilt 2, Birleşim 41-44 (Kanun No: 368, Tarih 08.11.1339).
• Resmi Gazete, Sayı 2733, Kanun No: 2510, Tarih 21.06.1934.
• TBMM Tutanak Dergisi, Dönem VII, Cilt 17, Birleşim 54, (97 Sayılı Basma Yazı Tutanağı)
• TBMM Tutanak Dergisi, Dönem VII, Cilt 17.
• TBMM Tutanak Dergisi, Dönem VII, Cilt 18.
• TBMM, Zabıt Ceridesi, Cilt V, Birleşim I.
• TBMM, Zabıt Ceridesi, Yasama Dönemi V, cilt 13, Birleşim I.
• Ünal, M. A. (1997). Osmanlı müesseseleri tarihi. Isparta: ?
• Zürcher, E. J., (1998). Modernleşen Türkiye’nin tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.