YUNUS EMRE’YE AİT BİR İLAHİNİN ONTOLOJİK TAHLİLİ

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 3, 840 - 851, 15.09.2021

İbrahim Boz

Öz

İsmail Tunalı, Nikolai Hartmann ve Roman Ingarden’in görüşlerinden yararlanarak ontolojik analiz yöntemini geliştirmiştir. Bu yöntem eserin bir ön yapısının bir de arka yapısının olduğunu kabul eder. Ses tabakası ön yapıyı oluştururken arka yapıyı anlam, nesne-karakter ve kader tabakaları oluşturur. Şiirin ontik bir bütün olduğu düşünülür. Şiiri oluşturan tabakalar incelendiğinde şiirin estetik güzelliği ortaya çıkarılacaktır. Bir eserde bu tabakaların hepsi bulunmayabilir. Bu yöntemde amaç eserin güzelliğini ortaya çıkarmaktır. Bu nedenle eseri oluşturan tabakaların incelenmesi gerekir. Bu çalışmamızda Yunus Emre’nin bir ilahisi ontolojik analiz metoduyla incelenmeye çalışılmıştır. Bu metot sayesinde bu şiirin estetik boyutunun ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. İncelenen şiirin estetik açıdan zengin olduğu, az sözle derin anlamları aktarabildiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yunus Emre, ilahi, ontolojik yöntem, analiz, estetik

Kaynakça

• Abukan, M. (2020). Ontolojik edebiyat kuramı ve Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın “çağlarda” şiiri üzerine bir tahlil denemesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(72), 5-21.
• Aksan, D. (2005). Halk şiirimizin gücü. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Bars, M. E. (2019). Dadaloğlu’nun bir koşmasının ontolojik yöntemle çözümlenmesi. EŞarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 11(1), 303-317.
• Bayram, Y. (2003). Ontolojik analiz metodu ve uygulama. Yom Sanat, 12, 12-15.
• Bekki, S. (2008). Anadolu sahası halk şiirinde kafiye: tespitler ve öneriler. Millî Folklor, 20(78), 55-67.
• Bingöl, U. (2019). Ontolojik metin tahlili hakkında bazı tespitler. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 14, 144-153.
• Bingöl, U. ve Ciğa Ö. (2014). Ontolojik metin tahlili ve Şeyh Galip’in bir gazelinin ontolojik tahlili. Turkish Studies, 9(9), 283-299.
• Çelebi, M. S. (2016). Türk mistisizm geleneğinde Yunus Emre’nin sırra ermesi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 17(38), 111-134.
• Çetişli, İ. (2008). Edebiyat sanatı ve bilimi. Ankara: Akçağ.
• Develi, H. (2011). Yunus Emre divanından seçmeler. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Develioğlu, F. (1996). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Dilçin, C. (1983). Yeni tarama sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Gemalmaz, E. (1980). Türkçenin fonemler düzeni ve bu fonemler düzeninin işleyişi. Edebiyat Fakültesi Edebiyat Bilimleri Araştırma Dergisi, 1(12), 3-36.
• Gölpınarlı, A. (2020). Yunus Emre hayatı ve bütün şiirleri. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kabaklı, A. (1994). Türk edebiyatı. C. 2, İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları.
• Kam, F. (1994). Vahdet-i vücûd. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Karakoç, S. (2012). Yunus Emre. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Köktürk, Ş. (2003). “Bayburtlu Zihni’nin bir koşmasının ontolojik analiz metoduyla incelenmesi”. Millî Folklor, 60, 170-178.
• Köprülü, M. F. (2016). Türk edebiyatında ilk mutasavvıflar. İstanbul: Alfa.
• Nesterova, S. (2011). Mevlana’nın “mesnevi” isimli eserinde metaforik anlatımın metafizik boyutu. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tatcı, M. (2013). Yunus Emre. TDV İslam ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, C. 43, 600-606.
• Tatcı, M. (2018). Yunus Emre ile aşk yolculuğu hayatı ve seçme şiirleri. İstanbul: H Yayınları.
• Tunalı, İ. (1998). Estetik. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Tunalı, İ. (1983). Estetik beğeni. İstanbul: Say.
• Tunalı, İ. (2011). Sanat ontolojisi. İstanbul: İnkılap Yayınevi.
• Türkçe sözlük (2019). Ankara: Türk Dil Kurumu (TDK).
• Yardımcı, M. (2002). “Âşık edebiyatında uyak ve yeni bir uyak tanımı”. Uluslararası Türk Dünyası Halk Edebiyatı Kurultayı, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 697-717.
• Yılmaz, H. K. (1997). Anahatlarıyla tasavvuf ve tarikatlar. İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Yılmaz, S. S. (2016). Âşık Veysel’in; “çarık-mes konuşması” adlı şiirinin ontolojik tahlili. CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 40(1), 389-404.