BALKANLARDAN ANADOLU’YA YÖNELİK GÖÇLERİN MEKÂNSAL ETKİLERİNE BİR ÖRNEK: BULGARİSTAN KAYNAKLI GÖÇLERİN BURSA-OSMANGAZİ İLÇESİNDE YER ADLARINA ETKİSİ

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 3, 875 - 902, 15.09.2021

İbrahim Eşim Serhat Zaman

Öz

Göç hareketleri, mekân üzerinde çeşitli etkilere neden oldukları için coğrafya biliminin de çalışma alanına girmektedir. Bu çalışmanın amacı, Bursa-Osmangazi sınırları içerisinde Bulgaristan kaynaklı göçlerin meydana getirdiği mekânsal etkilerden birisi olan yer adlarını ortaya koymaktır.
Bu çalışma, nitel araştırma yönteminin etnografik deseni kullanılarak hazırlanmıştır. Çalışma çeşitli veri toplama süreçlerinin bir ürünü olarak ortaya çıkmıştır. Göç ile ilgili bazı kamu kurumları ve göçmenlerin kurduğu sivil toplum organizasyonlarından tarihi bilgi, belge ve istatistikler temin edilmiştir. Saha çalışmalarında ise coğrafi gözlem çalışmaları ve mülakat uygulamaları ile veriler toplanmıştır.
Bu araştırma ile Bulgaristan kaynaklı göçlerin Bursa İli Osmangazi İlçesi’nde belirgin bir takım mekânsal etkilere neden olduğu ve özellikle yer adlarında önemli sayıda göçün izinin yaşatan cadde, sokak, mahalle gibi kentsel yerleşim isimleri tespit edilmiş ve bunlar haritalanmıştır. Böylece uluslararası bir göç niteliğinde olan Bulgaristan Türklerinin Anadolu’ya göçlerinin önemli noktalarından birisi olan Bursa’da göçmenlerin geldikleri ülke ile kültürel açıdan yüksek uyumu ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Göç, mekânsal etki, yer adları, Bulgaristan kaynaklı göçler, Bursa-Osmangazi

Kaynakça

• Alagöz, C. A. (1984). Türkiye yer adları üzerine bazı düşünceler. Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri, Kültür ve Turizm Bakanlığı Millî Folklor Araştırma Dairesi Yay. No. 60, 11-13 Eylül 1984, Ankara, 11-23.
• Aliağaoğlu, A. ve Uzun, A. (2011). Şehirsel toponimi (hodonimi): Türkiye için bir tipoloji denemesi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 9(2), 123-133.
• Arslan A. ve Diyapoğlu E. (2018). Ağrı ili cumhuriyet caddesi’ndeki iş yeri isimlerinin dil/kültür ilişkisi bağlamında değerlendirilmesi, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 7(3), 2039-2058.
• Başvekâlet Toprak ve İskân İşleri Genel Müdürlüğü Çalışmaları. (1955). Toprak-iskân çalışmaları. Ankara.
• Bulut, İ. (1996). Sorgun yöresi köy ve mevkii adlarının kaynakları. Akademik Araştırmalar Dergisi, 3, 30-40.
• Burma, M. (2012). Bulgaristan’ın Osmanlı İmparatorluğu’ndan ayrılış sürecinde Bulgar ayaklanmaları. Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, 1(1), 67-90.
• Creswell, J. W. (2018). Nitel araştırma yöntemleri beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (4. Baskı). (Çev. Mesut Bütün, Selçuk Beşir Demir) Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Cumhuriyetin 50. Yılında Bursa (1973). 1973 il yıllığı. Ankara: Ajans-Türk Matbaacılık Sanayii.
• Çolak, F. (2013). Bulgaristan Türklerinin Türkiye’ye göç hareketi (1950-1951). Tarih Okulu, 14, 113-145.
• Demirel, M. (2008). XIX. yüzyılda Bursa’da göçmen iskânı. Bursa’nın Zenginliği Göçmenler, (Ed. Zeynep Dörtok Abacı), Bursa: Osmangazi Belediyesi Yayınları, 31-50.
• Deniz. T. ve Ersöz. D. (2020). Safranbolu şehri yer adları: mekân, kültür ve kimlik. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 42, 527-542. Doğanay, H. ve Orhan F. (2019). Türkiye beşeri coğrafyası, (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Eröz, M. (1984). Sosyolojik yönden Türk yer adları. Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri, Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yay. No. 60, 11-13 Eylül 1984, Ankara, 43-53.
• Eşim, İ. (2020). Balkanlardan Anadolu’ya yönelik göçlerin mekânsal etkileri (Bursa’daki Bulgaristan göçmenleri örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Farajzadyan, A. Ve Bulut, İ. (2016). Makü ve köylerinin toponimik analizi. Doğu Coğrafya Dergisi, 21 (36), 119-134.
• Günal, V. (2012). Batman’da cadde adlandırmaları: toplumsal bellek oluşturma ve şehirsel mekâna hâkim olma çabaları. Marmara Coğrafya Dergisi, 25, 171-197.
• Hacaloğlu R. A. (2002). Borçalı toponimleri. Erdem, 14(40), 27-68.
• Halaçoğlu, A. (2014). Balkan Harbi sırasında Rumeli’den Türk göçleri (1912-1913). (3. Baskı). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• İbret, B. Ü. (2003). Çankırı’daki köy adları üzerine coğrafi açıdan bir inceleme. Marmara Coğrafya Dergisi, 7, 53-80.
• İpek, N. (1994) Rumeli’den Anadolu’ya Türk göçleri (1877-1890). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Kaplanoğlu, R. ve Kaplanoğlu, O. (2014). Bursa’nın göç tarihi. Bursa: Nilüfer Belediyesi.
• Karaçetin, H. (1984). Antik Çağ’da Anadolu’da tarihi yer adları. Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri, Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yay. No. 60, 11-13 Eylül 1984, Ankara, s. 219-223.
• Kayserili, A. (2015), Erzurum şehri’nde yer adları üzerine bir deneme. Coğrafya’ya Adanmış Bir Ömür: Prof. Dr. Hayati Doğanay, (Ed. Serhat Zaman ve Ogün Coşkun). Ankara: Pegem, 653-667.
• Koca, N. ve Yazıcı, H. (2011). Afyonkarahisar ilindeki idari yerleşmelerin toponimik sınıflandırılması. Türk Coğrafya Dergisi, 56, 1-10.
• Konukman, R. E. (1990). Tarihi belgeler ışığında büyük göç ve anavatan (nedenleri, boyutları, sonuçları). (Haz. Kutlay Doğan). Ankara.
• Korkmaz, N. ve Öztürk, A. (2017). Bulgaristan Türklerinin göç süreci ve göçmenlerin Türkiye’deki iskân ve iş gücüne dayalı entegrasyonu. ANKASAM Bölgesel Araştırma Yöntemleri, 1(3), 268-289.
• McCarthy, J. (2018). Ölüm ve sürgün Osmanlı Müslümanlarının etnik kıyımı: 1821-1922. (3. Baskı). (Çev. Fatma Sarıkaya). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Mutluer, M. (2003). Uluslararası göçler ve Türkiye. İstanbul: Çantay Kitabevi.
• Orhan. F. (2020). Artvin ilindeki köy yerleşmelerinin toponimik özelliklerine coğrafi bir bakış. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 43, 278-297.
• Sarıbal, İ. (2018). Osmanlı Devleti’nde muhaceret, iskân ve entegrasyon Bursa sancağı örneği (1845-1908). İstanbul: İdeal Kültürel Yayıncılık.
• Şimşir, B. N. (2012). Bulgaristan Türkleri. (3. Baskı). Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Türkan, O. (2020). Kırşehir ilinde köy adlarının coğrafi açıdan değerlendirilmesi. Coğrafya Dergisi, 41, 61-75.
• Yıldırım, D. (1984). Coğrafya’dan Vatan’a geçiş ve vatan ile göç ediş problemi. Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri, Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yay. No. 60, 11-13 Eylül 1984, Ankara, 157-168.